Ddaear 5.3 CBAC

• Beth yw'r diffiniad o ecosystem?

  Ecosystem yw amgylchedd naturiol sy'n bodoli oherwydd y cysylltiadau rhwng cydrannau biotig a anfiotig.
• Pa gydrannau sy'n cynnwys pethau byw yn ecosystem?

  Pethau byw yn cynnwys planhigion (fflora) ac anifeiliaid (ffawna).
• Pa gydrannau sy'n cynnwys pethau anfyw yn ecosystem?

  Pethau anfyw yn cynnwys creigiau, dŵr, pridd a hinsawdd.
• Beth yw'r diffiniad o fïom?

  Mae bïom yn ecosystem ar raddfa fawr.
• Sut mae biomau yn rhannu?

  Mae biomau yn rhannu hinsawdd a llystyfiant tebyg.
• Beth sy'n pennu dosbarthiad biomau?

  Mae dosbarthiad biomau yn cael ei bennu gan ffactorau hinsoddol.
• Pam mae glawiad yn hanfodol i ddosbarthiad biomau?

  Mae glawiad yn hanfodol oherwydd ei fod yn angenrheidiol i lystyfiant dyfu.
• Pa swm o lawiad sydd gan goedwigoedd glaw trofannol ar gyfartaledd?

  Mae coedwigoedd glaw trofannol yn cael 250cm o law y flwyddyn.
• Pa swm o lawiad sydd gan diffeithdiroedd ar gyfartaledd?

  Mae diffeithdiroedd yn cael llai na 25cm o law y flwyddyn.
• Beth yw'r nodweddion o'r ardaloedd tywyllach ar y map coropleth?

  Mae'r ardaloedd tywyllach yn cael glawiad uchel.
• Sut mae lledred ac uchder yn dylanwadu ar dymheredd?

  Mae lleoedd sy'n agos at y cyhydedd yn cael mwy o olau haul uniongyrchol.
• Beth sy'n digwydd i dymheredd mewn ardaloedd mynyddig?

  Mae'r tymheredd yn gostwng 0.5oC am bob 100m mewn uchder.
• Ble mae twndra wedi'i leoli?

  Mae twndra wedi'i leoli yn Hemisffer y Gogledd yng Nghylch yr Arctig.
• Beth yw'r nodweddion o'r tymheredd yn y twndra?

  Mae'r tymheredd yn isel drwy gydol y flwyddyn ac yn oer iawn yn y gaeaf.
• Beth sy'n digwydd i'r eira yn y twndra?

  Mae eira ar y ddaear am tua 7 mis.
• Pam na all llawer o lystyfiant dyfu yn y twndra?

  Ni all llawer o lystyfiant dyfu yn yr amodau hyn.
• Beth yw nodweddion coedwig gollddail dymherus?

  Mae coed yn colli eu dail bob hydref, ac mae tymor mud yn y gaeaf.
• Ble mae coedwigoedd glaw trofannol i'w canfod?

  Mae coedwigoedd glaw trofannol i'w canfod rhwng 5⁰ G a 5⁰ D o'r cyhydedd.
• Beth yw'r hinsawdd gyhydeddol?

  Mae'r hinsawdd gyhydeddol yn boeth ac yn wlyb drwy'r flwyddyn gydag ychydig iawn o amrywiad tymhorol.
• Beth sy'n digwydd i'r tymor tyfu yn yr hinsawdd gyhydeddol?

  Mae'r hinsawdd gyhydeddol yn sicrhau tymor tyfu cyson.
• Pa fath o amrywiaeth sydd yn yr hinsawdd gyhydeddol?

  Mae amrywiaeth eang o blanhigion, pryfed, adar ac anifeiliaid.
• Ble mae diffeithdir i'w gweld?

  Mae diffeithdir i'w gweld mewn ardaloedd poeth a sych iawn o amgylch Trofan Capricorn a Throfan Cancr.
• Sut mae planhigion ac anifeiliaid yn addasu yn y diffeithdir?

  Mae planhigion ac anifeiliaid wedi gorfod addasu i amodau sych iawn.
• Ble mae glaswelltir tymherus i'w gweld?

  Mae glaswelltir tymherus i'w gweld mewn hinsoddau cyfandirol tymherus.
• Beth yw nodweddion glaswelltir tymherus?

  Mae glaswelltir tymherus yn cael law cymedrol ac amodau ysgafn gyda thymhorau amlwg.
• Ble mae tir glas y safana i'w gweld?

  Mae tir glas y safana i'w gweld mewn hinsoddau poeth gyda thymor gwlyb a sych.
• Beth yw nodweddion llystyfiant safana?

  Mae llystyfiant safana yn cynnwys glaswelltau hir, prysg, ac weithiau, coed.
• Beth yw'r gylchred ddŵr?

  Mae'r gylchred ddŵr yn cynnwys symudiad dŵr rhwng storfeydd dŵr yn yr atmosffer, tir, cefnforoedd, afonydd a moroedd.
• Pam mae dŵr yn hanfodol i lystyfiant a anifeiliaid?

  Mae dŵr yn hanfodol i lystyfiant dyfu ac i anifeiliaid oroesi.
• Sut mae proses y gylchred ddŵr yn amrywio?

  Mae proses y gylchred ddŵr yn amrywio mewn gwahanol ecosystemau ledled y byd.
• Pa enghreifftiau o ecosystemau a ymchwilir iddynt yn y gylchred ddŵr?

  Ymchwilir i ecosystem coedwig law ac ecosystemau safana.
• Beth sy'n digwydd i faetholion yn ecosystem?

  Mae maetholion yn cael eu dosbarthu ac yn cael eu hailgylchu'n gyson yn yr ecosystem.
• Pa faetholion sydd eu hangen mewn meintiau mawr?

  Ocsigen, carbon, nitrogen a hydrogen.
• Pa elfennau eraill sydd eu hangen mewn symiau llai?

  Sylffwr a magnesiwm.
• Sut mae maetholion yn cael eu hamsugno gan blanhigion?

  Mae maetholion yn cael eu hamsugno gan blanhigion a'u cynnwys mewn deunydd organig newydd.
• Beth sy'n digwydd pan fydd anifeiliaid yn bwyta planhigion?

  Pan fydd anifeiliaid yn bwyta'r planhigion, trosglwyddir y maetholion iddynt.
• Beth sy'n digwydd i faetholion pan fydd anifeiliaid a phlanhigion yn marw?

  Mae'r broses o ddadelfennu yn dychwelyd y maetholion i'r pridd.
• Sut mae maetholion yn llifo drwy'r ecosystem?

  Mae maetholion yn llifo drwy'r ecosystem mewn cylchred, sy'n golygu ei bod yn broses sy'n digwydd yn barhaus.
• Beth yw gwe fwyd?

  • Mae gwe fwyd yn dangos cysylltiadau rhwng pob peth byw mewn ecosystem.
  • Mae'n gyfres o rywogaethau sy'n gysylltiedig â'i gilydd.
  • Mae pob grŵp yn y gadwyn yn bwyta'r un oddi tani.
• Beth yw cadwyn fwyd?

  Mae cadwyn fwyd yn gyfres o rywogaethau sy'n gysylltiedig â'i gilydd oherwydd bod pob grŵp yn bwyta'r un oddi tani.