PANITIKAN AT PAGSUSURI

• PANITIKAN - Bro. Azarias (Pilisopiya ng Literatura)


  pagpapahayag ng mga damdamin ng tao hinggil sa mga bagay-bagay sa daigdig, pamumuhay, lipunan, at sa pamahalaan, at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Bathalang lumikha.
• PANITIKAN - Jose Villa Panganiban 


  Paraan ng pagpapahayag na iniaayos sa iba’t ibang karanasan at lagay ng kalooban at kaluluwa na nababalot ng pag-ibig o pagkapoot, ligaya o lungkot, pag-asa o pangamba
• PANITIKAN - Miguel Bernard, S.J.


  Kaisipan at pagpapahayag; di - malilimot na kaisipan sa di- malilimot na pagpapahayag.
• PANITIKAN - Luz de Concha at Lamberto Ma. Gabriel


  Salamin ng lahi, kabuuan ng mga karanasan ng isang bansa, mga kaugalian, paniniwala, pamahiin, kaisipan, at pangarap ng isang lahi na ipinapahayag gamit ang mga piling salita sa isang maganda ay masining na paraan, nakasulat man o hindi.
• Sining


  galing sa salitang Latin Katumbas ng Kakayahan o kasanayan
• Uri ng Panitikan

  batay sa paraan ng pagsasalin

  1. pasulat
  2. pasalita

  batay sa anyo

  1. patula
  2. tuluyan
• BATAY SA ANYO - PATULA


  nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng maanyo o masining na salita sa mga taludtod/hanay o linya na may sukat at pagtutugma ng mga salita sa hulihan ng mga taludtod sa bawat saknong
• BATAY SA ANYO- TULUYAN O PROSA

  ito ay nabubuo sa pamamagitan ng malayang pagsasama-sama ng mga salita sa mga pangungusap. Hindi limitado o pigil ang paggamit ng mga pangungusap ng mgay akda.
• Sesura


  hati sa pagitan ng dalawa o higit pang pangkat ng mga pantig sa isang taludto.
• MGA AKDANG TULUYAN

  • Nobela
  • maikling kwento
  • dula
  • alamat
  • pabula
  • parabula
  • Anekdota
  • Sanaysay
  • talambuhay
  • balita
  • talumpati
• Nobela

  mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing na pangyayari na nagaganap sa mahabang saklaw ng panahon, kinasasangkutan ng maraming tauhan at nahahati sa mga kabanata.
• Maikling kwento 


  salaysay ng mahahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon.
• Dula

  patinikan na isinusulat upang itanghal sa entablado o tanghalan. Nahahati sa mga yugto at bawat yugto ay nahahati sa mga tagpo.
• Alamat 


  salaysaying nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay. Karaniwang hubad sa katotohanan sa layunin ng ating mga ninuno na maipaliwanag ang pinanggalingan ng mga bagay-bagay sa paligid
• pabula

  salaysaying kinasasangkutan ng mga hayop, halaman at maging ng mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na tila ba mga tunay na mga tao.
• parabula

   kwentong hinango sa Bibliya o Banal na Kasulatan
• Anekdota


  maiikling salaysaying may layuning umaliw o magbigay aral sa mga mambabasa
• Sanaysay


  pagpapahayag ng kuru-kuro o opinion ng isang may akda hinggil sa isang suliranin o paksa.
• Talambuhay


  kasaysayan ng buhay ng isang tao. Pansarili at talambuhay ng paiba.
• Balita


  paglalahad ng pang-araw- araw na pangyayari sa Lipunan, pamahalaan, sa lalawigan sa ibayong dagat, maging sa industriya, kalakalan, agham, edukasyon, palakasan at pinilakang-tabing.
• Talumpati 


  isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig
• Ano ang mga benepisyo ng pag-aaral ng sariling panitikan?

  • Makilala ang sarili bilang Pilipino
  • Mababatid ang minanang yaman at talino
  • Mapahalagahan ang kasaysayan
  • Ipagmalaki ang pagka-Pilipino
  • Mapangalagaan ang yamang pampanitikan
  • Mahuhubog ang panitikan sa hinaharap
  • Malilinang ang pagmamalasakit sa kultura
• Teoryang klasismo 


  Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan.
• Teoryang Humanismo 


  Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo;  binibigyang-tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino, talento atbp.
• Teoryang Realismo

  Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan ng may-akda sa kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at pagka-efektibo ng kanyang sinulat.
• Teoryang Feminismo

  Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan at ipinapahayag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.
• Teoryang Formalismo

  Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan. Samakatuwid, kung ano ang sinasabi ng may-akda sa kanyang panitikan ang siyang nais niyang ipaabot sa mambabasa – walang labis at walang kulang. Walang simbolismo

  at hindi humihingi ng higit na malalimang pagsusuri’t pang-unawa.
• Teoryang Saykolohikal 


  Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salig (factor) sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon ng panibagong behavior dahil may nag-udyok na mabago o mabuo ito.
• Teoryang Eksistensyalismo

  Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human existence).
• Teoryang Romantisismo

  Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan. Ipinakikita rin sa akda na gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat upang maipaalam lamang ang kanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.
• Teoryang Markismo

  Ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pang-ekononiyang kahirapan at suliraning panlipunan at pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa akda ay nagsisilbing modelo para sa mga mambabasa.
• Teoryang Sosyolohikal 


  Ang layunin ng panitikan ay ipapakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda. Naipakikita rito ang pamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan na nagsisilbing gabay sa mga mambabasa sa magpuksa sa mga katulad na suliranin.
• Teoryang Moralistiko

  Ang layunin ng panitikan ay ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao – ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang mga pilosopiya o proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng lipunan. Sa madaling sabi, ang moralidad ay napagkakasunduan ayon na rin sa kaantasan nito.
• Teoryang Bayograpikal

  Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-akda. Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang mga bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyangpinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga “pinaka” na inaasahang magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo
• Teoryang Queer

  Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan ang mga homosexual. Kung ang mga babae ay may feminismo ang mga homosexual naman ay queer.
• Teoryang Historikal

  Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang pagkahubog. Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo.
• Teoryang Kultural

  Ang layunin ng panitikan ay ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam. Ibinabahagi ng may-akda ang mga kaugalian, paniniwala at tradisyon minana at ipasa sa mga sunod na salinlahi. Ipinakikita rin dito na bawat lipi ay natatangi.
• Teoryang Feminismo-Markismo

  Ang layunin ng panitikan ay ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan sa pagtugon sa suliraning kanyang kinakaharap. Isang halimbawa nito ay ang pagkilala sa prostitusyon bilang tuwirang tugon sa suliraning dinaranas sa halip na ito’y kasamaan at suliranin ng lipunan.