V. Klimat Polski

• Klimat Polski

  Umiarkowany ciepły przejściowy
• Cechy klimatu Polski

  • przejściowość - cechy pośrednie między klimatem morskim a kontynentalnym (położenie między Oceanem Atlantyckim na zachodzie a Azją na wschodzie)
  • duże różnice między długością trwania termicznych pór roku (6)
  • zmienność i nieprzewidywalność warunków pogodowych -> napływające masy powietrza - suche ciepłe lato, zimne deszczowe zimy (np. za rok)
• Pory roku

  • astronomiczne
  • kalendarzowe
  • termiczne
• Astronomiczne pory roku - następstwa ruchu obiegowego Ziemi


  • wiosna
  • lato
  • jesień
  • zima
• Kalendarzowe pory roku - umowne i stałe

  • wiosna (21 marca)
  • lato (22 czerwca)
  • jesień (23 września)
  • zima (22 grudnia)
• Termiczne pory roku - klimatolodzy określają je na podstawie średnich dobowych wartości temperatur powietrza


  • przedwiośnie (0-5ºC)
  • wiosna (5-15ºC)
  • lato (powyżej 15ºC)
  • przedzimie (5-0ºC)
  • zima (poniżej 0ºC)
• Jakie są najważniejsze czynniki meteorologiczne (cyrkulacyjne)?


  • rodzaje napływających mas powietrza,
  • rozmieszczenie głównych ośrodków barycznych
• Jakie czynniki wpływają na kierunek ruchu mas powietrza?

  Rozkład ciśnienia atmosferycznego i rozmieszczenie ośrodków barycznych.
• Wpływ na klimat mas powietrza

  Pogodę w Polsce kształtują masy powietrza napływające przeważnie spoza Europy. Są one znacznie zróżnicowane pod względem temperatury i wilgotności
• Jakie są główne ośrodki baryczne kształtujące klimat Polski?

  • Stałe:
  • Niż Islandzki (aktywny zimą)
  • Wyż Azorski (aktywny latem)

  Mniejszy wpływ na pogodę i procesy klimatotwórcze wywiera:

  • Wyż Azjatycki (oddziałuje zimą)
• Jakie czynniki niemeteorologiczne wpływają na klimat?


  • Szerokość geograficzna
  • Rzeźba terenu
  • Odległość od zbiorników wodnych
  • Prądy morskie
  • Pokrycie terenu
  • Działalność czlowieka
• Oddziaływanie na klimat szerokości geograficznej

  Szerokość geograficzna:

  • położenie Polski na półkuli północnej powoduje, że ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni jest różna. Przez zmiany wysokości Słońca nad horyzontem oraz różnic dotyczących długości trwania dnia; jest zróżnicowanie temperatur powietrza oraz ciśnienia atmosferycznego w poszczególnych miesiącach
• Oddziaływanie na klimat rzeźby terenu

  Rzeźba terenu

  • Niemal równoleżnikowy nizinny charakter rzeźby sprzyja przemieszczaniu się mas powietrza z zachodu oraz ze wschodu. Bariera górska na południu (Karpaty, Sudety) hamuje napływ mas powietrza znad obszarów zwrotnikowych
• Oddziaływanie na klimat odległość od zbiorników wodnych

  Odległość od zbiorników wodnych

  • Położenie Polski w Środkowej Europie między Oceanem Atlantyckim a Azją sprawia, że klimat zachodniej części kraju ma więcej cech klimatu morskiego, a część wschodnia - klimatu kontynentalnego.
  • Wpływ Morza Bałtyckiego zaznacza się głównie na wybrzeżu
• Oddziaływanie na klimat prądów morskich

  Prądy morskie

  • ciepły Prąd Północnoatlantycki opływający zachodnie wybrzeże w Europie sprawia, że klimat w Polsce jest łagodniejszy i cieplejszy niż na większości obszarów położonych na podobnych szerokościach geograficznych
  • Ciepłe prądy - deszcze
  • Zimne prądy - susze
• Oddziaływanie na klimat pokrycia terenu

  Pokrycie terenu

  • Występowanie lasów pól uprawnych czy zbiorników wód powierzchniowych kształtuje lokalne warunki klimatyczne. Wpływa na dobową i roczną amplitudę temperatury oraz wilgotności powietrza
• Oddziaływanie na klimat działalności człowieka

  Działalność człowieka

  • Wpływa na lokalne warunki klimatyczne, zwłaszcza temperaturę, wilgotność i ruch powietrza.
  • Gęsta zabudowa, pokrycie podłoża warstwą asfaltu w miastach tworzy specyficzny klimat
• Jakie masy powietrza napływają nad Polskę?

  Masy powietrza przybywają ze wszystkich kierunków, z północnego Atlantyku i polarno-kontynentalne ze wschodu

  Masy powietrza - rozdzielone frontami atmosferycznymi, średnio 225 dni w roku towarzyszą wiatry i opady
• Jaki jest obszar formowanie się mas powietrza?

