L4 | BARAYTI

• BARAYTI

  • Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa pormalidad, bigkas, tono, uri, anyo ng salita atbp.
• BARAYTI NG WIKA:

  1. dayalek
  2. sosyolek
  3. idyolek
  4. etnolek
  5. ekolek
  6. pidgin
  7. creole
  8. jargon
  9. register
• DAYALEK

  • ginagamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na tinitirhan.
• SOSYOLEK

  • pansamantalang barayti lamang, minsan ay tinatawag din itong “sosyalek”.
  • ginagamit ng isang partikular na grupo.
  • ”wika ng mga beki” o gay lingo 
  • “coñotic o conyospeak” o Taglish 
  • “Jologs o jejemon o jejespeak”
• SOSYOLEK

  • Wikang nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o dimensiyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika
• IDYOLEK

  • identity o pagkakakilanlan ng isang indibidwal.
  • personal na paggamit ng salita ng isang indibidwal. 
  • Bawat indibidwal ay may istilo sa pamamahayag at pananalita.
• ETNOLEK

  • nadedebelop mula sa salita ng mga etnolingguwestikong grupo
  • Taglay nito ang mga wikang naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.
• EKOLEK

  • Nalilikha sa tahanan.
  • kadalasang nagmumula sa mga bibig ng bata at matanda.
• PIDGIN

  • Tinatawag sa Ingles na nobody’s native language. o katutubong wikang di pag-aari ninuman.
  • Wala itong pormal na estruktura at tinawag ding “lengwahe ng wala ninuman”. 
  • Ginagamit ito sa mga tao na nasa ibang lugar o bansa.
• CREOLE

  • pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa naging personal na wika.
  • pinaghalong salita ng:
  • Tagalog at Espanyol (Chavacano), 
  • African at Espanyol (Palenquero), 
  • Portuguese at Espanyol (Annobonese)
• JARGON

  • Bokabularyo na nagpapakilala sa trabaho, larangan o gawain
• JARGON

  • Lupon ng mga salita na karaniwang naririnig sa isang eksklusibong grupo, nauunawaan ng mga bahagi sa larangan ng grupo.
• REGISTER

  • naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.
  • Salita o termino na nagkakaroon ng iba’t ibang kahulugan ayon sa larangan o paggamit nito.
• REGISTER

  • Pormal ang tono ng pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mas mataas ng katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda, o hindi niya masyadong kilala.
  • Di Pormal ang tono ng pananalita kapag ang kausap ay mga kaibigan, malalapit na kapamilya, mga kaklase, o mga kasing edad at ang matagal nang kakilala.