6. Rynek pracy

• Rynek pracy

  Ogół transakcji, które są dokonywane między przedsiębiorcami i instytucjami a pracownikami
• Zdolność do aktywności zawodowej - ekonomiczne grupy wiekowe

  • Wiek przedprodukcyjny - mniej niż 18 lat
  • Wiek produkcyjny - kobiety 18-59, mężczyźni 18-64
  • Wiek poprodukcyjny - kobiety 60+, mężczyźni 65+
• Aktywność ekonomiczna

  Pracować mogą osoby 15+

  • Osoby aktywne zawodowo
  • Pracujący zarobkowo
  • Bezrobotni
  • Osoby bierne zawodowo (utrzymują się ze źródeł niezarobkowych
  • uczniowie, studenci (15+), które jeszcze nie pracują
  • niepracujący emeryci
  • osoby, które nie pracują ze względów zdrowotnych (niepełnosprawność)
  • osoby niemogące pracować zarobkowo z powodów rodzinnych
• Struktura ludności Polski

  <15 -> 21%

  Osoby aktywne zawodowo -> 44%

  • pracujący -> 43%
  • bezrobotni -> 1%

  Osoby bierne zawodowo -> 35%
• Poziom aktywności zawodowej ludności

  • Współczynnik aktywności zawodowej - 56%

  Określa wielkość rynku pracy w stosunku do liczby ludności w wieku 15 lat i więcej

  (liczba aktywnych zawodowo) / (liczba ludności 15+) * 100%
• Poziom aktywności zawodowej

  • Wskaźnik zatrudnienie - 54%

  Informujemy o tym, jaki odsetek mieszkańców kraju w wyniku 15+ stanowią osoby pracujące

  (liczba pracujących)/(liczba ludności 15+) * 100%
• Poziom aktywności zawodowej

  • Stopa bezrobocia - 2,9%

  Wskazuje ospdsetek osób,nktore nie mogą znaleźć zatrudnienia

  (liczba bezrobotnych)/(liczba aktywnych zawodowo) * 100%
• Obliczanie stopy bezrobocia

  • Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy - stopa bezrobocia rejestrowanego (oblicza się co miesiąc) - zwykle wyższy współczynnik
  • Wynik ankietowanego Badania Aktywności zekinimicxnej Ludności (BAEL)!- stopa bezrobocia według BAEL ( oblicza się co kwartał)
• Formy zatrudnienia

  • pracownicy najemni (80%)
  • pracujący na własny rachunek
  • osoby bez formalnego wynagrodzenia pomagający w prowadzeniu działalności gospodarczej rodzinnej lub gospodarstwa rolnego (najmniej liczba)
• Pracownicy najemni (80%)

  Osoby zatrudnione, otrzymują wynagrodzenie od pracodawcy

  • Sektor prywatny (mniej niż 75% pracowników) - prywatne przedsiębiorstwa polskie i zagraniczne
  • Sektor publiczny (reszta) - administracja rządowa i samorządowa, policja, wojsko, szkoła, szpitale
• Pracujące na własny rachunek

  Brak pracodawcy, brak regularnego wynagrodzenia, sami decydują o czasie swojej pracy

  • Przedsiębiorcy, zatrudniają pracowników najemnych
  • Osoby prowadzące jednoosobowa działalność gospodarczą i pracują zwykle na zlecenie różnych klientów
  • Rolnicy indywidualni z gospodarstwami rolnymi
• Zatrudnienie w głównych sektorach gospodarki

  Główne sektory:

  • rolnictwo — łączone z leśnictwem i rybactwem, wytwarzanie żywności i produkcja surowców dla przemysłu spożywczego. Państwa słabo rozwinięte
  • przemysł — łączony z budownictwem, działalność związania z eksploatacją i przetwarzaniem surowców. Kraje rozwijające się
  • usługi — działalność nieprodukcyjna zaspokajająca potrzeby konsumentów oraz firm i instytucji. W krajach wysokorozwiniętych w tym sektorze pracuje najwięcej osób
• Struktura zatrudnienia w Polsce uległa wyraźnym zmianom

  • w okresie międzywojennym - kraj typowo rolniczy (3/4 aktywności zawodowej)
  • po II WŚ - przyspieszona industrializacja (uprzemysłowienia), przemysłowo-rolniczy kraj
  • początek lat 90 - procesy restrukturyzacji i prywatyzacji - wiele zakładów przemysłowych zbankrutowało/zlikwidowane, powstawały przedsiębiorstwa prywatne - wzrost usług (do 58,8%)
  • struktura zatrudnienia w Polsce różni się od rozwiniętych krajów UE (różnica w rolnictwie w Polsce 9,2%, w Niemczech i Holandii 1,4%)
• Zróżnicowanie regionalne struktury zatrudnienia w Polsce

  • na obszarach wiejskich - rolnictwo
  • wschodnie województwa (najsłabiej zurbanizowanie)
  • woj. śląskie - duże zakłady przemysłowe
  • usługi - najludniejsze miasta
  • woj. mazowieckie
• Podaż pracy


  Tworzą osoby aktywne zawodowo, które pracują lub mogą podjąć pracę (bezrobotni). Jej wielkość zależy od liczby osób w wieku produkcyjnym.
• Popyt na prace

  Zapotrzebowanie na pracowników zgłaszane przez pracodawców. Zmienia się wraz z sytuacją gospodarczą - rośnie podczas wzrostu gospodarczego, spada podczas kryzysu
• Mała podaż pracy


  • Przedsiębiorcom trudno znaleźć odpowiednich pracowników - ograniczenie możliwości rozwoju gospodarki
• Duża podaż pracy


  • wzrost bezrobocia
• Im większy popyt na pracę i mniejsza jej podaż

  Większe wynagrodzenie
• Wynagrodzenie zależy od różnych czynników

  • branża,
  • rodzaj przedsiębiorstwa,
  • miejsca zatrudnienia,
  • stanowiska,
  • wykształcenia,
  • kompetencji,
  • doświadczenia pracowników.
• Średnie wynagrodzenie brutto

  4589,9 zł
• Bezrobocie 


  Brak miejsc pracy dla osób, które chcą ją podjąć.
• Z czego wynika bezrobocie?

  Niedostateczny popyt na pracy lub niedostosowania jej podaży do popytu. Normalne zjawisko dla gospodarki rynkowej
• Skutki wysokiej stopy bezrobocia (więcej niż kilka procent)


  • negatywny wpływ na sytuację społeczno-ekonomiczną
• Bezrobocie długotrwałe


  Pozostawanie bez pracy przez dłużej niż rok.

  • pogorszenie sytuacji materialnej bezrobotnych
  • osłabienie kondycji psychicznej - depresje
  • obniżenie samooceny
  • problemy rodzinne
  • popadnięcie w nałogi
• Rodzaje bezrobocia

  • frykcyjne — krótkie przerwy w zatrudnieniu (zmiana miejsca pracy, przekwalifikowywanie się, szukanie lepszej pracy)
  • koniunkturalne — podczas recesji, duża część społeczeństwa, długotrwały charakter
  • strukturalne — niedostosowanie kwalifikacji pracowników do zmieniających się wymagań rynku pracy (w krótkim czasie zlikwidowane duże zakłady pracy), długotrwały charakter - problem w okresie transformacji gospodarczej
  • sezonowe - krótkotrwałe, powtarza się w określonych cyklach i wynika ze zmienności popytu na pracę w ciągu roku w rolnictwie i usług (np. w turystyce)