Układ powłokowy

• funkcje powłoki ciała (7)

  1. umożliwia utrzymanie homeostazy

  2. zabezpiecza przed urazami mechanicznymi

  3. chroni przed wnikaniem do organizmu subst. chemicznych

  4. zapobiega wnikaniu do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych

  5. chroni przed promieniowaniem np. UV

  6. pozwala na odbiór informacji

  7. uczestniczy w formowaniu kształtu zwierząt
• powłoka ciała gąbek


  pinakoderma,

  zbudowana z pinakocytów
• powłoka ciała parzydełkowców


  epiderma

  zbudowana z kom. nabłonkowo-mięśniowych,

  zawiera również kom. nerwowe, zmysłowe, interstycjalne, parzydełkowe
• powłoka ciała płazińców, nicieni, pierścienic, mięczaków

  wór powłokowo-mięśniowy

  składa się z nabłonka i mięśni

  płazińce-nabłonek zawiera rzęski

  nicienie, pierścienice-nabłonek wytwarza białkowy oskórek o funkcji ochronnej

  mięczaki-nabłonek wytwarza muszlę (szkielet zewnętrzny)
• powłoka ciała wrotków, stawonogów

  oskórek

  -wrotki-niektóre gatunki wytwarzają sztywny pancerz lub są pokryte dodatkowo galaretowatymi oczkami

  -stawonogi-oskórek jest zbudowany z chityny, odporny na urazy (mechaniczne, chemiczne), pełni funkcję szkieletu zewnętrznego
• powłoka ciała szkarłupni


  nabłonek o budowie syncytialnej lub komórkowej

  pod nim znajduje się warstwa tk. łącznej
• czym jest neoderma (intergument)?

  powłoka ciała występująca u pasożytniczych płazińców np. tasiemców i przywr
• funkcje neodermy (3)


  1. ochrona przed enzymami trawiennymi gospodarza

  2. pobieranie pokarmu

  3. udział w wymianie gazowej i oddychaniu
• budowa neodermy


  -syncytium (zlane ze sobą kom. nabłonka)

  -mikrokosmki na powierzchni (zwiększają powierzchnię chłonną powłoki ciała)

  -glikokaliks na zewn. powierzchni syncytium (chroni przed enzymami trawiennymi gospodarza i uszkodzeniami mechanicznymi)

  -pod warstwą nabłonka znajdują się mięśnie okrężne i podłużne
• ogólna budowa ciała strunowców

  -pokrywa skóra, składająca się z naskórka (nabłonek wielowarstwowy) i leżącej pod nim skóry właściwej (tk. łączna)
• powłoka ciała ryb


  -skóra cienka pokryta łuskami, śłuzem

  -wytwory naskórka-gruczoły śluzowe

  wytwory skóry właściwej-łuski
• powłoka ciała płazów


  -skóra cienka, naga, pokryta śluzem

  -wytwory naskórka-gruczoły śluzowe, jadowe

  -wytwory skóry właściwej-brak
• powłoka ciała gadów


  -skóra gruba, sucha z silnie zrogowaciałym naskórkiem

  -wytwory naskórka-twory rogowe:łuski, tarczki, płytki, pazury, listwy

  -wytwory skóry właściwej-brak
• powłoka ciała ptaków


  -skóra cienka, pozbawiona gruczołów (wyjątek gruczoł kuprowy)

  -wytwory naskórka-twory rogowe: pióra, łuski, pazury, dziób

  -wytwory skóry właściwej-brak
• powłoka ciała ssaków


  -skóra gruba, złożona budowa, zrogowaciałe zewnętrzne warstwy naskórka, stale się łuszczą

  -wytwory naskórka-twory rogowe: włosy, pazury, paznokcie, kopyta, łuski, rogi, fiszbiny, płytki; gruczoły: łojowe, potowe, zapachowe, mlekowe

  -wytwory skóry właściwej-poroże np. u jeleni
• naskórek jest tkanką:


  nabłonkową wielowarstwową płaską rogowaciejącą
• na jakie dwie warstwy dzielą się kom. naskórka?

