Geografi Bab 9

• Petempatan di Malaysia terbahagi kepada dua jenis, iaitu petempatan bandar dan petempatan luar bandar.
• Petempatan bandar merujuk kepada kawasan petempatan yang mempunyai jumlah penduduk yang padat.
• Ciri Petempatan Bandar di Malaysia

  • Jumlah penduduk melebihi 10000 orang
  • Mempunyai kemudahan asas yang pelbagai
  • Kawasan kediaman berciri moden
  • Kegiatan ekonomi melibatkan sektor perindustrian, perniagaan, pembinaan, pentadbiran dan perkhidmatan
• Petempatan luar bandar merujuk kepada kawasan petempatan yang mempunyai kepadatan penduduk yang rendah.
• Ciri Petempatan Luar Bandar di Malaysia

  • Jumlah penduduk kurang daripada 10000 orang
  • Kemudahan asas yang minimum
  • Kawasan kediaman sederhana dan berciri tradisional
  • Kegiatan ekonomi terhad kepada sektor pertanian, industri desa dan penternakan.
• Terdapat empat pola petempatan yang wujud di Malaysia, iaitu berpusat, berkelompok, berjajar dan berselerak.
• Petempatan Berpusat

  • rumah atau bangunan dibina secara rapat di sesuatu kawasan yang menjadi tumpuan penduduk
• Petempatan Berpusat

  • terdapat di kawasan persimpangan jalan raya atau taman perumahan, contohnya petempatan di Bandar Tun Razak (Kuala Lumpur)
• Petempatan Berpusat

  • terdapat kemudahan yang melibatkan pusat perniagaan, pelabuhan dan rumah ibadat
• Petempatan Berkelompok

  • susun atur rumah adalah secara berkelompok dan terancang di sesuatu kawasan
• Petempatan Berkelompok

  • terdapat juga di kawasan petempatan Rancangan Pembangunan Tanah Persekutuan seperti Felda Trolak (Perak, Felda Air Tawar (Johor) dan Felda Sahabat (Sabah)
• Petempatan Berjajar

  • rumah atau bangunan yang dibina di sepanjang jalan raya dan di tepi pantai
• Petempatan Berjajar

  • Kelihatan tersusun secara deretan dan hampir seragam
• Petempatan Berjajar

  • terdapat di kawasan pinggir laut dan sepanjang sungai, contohnya di sepanjang Sungai Rajang (Sarawak) dan pesisir pantai Kuala Besut (Terengganu)
• Petempatan Berselerak

  • rumah dan bangunan dibina secara berselerak dan berjauhan antara satu sama lain
  • Kelihatan bertaburan dan tidak seragam
• Petempatan Berselerak

  • terdapat di kawasan kampung, kebun kecil getah dan sayur, contohnya di Bukit Tinggi (Pahang) dan Kundasang (Sabah)
• Fungsi Petempatan Bandar

  1. Ekonomi
  2. Sosial
  3. Kerajaan/ Governan
• Ekonomi

  • Bandar Pelancongan
  • Bandar Pelabuhan
  • Bandar Perlombongan
  • Bandar Teknologi Maklumat
  • Bandar Perindustrian
• Sosial

  • Bandar Diraja
  • Bandar Satelit
  • Bandar Pendidikan
• Kerajaan/Governan

  • Bandar Pertahanan
  • Bandar Pentadbiran
  • Bandar Sempadan
• Bandar Pelancongan

  • terkenal dengan pelbagai aktiviti pelancongan
  • menawarkan pelbagai peluang pekerjaan dalam sektor perniagaan dan sektor pelancongan
  • Sebagai contoh, Port Dickson (Negeri Sembilan) dan Bandaraya Melaka (Melaka)
• Bandar Pelabuhan

  • bandar yang melibatkan urusan import dan eksport
  • penduduk terlibat dapam sektor perkapalan dan penguatkuasaan maritim
  • sebagai contoh,
  • Pasir Gudang (Johor)
  • Klang (Selangor)
  • Georgetown (Pulau Pinang)
  • Bintulu (Sarawak)
  • Teluk Sepanggar (Sabah)
• Bandar Perindustrian

