geozagrożenia

• Geozagrożenia

  Naturalne katastrofy, będące wynikiem procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym. Powstają na skutek procesów endogenicznych (wewnętrzne) i egzegoniczne (zewnętrzne).
• Podział geozagrożeń ze względu na przyczynę

  Geologiczne, hydrologiczne, klimatyczne i meteorologiczne, biologiczne, inne, GLOF, LLOF.
• Geozagrożenia geologiczne: trzęsienia ziemi, tsunami, osuwiska, wulkanizm.
• Katastrofy hydrologiczne: powodzie opadowe, roztopowe, zatorowe, sztormowe.
• Katastrofy klimatyczne i meteorologiczne: bardzo silne wiatry, ulewne deszcze, gradobicia, burze śnieżne, mrozy i upały, susze.
• Katastrofy biologiczne: epidemie, epifity (choroby roślin), epizotie (choroby zwierząt), plagi zwierząt.
• Inne katastrofy: spływy błotne, lawiny śnieżne, pożary, kolizje Ziemi z obiektami kosmicznymi, burze pyłowe, GLOF, LLOF.
• GLOF - powódź wywołana zniszczeniem naturalnej zapory (np. moreny), skutkuje spływem dużych ilości wody.
• LLOF - powódź będąca skutkiem zniszczenia zapory wskutek osunięcia się mas skalnych.
• Katastrofa naturalna


  Zjawiska związane z działaniem sił naturalnych, które powodują szkody na terenie objętym tym zjawiskiem. W przypadku wystąpienia na terenie bez rozwiniętego osadnictwa jest to tylko katastrofa.
• Klęska żywiołowa


  Sytuacje, w których katastrofa naturalna zagraża życiu.
• Występowanie obszarów o dużym zagrożeniu


  Granice płyt litosfery (obszary wulkaniczne, trzęsień ziemi), występowanie cyklonów tropikalnych, tereny powodziowe, tereny występowania suszy.
• Plan zarządzania kryzysowego


  Określa działania zapobiegawcze i ratownicze; zawierają instrukcje i matrycę ryzyka.; przygotowywuje go Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB)
• Rodzaje planów kryzysowych


  Krajowy, wojewódzki, powiatowy, gminny - odpowiada premier, wojewoda, starosta, burmistrz.
• Informatywny system osłony kraju (ISOK)


  Teledetekcja to rodzaj badań wykonywany z pewnej odległości: wyznaczanie zasięgu katastrof, wspomaganie działań ratowniczych, lokalizacja pożarów, określanie zasięgu trzęsień ziemi, wskazywanie obszarów zagrożonych tsunami.
• Obszary satelitarne dostarczają:


  CEUS utworzony przez UE; ASTER system amerykańsko-japoński.
• Geozagrożenia meteorologiczne 


  Sztormy, cyklony tropikalne, trąby powietrzne, burze, gradobicia.
• Geozagrożenia klimatyczne


  Susze, długotrwałe opady, fale mrozów.
• Sztormy


  Długotrwałe wiatry nad morzem i oceanem.. Fale niszczą brzeg (abrazja) i wywołują powodzie sztormowe (cofka w ujściu rzek). Skala Beaufarta (0-12).
• Cyklony tropikalne


  Ośrodki bardzo niskiego ciśnienia, powstaje wyłącznie nad międzyzwrotnikowymi oceanami (od 5 do 15 stopni szerokości geograficznej N.S). Skala Saffira-Simpsona (5 stopni).
• Nazwy regionalne cyklonów


  Cyklon (ocean indyjski), tajfun (Azja SE), huragan (Amerykan Środkowa), willy-willy (Australia).
• Tornada (trąba powietrzna) 


  Występują w Ameryce Północnej.
• Powódź


  Zebranie się wody w rzekach i innych zbiornikach wodnych, przekraczające linie brzegową i wylewające się poza jej granice.
• Tereny zalewowe

  Podrównikowa Afryka, Ameryka Południowa, Środkowa Europa i Środkowa Azja. W Polsce województwo mazowieckie, dolnośląskie, warmińsko-mazurskie, pomorskie.
• Skutki powodzi

  Bezpośrednie: zniszczona infrastruktura, urządzenia wodne i wały przeciwpowodziowe, osunięcie gruntu. Pośrednie (wtórne): skażenie chemiczne i bakteriologiczne, choroby i epidemie.
• Powodzie w Polsce


  Opadowo-rozlewowe: najwięcej w lipcu-sierpniu, ogólnie maj-październik; opadowo-nawalne: najwięcej czerwiec-sierpień, od kwietnia do listopada; roztopowe: listopad do marzec-kwiecień; zatorowo-lodowe: grudzień-kwiecień; zatorowo-śryżowe: grudzień-marzec; sztormowe: lipiec-sierpień i październik-marzec.
• Procesy kształtujące klimat

  Obieg ciepła, cyrkulacja powietrza, obieg wilgoci.
• Przyczyny globalnych zmian klimatu

  Przyrodnicze: astronomiczne, astrofizyczne, tektoniczne, geograficzne, wulkaniczne. Pozaprzyrodnicze: spalanie paliw kopalnianych, produkcje przemysłowe, transport, wylesienia, spalanie biomasy.
• Czynniki naturalne wpływające na zmianę klimatu

  Aktywność słońca: niewielkie ocieplenie lub ochłodzenie. Ruch Ziemi (obiegowy i oś ziemska względem orbity). Aktywność wulkaniczna: ochłodzenie, bo pyły odbijają światło, lub ocieplenie, bo dużo dwutlenku węgla. Dryft kontynentów: znikomy wpływ na klimat. Występowanie pokrywy lodu i śniegu: wysokie albedo to spadek temperatury.
• Przyczyny współczesnego globalnego ocieplenia

  Działalność człowieka: wzrost emisji gazów cieplarnianych po pierwszej rewolucji przemysłowej (połowa 18 w), wzrost średniej temperatury powietrza od połowy 19 w.
• Główne antropogeniczne źródła emisji gazów cieplarnianych

  Produkcja energii z paliw kopalnych, przemysł i budownictwo, transport, rolnictwo - chów bydła.
• Protokół z Kioto (1997)


  Zapis o ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych do 2012 o 5% w stosunku do 1990. Rezultat - emisja wzrosła o 50%.
• Porozumienie paryskie (2015)


  Planowane osiągnięcie neutralności węglowej (emisja CO2 = pochłanianie CO2)
• Sekwestracja węgla


  Wychwytywanie i magazynowanie węgla.
• Ślad węglowy


  Ilość gazów cieplarnianych emitowanych bezpośrednio przez danego człowieka.
• Płyty tektoniczne


  Kontynentalne, oceaniczne, mieszane.
• Fale sejsmiczne


  Powierzchniowe (najmniej groźne); podłużne (przechodzą przez wszystkie ciała); poprzeczne (nie przechodzą przez ciecze).
• Trzęsienia ziemi


  Przemieszczanie płyt litosfery. Naprężenia geologiczne i ich rozładowanie. Hipocentrum (ognisko trzęsień); Epicentrum (ośrodek na powierzchni).
• Skale trzęsień ziemi

  Mercallego (12 stopni); Richtera (9 stopni), magnitudowa.
• Typy trzęsień ziemi

  Tektoniczne (90%); wulkaniczne (70%); zapadowe; antropogeniczne (np. górnictwo, tąpnięcia).