  1. warstwa zrogowaciała-powierzchniowa

  2. warstwa rozrodcza-głębsza
• warstwa zrogowaciała-powierzchniowa


  -budują ją martwe, płaskie kom. które złuszczają się

  -ich struktura i zwarty układ zabezpieczają przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych i toksycznych związków chemicznych

  -zawierają hydrofobowe glikolipidy i nieprzepuszczalne dla wody białko-keratynę
• funkcja białka-keratyny


  zapewnia skórze wytrzymałość mechaniczną
• funkcja glikolipidów


  (Biorą udział w tworzeniu glikokaliksu)

  -zabezpieczają przed przenikaniem wody z tkanek do środowiska zewnętrznego i w przeciwnym kierunku
• warstwa rozrodcza-głębsza


  -kom. dzielą się mitotycznie

  -kom. potomne przesuwają się ku powierzchni naskórka i rogowacieją (ok.20-30 dni)

  -warstwa ta zawiera MELANOCYTY (kom. barwnikowe), które produkują MELANINY
• melanina


  barwniki powstające z aminokwasu-tyrozyny, odpowiadające za zabarwienie skóry

  gęstość rozmieszczenia melanocytów zależy od miejsca na ciele
• skóra właściwa


  -jest zbudowana z tkanki łącznej włóknistej

  -jest grubsza od naskórka

  -zawiera włókna kolagenowe i elastynowe, które nadają skórze wytrzymałość i sprężystość-odporność na ucisk i rozciąganie
• na jakie warstwy dzielimy skórę właściwą?

  1. warstwa brodawkowa

  2. warstwa siatkowata
• warstwa brodawkowa


  -zbudowana z tk. łącznej włóknistej luźnej

  -występują w niej liczne uwypuklenia nazywane brodawkami, połączone tkanką łączną z naskórkiem

  -nie jest unaczyniona (tlen i subst. odżywcze są dostarczane za pomocą błony podstawnej)
• warstwa siatkowata


  -zbudowana z tk. łącznej właściwej zbitej, zawierającej liczne włókna kolagenowe i elastynowe

  -zawiera naczynia krwionośne- funkcja transportowa i termoregulacyjna
• skóra właściwa jest zaopatrzona w liczne...

  zakończenia nerwowe- receptory, odbierające bodźce ze środowiska zewnętrznego

  receptory: termiczne, bólu, dotyku, ucisku
• tkanka podskórna


  -tkanka występująca pod skórą, zbudowana z tkanki tłuszczowej żółtej i tkanki włóknistej luźnej

  -jej grubość zależy od stanu odżywienia człowieka, wieku, płci, okolicy ciała

  -zawiera dolne odcinki korzeni włosów, części wydzielnicze gruczołów potowych i niektóre receptory
• funkcje tkanki podskórnej


  - termoizolacyjna - chroni przed utratą ciepła ,

  - amortyzująca - zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi ,

  - zapasowa - stanowi rezerwę energetyczną organizmu .
• receptory bólu (jaką mają postać, czym są)

  -mają postać wolnych zakończeń nerwowych

  - są to nagie zakończenia dendrytów, występujące w naskórku i skórze właściwej

  
• receptory ucisku (co to, gdzie występują)

  -ciałka blaszkowate

  -występują w głębszych warstwach skóry właściwej i w tk. podskórnej

  
• receptory dotyku (co to, gdzie występują)


  -ciałka dotykowe

  -występujące w skórze właściwej

  
• cechy receptorów w skórze

  -rozmieszczone nierównomiernie

  -mają zdolność adaptacji
• co to oznacza, że receptory mają zdolność do adaptacji?

  oznacza to, że jeśli bodziec działa na organizm przez długi czas, to receptor przestaje odbierać o nim informację

  chroni to organizm przed zbyt dużą liczbą informacji docierających z otoczenia
• wymień wytwory naskórka

  1. włosy

  2. paznokcie

  3. gruczoły: łojowe, potowe, mlekowe
• włosy

  -zbudowane z kom. wypełnionych keratyną (wyjątek-cebulka włosa)

  -u innych ssaków pełnią f. termoregulacyjną

  budowa (od góry): łodyga, mięsień przywłosowy, cebulka, mieszek włosowy)

  
• paznokcie


  -zbudowane z płytki paznokciowej (budulcem jej jest keratyna)

  -ochraniają końcówki palców i wzmacniają odbiór wrażeń dotykowych przez opuszki palców
• gruczoły łojowe


  -są przy ujściu mieszków włosowych

  -ich łój natłuszcza, przez co nadaje włosom i naskórkowi elastyczność oraz chroni przed utratą wody, ma też działanie bakterio i grzybobójcze

  
• gruczoły potowe


  - wydzielają pot , który : odgrywa ważną rolę w termoregulacji oraz wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii , przeciwdziała rozwojowi chorobotwórczych bakterii i grzybów

  
• gruczoły mlekowe


  -są przekształconymi gruczołami potowymi,

  -wytwarzają mleko, czyli mieszaninę białek, tłuszczów, cukrów, witamin, jest źródłem składników pokarmowych dla niemowląt i wspomaga ich odpornośc