  • Bandar yang mempunyai pelbagai kegiatan industri
  • Kebanyakan penduduk bekerja dalam bidang pengeluaran, kejuruteraan dan teknikal
  • Sebagai contoh
  • Shah Alam (Selangor)
  • Perai (Pulau Pinang)
• Bandar Teknologi Maklumat

  • Bandar yang berperanan mengembangkan teknologi maklumat dan telekomunikasi
  • Terdapat pelbagai peluang pekerjaan yang melibatkan penggunaan ICT termasuk pemasaran dan pengaturcaraan komputer
  • Sebagai contoh
  • Cyberjaya (Selangor)
  • Taman Teknologi Malaysia (Kuala Lumpur)
• Bandar Perlombongan

  • Bandar yang berkembang akibat penerokaan sumber mineral
  • Menawarkan pelbagai peluang pekerjaan kegiatan perlombongan dan cari gali
  • Sebagai contoh
  • Bintulu (sarawak)
  • Kerteh (Terengganu) yang berfungsi sebagai bandar perlombongan petroleum dan gas asli
• Bandar Diraja

  • Bandar yang menjadi tempat terletaknya istana, iaitu kediaman rasmi bagi sultan atau raja
  • Wujud peluang pekerjaan sampingan kepada penduduk setempat disebabkan aktiviti pelancongan
  • Sebagai contoh
  • Pekan (Pahang)
  • Kualan Kangsar (Perak)
  • Arau (Perlis)
• Bandar Satelit

  • • Berperanan sebagai bandar sokongan kepada bandar utama
  • Peluang pekerjaan dalam pelbagai sektor •
  • Sebagai contoh, Petaling Jaya (Selangor) dan Senawang (Negeri Sembilan)
• Bandar Pendidikan

  • Terdapat institusi pendidikan tinggi yang menawarkan peluang pekerjaan
  • Wujud peluang pekerjaan sebagai pensyarah atau kakitangan institusi pendidikan tinggi
  • Sebagai contoh
  • Universiti Pendidikan Sultan Idris, Tanjung Malim, Perak
• Bandar Pertahanan

  • Menempatkan pangkalan tentera yang menjadikan bandar ini berkembang sebagai kawasan petempatan yang lebih besar
  • Sebagai contoh, Lumut (Perak) dan Port Dickson (Negeri Sembilan)
• Bandar Sempadan

  • Berfungsi sebagai pintu keluar masuk negara
  • Kegiatan pelancongan dan perdagangan yang rancak
  • Sebagai contoh, Rantau Panjang (Kelantan) dan Padang Besar (Perlis)
• Bandar Pentadbiran

  • Berfungsi sebagai ibu negeri, ibu negara atau pusat pentadbiran
  • Menawarkan pelbagai bentuk perkhidmatan kepada penduduk
  • Sebagai contoh, Putrajaya sebagai Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan manakala Kota Kinabalu (Sabah), Kuantan (Pahang) dan Kangar (Perlis) berperanan sebagai ibu negeri
• Fungsi Petempatan Luar Bandar

  • Ekonomi
  • Sosial
  • Kerajaan/Governan
• Sosial

  • Petempatan luar bandar turut mempunyai kemudahan sosial seperti rumah ibadat, klinik kesihatan, perkhidmatan pos, bekalan air dan elektrik
• Ekonomi

  • Terdapat pelbagai kegiatan ekonomi, iaitu pertanian, penternakan, perlombongan dan industri desa yang menawarkan peluang pekerjaan
  • Pertanian di kawasan luar bandar merangkumi penanaman padi, getah, kelapa sawit dan sayur-sayuran
  • Penternakan lembu, kambing serta penternakan ikan air tawar
  • Perlombongan melibatkan penerokaan sumber mineral
  • Industri desa membolehkan penduduk menghasilkan produk seperti kraftangan dan makanan
• Kerajaan/Governan

  • Perkhidmatan pengurusan pentadbiran terdapat di luar bandar
  • Penduduk dapat menyelesaikan urusan mereka melalui pejabat penghulu, ketua kampung, tok batin, tuai rumah atau penggawa yang menjadi wakil kepada kerajaan dan menjalankan peranan serta tanggungjawabnya terhadap masyarakat setempat
  • Balai raya juga berperanan sebagai pusat kegiatan kemasyarakatan