  • Powietrze polarne morskie (PPm) 60% - północny Atlantyk; z zachodu przez przemieszczanie niżów barycznych na wschód
  • Powietrze polarne kontynentalne (PPk) 40% - głównie zimą - umiarkowane szerokości geograficzne Europy Wschodniej i Azji
  • Powietrze arktyczne (PA) 10% - najczęściej wiosną - Ocean Arktyczny, Grenlandia, Spitsbergen, północna Skandynawia
  • Powietrze zwrotnikowe morskie (PZm) 1% - okolice Azorów, rejon Morza Śródziemnego
  • Powietrze zwrotnikowe kontynentalne (PZk) 1% - Azja Mniejsza, północna Afryka, południowo-wschodnia Europa
• Jakie są typy pogody przynoszone przez różne masy powietrza w Polsce?

  • Polarno morskie- lato: ochłodzenie, wzrost zachmurzenia, opady; zima: ocieplenie (odwilż), opady deszczu ze śniegiem lub śniegu
  • Polarno kontynentalne- lato: ciepła, słoneczna pogoda; ZIMA: mroźna i słoneczna pogoda
  • Arktyczne- wiosna i jesień: chłodzenie, przymrozki; zima: mroźna i słoneczna pogoda
  • Zwrotnikowe morskie- lato: upały i burze; zima: gwałtowne odwilże
  • Zwrotnikowe kontynentalne- wiosna: wysoka temp. (+30ºC); latem: upały susze; jesienią: ciepła, słoneczna pogoda, brak opadów (tzw. babie lato)
• Gdzie jest najniższa temperatura powietrza w Polsce?

  • Na Śnieżce i Kasprowym Wierchu
  • Spadek temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokości (0,6/100 m) -> występowanie piętrowości klimatyczno-roślinnej w górach
• Kiedy notuje się najwyższą temperaturę w Polsce?

  W miesiącach letnich, średnia lipca wynosi 18°C

  W górach - 14,7ºC
• Jak zmienia się temperatura w Polsce w zależności od pory roku?


  Letni spadek z południa na północ, zimowy z zachodu na wschód
• Kiedy są najniższe wartości temperatury w Polsce?


  W chłodnych miesiącach - styczeń, luty (wartości ujemne)
• Przejściowość klimatu Polski


  Przejawem przejściowości jest różnica średniej rocznej amplitudy temperatury powietrza, zwłaszcza między zachodem a wschodem.

  Umowną granicę między klimatem kontynentalnym a morskim jest izoamplituda 20ºC
• Jakie są średnie roczne sumy opadów atmosferycznych w Polsce?

  • Średnia roczna suma: 600 mm -> wpływa na to położenie n.p.m., rzeźba terenu, rodzaj i kierunek mas powietrza
  • Największe opady w górach
  • Najmniejsze opady na Pojezierzu Kujawskim, Wielkopolskim - położenie w cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego

  
  

  • Większość opadów przypada na półrocze letnie (lipiec)
  • na nizinach od 70 do 120 mm
  • w górach ponad 200 mm deszczu
• Rodzaje opadów w Polsce

  • Opady frontalne - tworzą się w strefach frontów atmosferycznych; na większości obszarów polski
  • Opady konwekcyjne - latem; związane z unoszeniem się ciepłego powietrza
  • Opady orograficzne - góry, pas pojezierzy, uwarunkowane pokonywaniem barier wniesień
• Okres wegetacyjny- liczba dni o średniej dobowej temperaturze powietrza wynoszącej co najmniej 5ºC


  • Warunki termiczne i wilgotnościowe umożliwiają wzrost i rozwój roślin
  • W Polsce długość okresu wegetacyjnego jest zróżnicowana:

  > 190 dni na Pojezierzu Suwalskim

  > 225 dni na Nizinie Śląskiej, południowa część Kotliny Sandomierskiej

  > 100 dni wysoko w Tatrach
• Uprawy w okresie wegetacyjnym

  • Klimat górskim - niska temperatura powietrza wiosną i latem
  • Nie uprawia się pszenicy, wysokie plony owsa
  • W północno-wschodniej części uprawia się żyto niż pszenica
  • Długiego okresu wegetacyjnego wymagają: buraki cukrowe, kukurydza
  • W niektórych regionach Polski z powodu zbyt niskiej temperatury powietrza nie ma sadów
• Jakie wiatry dominują w Polsce?

  Dominują wiatry z sektora zachodniego (SW, W, NW) uwarunkowane ogólną cyrkulacją atmosfery.

  Wiatry zachodnie stanowią około 40-60% wszystkich wiatrów.

  Na wschód wzrasta częstość wiatrów z kierunku wschodniego.

  • W górach duże zróżnicowanie kierunków i prędkości wiatru (przez ukształtowanie terenu i różnice wysokości)
• Różnice w prędkościach wiatru

  • Największe prędkości wiatru w górach i na wybrzeżu
  • Najmniejsze w obniżeniach śródgórskich oraz w pasie kotlin.
  • Na obszarach górskich występują wiatry fenowe
  • W strefie brzegowej Bałtyku - bryza
• Bryza - najsilniej w ciepłej porze roku


  Powstaje w wyniku różnic temperatur podłoża lądu oraz zbiornika wodnego i kierunek zmieni się w cyklu dobwym.

  • Bryza dzienna (morska) - wieje znad morza w kierunku lądu
  • Bryza nocna (lądowa) - wieje od lądu w stronę morza