Ddaear 8.1 CBAC

• Beth yw prynwriaeth?

  Prynwriaeth yw'r broses o brynu nwyddau a gwasanaethau.
• Sut mae prynwriaeth yn effeithio ar y gymdeithas?

  Mae prynwriaeth yn cael effaith gymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol.
• Beth yw ôl troed ecolegol?

  • Mae'n mesur yr effaith amgylcheddol o weithgareddau pobl.
  • Mae'n cynnwys defnydd o adnoddau naturiol a chynhyrchu gwastraff.
  • Mae'n amrywio yn dibynnu ar leoliad a ffordd o fyw.
• Sut mae ôl troed ecolegol yn amrywio rhwng gwledydd incwm uchel a gwledydd incwm isel?

  Mae ôl troed ecolegol yn debygol o fod yn fwy yn HIC nag yn NIC neu LIC.
• Beth yw'r cysylltiad rhwng defnyddio car a'r ôl troed ecolegol?

  Defnyddio car yn HIC yn cynyddu ôl troed ecolegol oherwydd cynhyrchu gwastraff.
• Pa fath o wlad yw HIC?

  HIC yw gwlad incwm uchel.
• Pa fath o wlad yw LIC?

  LIC yw gwlad incwm isel.
• Beth yw'r effaith gymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol o brynu nwyddau?

  Mae'n effeithio ar raddfeydd lleol, rhanbarthol a byd-eang.
• Beth yw'r olew llysiau a ddefnyddir fwyaf yn y byd?

  Olew palmwydd
• Pam mae olew palmwydd yn cael ei ystyried yn gnwd effeithlon?

  Oherwydd ei fod yn un o'r ffyrdd rhataf a mwyaf effeithlon o ddefnyddio tir i gynhyrchu olew
• Ble mae'r rhan fwyaf o olew palmwydd yn cael ei dyfu?

  Malaysia ac Indonesia
• Pam mae allforio olew palmwydd yn bwysig i economi Malaysia ac Indonesia?

  Oherwydd ei fod yn gyfrifol am ran fawr o'u heconomïau
• Beth yw'r effaith ar y bioamrywiaeth o gynhyrchu olew palmwydd?

  Mae'n achosi effaith ddifrifol ar y bioamrywiaeth ar raddfa leol
• Sut mae'r goedwig glaw yn cael ei chlirio ar gyfer cynhyrchu olew palmwydd?

  Drwy ddefnyddio tanau sy'n cynyddu cyfran y CO2 yn yr atmosffer
• Pa wledydd eraill sydd bellach yn cynhyrchu olew palmwydd?

  Ynysoedd y Pilpinas, Nigeria, Brasil ac Ecuador
• Sut mae olew palmwydd yn cymharu ag olew llysiau eraill o ran effeithlonrwydd?

  Mae'n gnwd effeithlon o'i gymharu ag olew llysiau eraill
• Pa mor uchel yw'r swm a gynhyrchir fesul hectar o olew palmwydd?

  Mae'n gryn dipyn yn uwch na chynhyrchion eraill
• Beth yw'r manteision o gynhyrchu olew palmwydd o'i gymharu â ffa soia a had rêp?

  Mae angen llawer llai o blaleiddiaid a gwrteithiau
• Pam ydym yn parhau i fewnforio olew palmwydd?

  Oherwydd ein bod yn mynd i fwyta olew llysiau yn un anochel
• Beth yw'r prif broblem gyda chynhyrchu olew palmwydd?

  Mae'n achosi datgoedwigo
• A oes ffordd o gynhyrchu olew palmwydd heb yr effeithiau cymdeithasol ac amgylcheddol negyddol?

  Mae angen ymchwilio i'r dulliau cynaliadwy
• Sut gall dewis defnyddwyr gael effaith gadarnhaol?

  Gall effeithio ar bobl, yr economi a'r amgylchedd
• Beth yw'r broses o gynhyrchu olew palmwydd yn gynaliadwy yn Dosan, Indonesia?

  • Cynhyrchu olew palmwydd yn gynaliadwy
  • Gwyliwch y fideo am enghraifft
  • Cwblhewch y gweithgaredd sy'n dilyn
• Beth yw'r olew llysiau mwyaf effeithlon yn y byd?

  Olew palmwydd
• Beth yw'r costau amgylcheddol o gynhyrchu olew palmwydd?

  Cynhyrchu anghynaliadwy sy'n dod â chost sylweddol i'r amgylchedd
• O ble mae'r bwyd rydyn ni'n ei fwyta yn dod?

  O bob cwr o'r byd
• Pam mae defnyddwyr yn galw am ffrwythau a llysiau drwy gydol y flwyddyn yn y DU?

  Oherwydd bod gennym dymor tyfu cyfyngedig
• Beth yw'r term a ddefnyddir i ddisgrifio'r pellter y mae bwyd yn teithio?

  Milltiroedd bwyd
• Sut gall cynhyrchu bwyd fod yn fuddiol i bobl, yr economi a'r amgylchedd?

  Os cynhyrchir y bwyd yn gynaliadwy
• Beth yw'r effaith negyddol o gynhyrchu bwyd ar raddfa fawr ar yr amgylchedd?

  Gall arwain at halogi cyflenwadau tir a dŵr
• Pa gynhyrchion sy'n cynnwys sylweddau sy'n gwrthyrru bywyd anifeiliaid neu blanhigion?

  Gwrteithiau cemegol, plaleiddiaid, ffwngleiddiaid, a phryfleiddiaid
• Sut gall pryfleiddiaid effeithio ar bryfed peillio fel gwenyn?

  Gallant gael effaith negyddol arnynt
• Beth all gorddefnyddio a gorluddedd priddoedd arwain at?

  Erydu pridd
• Pam mae amaethyddiaeth ddwys yn gofyn am lawer o ddŵr?

  Oherwydd ei bod yn defnyddio llawer o adnoddau
• Beth yw'r effaith o ffermio ungnwd ar raddfa fawr ar yr ecosystem leol?

  Gall gael effaith sylweddol ar gylchredau maetholion ac ar gylchredau dŵr
• Sut mae cludo cynnyrch dros ffyrdd, ar longau cynwysyddion a thrwy’r awyr yn effeithio ar yr amgylchedd?

  Mae'n cynyddu allyriadau carbon
• Beth yw'r cysylltiad rhwng milltiroedd bwyd a ôl troed carbon ein bwyd?

  Mae milltiroedd bwyd yn cyfrannu at ôl troed carbon ein bwyd
• Sut gallwn ni leihau ein milltiroedd bwyd?

  • Prynu cynnyrch lleol pan fydd yn ei dymor
  • Darllen labeli mewn archfarchnadoedd
  • Chwilio am labelu carbon ar gynnyrch
  • Prynu masnach deg a chynhyrchion cynaliadwy
• Pam mae angen i ddefnyddwyr fynnu mwy o wybodaeth am eu bwyd?

  Er mwyn cynyddu atebolrwydd amaeth-fusnesau a chadwyni archfarchnadoedd
• Faint o wastraff sy'n cael ei gynhyrchu gan y DU bob blwyddyn?

  222 miliwn tunnell