UKŁAD HORMONALNY

• Czym charakteryzują się gruczoły wewnątrzwydzielnicze?

  • nie mają przewodów wyprowadzających
  • wydzielają substancje do płynów ustrojowych
• Z jakich gruczołów i komórek składa się układ hormonalny?

  • gruczołów dokrewnych
  • komórek wydzielniczych
• feromony

  hormony zwierzęce wydzielane na zewnątrz ciała przez gruczoły egzokrynne; są substancjami lotnymi, które działają na inne osobniki tego samego gatunku
• Omów hormonalną regulację przeobrażenia zupełnego u owadów

  1. ciała sercowate wydzielają hormon protorakotropowy (PTTH)
  2. PTTH pobudza gruczoł protorakalny do wytwarzanie hormonu linienia - ekdyzonu
  3. ciała przyległe wydzielają hormon juwenilny
  4. przy stałym wysokim ciśnieniu hormonu juwenilnego zachodzą kolejne linienia larwy
  5. obniżenie stężenia juwenilnego -> poczwarka
  6. stałe niskie ciśneinie juwenilnego -> imago
• Jakie hormony wyróżniamy ze wzgledu na budowę chemiczną?

  • steroidowe
  • niesteroidowe (białkowe, pochodne aminokwasów, pochodne kwasów tłuszczowych)
• Hormony o działaniu ogólnym

  • wydzielane przez gruczoły dokrewne
  • działają za pośrednictwem układu krwionośnego
• Hormony tkankowe

  • uwalniane przez komórki wydzielnicze, które nie tworzą osobnego narządu, lecz występują w obrębnie innych
• przykłady hormonów tkankowych

  • erytropoetyna - pobudza wytwarzanie erytrocytów
  • histamina - bierze udział w reakcjach alergicznych i w powstawaniu stanu zapalnego
• działanie autokrynne

  wpływają na komórki, przez które są wydzielane
• działanie parakrynne

  wpływają na sąsiednie komórki
• działanie endokrynne

  wpływają na odległe tkanki i narządy
• działanie neurokrynne

  neurohormony działają bnezpośrednio na inne neurony lub wydzielane do krwi działają na odległe komórki
• Gastryna

  • miejsce wydzielania: błona śluzowa żołądka i dwunastnicy
  • zwiększa wydzielanie kwasu solnego i pepsyny w żołądku oraz przyśpiesza regenerację błony śluzowej żołądka, dwunastnicy i jelita grubego
• erytropoetyna

  • miejsce wydzielania: nerki, wątroba
  • pobudza wytwarzanie erytrocytów i syntezę hemoglobiny w szpiku kostnym czerwonym; bodźcem do syntezy jest niedotlenienie
• histamina

  • różne komorki i tkanki organizmju, m.in. leukocyty i błona śłuzowa przewodu pokarmowego
  • bierze udział w powstawaniu stanu zapalnego, a także reakcjach alergicznych -> efektem jest skurcz mięśni gładkich oskrzeli, skurcz mięśni przewodu pokarmowego i rozszerzenie naczyń krwionośnych
• Na jakie części dzielimy przysadkę

  • płat przedni (część gruczołowa)
  • płat tylni (część nerwowa)
• Gruczoły dokrewne


  Przysadka mózgowa, szyszynka, tarczyca, przytarczyca, wyspy trzustkowe, nadnercza, jądra i jajniki oraz grasica.
• Pozostałe gruczoły


  Podwzgórze, nerki, ściany przewodu pokarmowego, tkanka tłuszczowa i ściany przedsionka serca.
• Hormony


  Są związkami chemicznymi o różnej budowie: białkowej, tłuszczowej.
• Uwalnianie hormonów dokrewnych


  Hormony są uwalniane z gruczołów do krwi i z nią transportowane do tkanek, w których regulują określone czynności. Na hormon regulują tylko te tkanki, które posiadają specyficzny dla niego receptor molekularny.
• Receptory hormonalne


  Dla hormonów białkowych zlokalizowane są na błonie komórkowej komórki, natomiast dla hormonów steroidowych zlokalizowane są w wewnątrz komórki.
• Funkcje układu hormonalnego


  Kontrola i koordynacja czynności organizmu. Łącznikiem pomiędzy układem hormonalnym, a nerwowym jest podwzgórze, które otrzymuje informacje ze wszystkich części mózgu o stanie organizmu.
• Podwzgórze


  Zlokalizowane są w nim komórki produkujące statyny i liberyny, które po wydzieleniu do wrotnego układu krwionośnego podwzgórzowo-przysadkowego docierają do części gruczołowej przysadki. Produkuje również hormony, które drogą aksonalną docierają do nerwowej części przysadki mózgowej i tam uwalniane są do układu krążenia.
• Liberyny


  Hormony uwalniające - pobudzają komórki gruczołowe przysadki do produkcji i wydzielania charakterystycznych dla nich hormonów, w tym hormonów tropowych przysadki, a więc tych które regulują pracę innych gruczołów wydzielania wewnętrznego.
• Statyny


  Hormony hamujące uwalnianie - działają przeciwstawnie do liberyn, hamują produkcję i wydzielanie niektórych hormonów przysadki.
• Budowa przysadki


  Przysadka zbudowana jest z dwóch płatów. Płata tylnego (nerwowego) i płata przedniego (gruczołowego).
• Tylny płat przysadki

  Uwalnia dwa neuropeptydy: wazopresynę (hormon antydiuretyczny) i oksytocynę. Ponieważ są one produkowane w podwzgórzu, a przysadka jest tylko ich miejscem wydzielenia dokrewnego.
• Wazopresyna


  Działa na kanalik zbiorczy, powoduje zagęszczanie moczu (zwrotne wchłanianie wody). Reguluje ciśnienie krwi.
• Oksytocyna


  Bierze udział w wyzwalaniu odruchowego wydzielania mleka przez gruczoł mlekowy w odpowiedzi na pobudzanie brodawki sutkowej przez ssanie niemowlęcia. Pobudza też skurcze mięśni gładkich macicy.
• Przedni płat przysadki


  Składa się z wielu komórek gruczołowych, które wydzielają różne hormony. Ta część przysadki połączona jest funkcjonalnie z podwzgórzem. Podwzgórze transportuje neuropeptydy aktywujące lub hamujące przysadkę.
• Hormon wzrostu (GH)


  Somatotropina. Stymuluje procesy wzrostu, pobudza rozrost mięśni i wydłużanie kości.
• Prolaktyna


  Pobudza wzrost gruczołu mlekowego i produkcję mleka. U mężczyzn wpływa na rozwój gruczołu krokowego.
• Melanotropina


  Reguluje funkcje komórek barwnikowych w skórze, pobudza syntezę melaniny.
• Hormony tropowe


  Hormony regulujące pracę innych gruczołów dokrewnych.
• Tyreotropina


  Reguluje wytwarzanie hormonów tarczycy.
• Adrenokortytropina


  Reguluje wytwarzanie hormonów kory nadnerczy.
• Folikulotropina


  Hormon dojrzewania pęcherzyków jajnikowych (FSH).
• Lutotropina


  Hormon lutenizujący regulujący funkcjonowanie gruczołów płciowych oraz cykle płciowe i dojrzewanie komórek płciowych.
• Hormony tarczycy


  Produkuje hormony tyroksyne i trijodotyronine (T4 i T3) oraz kalcytoninę.
• T3 i T4


  Odpowiedzialne za zwiększenie przemiany materii.