BAHAGI NG PANALITA (PANGNGALAN)

• Ito ay ngalan ng tao, hayop, bagay, pook, pangyayari, at iba pa.

  Pangngalan
• Ang (Pantangi) at (Pambalana) ay ang dalawang uri ng Pangngalan.
• Tiyak na ngalan ng tao, bagay, hayop, lugar, at pangyayari.

  Pantangi
• Karaniwang o pangkalahatang ngalan ng tao, hayop, bagay, lugar, at pangyayari.

  Pambalana
• “Anumang salitang maaaring isunod sa ang/si, ng/ni, sa/kay, at mga anyong maramihan ng mga ito ay isang PANGNGALAN o dili kaya ay isang salitang gumaganap ng TUNGKULIN NG PANGNGALAN”
• Pambalana sa Dalawa:

  • Tahas
  • Basal
• Panlasak sa Dalawa:

  • Palansak
  • Di-Palansak
• (Tahas): pangngalan kung tumutukoy sa bagay na materyal
• (Basal): pangngalan kung ay tinutukoy ay hindi materyal kundi diwa o kaisipan
• Pangkat ng iisang uri ng tao o bagay.

  Palansak
• Bagay na isinasaalang-alang nang isa-isa.

  Di-Palansak
• Kayarian ng Pangngalan:

  • Payak
  • Maylapi
  • Inuulit
  • Tambalan
• Ito ay salitang-ugat lamang.

  [halimbawa:]

  asin, balak, bunga, diwa

  
  

  Payak
• Binubuo ng salitang-ugat at panlaping makangalan.

  [halimbawa:]

  kaklase, pagbasa, kabuhayan, dinuguan

  
  

  Maylapi
• Ito ay binubuo ng mga salitang ugat na inuulit. [halimbawa:] bali-balita sali-salita sama-sama 


  Inuulit
• Ito ay pangngalang binubuo ng dalawang magkaibang salita. [halimbawa:] balikbayan alay-kapwa dalagang-bukid

  Tambalan
• Kailanan ng Pangngalan:

  • Pananda
  • Paglalapi
  • Pang-uring Panlarawan
  • Pang-uring Pamilang
• ISAHAN: ang, si, kay, ni

  MARAMIHAN: ang mga, sina, kina, nina

  
  

  Pananda
• DALAWAHAN: magkapatid MARAMIHAN: magkakapatid 


  Paglalapi
• ISAHAN: masustansyang gulay MARAMIHAN: masusustansyang gulay 


  Pang-uring Panlarawan
• ISAHAN: isang kaibigan DALAWAHANG: dalawang kaibigan

  MARAMIHAN: tatlong kaibigan

  
  

  Pang-uring Pamilang
• Uri ng Kasariang Pangngalan:

  • Tiyak ang Kasarian
  • Di-Tiyak ang Kasarian
• Ang dalawang uri ng Tiyak ang Kasarian ay ang (pambabae) at (panlalaki).
• Kaukulan ng Pangngalan:

  • Kaukulan
  • Kaukulang Palagyo
• Ito ang tawag sa kakanyahan ng pangngalang nagpapakita ng gamit nito sa pangungusap


  Kaukulan
• Ito ay palagyo kung ginamit sa simuno, pamuno sa simuno, pangngalang pantawag, o kaganapang pansimuno, o pamuno sa kaganapang pansimuno.

  Kaukulang Palagyo
• Batay sa gamit, maaaring mauri ito sa (kaukulang palagyo) o (kaukulang palayon).
• Ang mga 'nilikha' ay ipinagkatiwala sa atin ng Maykapal.

  Simuno o Paksa
• Si Rizal, ang 'bayani', ay Dakilang Malayo.

  Pamuno sa Simuno
• Si Mabini ay dakilang 'lumpo'.

  Kaganapang Pansimuno
• 'Carisa', alagaan mo si 'Caloy'.

  Panawag
• Ang dalang iyon ay si Alice, ang 'pinsan' ko.

  Pamuno sa Kaganapang Pansimuno.
• Nagpapakita ng pagmamay-ari. [halimbawa:] Ang mga anak nina Toglai at Togliban ay naninirahan sa iba’t ibang panig ng Mindanao Kay Pamulac Manobo ang Sibulan

  Kaukulang Paari
• Ginagamit ito bilang tuwirang layon. [halimbawa:] Nagtayo siya ng pamayanan sa Sibulan Kumain siya ng masaganang pananghalian

  Kaukulang Paukol o Palayon