Pagpapahayag ng sariling opinyon, pananaw o kuro-kuro. Dito rin
makikita ang gamit ng wika bilang lunsaran sa pagsulat ng mga
malikhaing sanaysay (ang sanaysay umano ayon kay Alejandro G.
Abadilla ay
“nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay”) sanaysay gaya ng biograpiya, awtobiograpiya,
alaala, blog, at personal na sanaysay.
Halimbawa:
• PASALITA – pormal o di-pormal na talakayan
• PASULAT – editoryal, liham sa patnugot, talaarawan, o dyornal