Ang Makataong Kilos

• Ang makataong kilos ay may dalawang uri: ang kilos ng tao (act of man) at ang makataong kilos (human act).
• Ang kilos ng tao ay tumutukoy sa mga kilos na nagaganap sa tao, likas sa tao at hindi na ito ginagamitan ng isip at kilos-loob.
• Ang makataong kilos ay walang aspekto ng pagiging mabuti o masama.
• Lahat ng kilos mo ay makatao.
• Magpatuloy tayo at unawain ang mga mahahalagang konsepto ng aralin.
• Halimbawa sa mga ito ay ang mga biyolohikal at pisyolohikal na kilos na nagaganap sa tao tulad ng pagtibok ng puso, pagkurap ng mata, paghinga, paghikab, at iba pa.
• Ang makataong kilos ay kilos na isinasagawa ng tao nang may kaalaman, malaya at kusa.
• Di kusang-loob kung saan ang tao ay walang kaalaman kaya’t walang pagsang-ayon sa kilos.
• Kailangang maging maingat ang tao sa paggawa ng makataong kilos sapagkat ang mga ito ay maaring maging isyung moral o etikal.
• Nagulat siya dahil nabastos niya nang hindi sinsadya ang dalaga.
• May kakaibang ekspresyon si Dan sa kanyang mukha kung saan madalas ang pagkindat ng kanyang mata.
• Ang kilos na ito ay ginagawa ng may pag-unawa at pagpili dahil may kapanagutan (accountability).
• May tatlong uri ng kilos ayon sa kapanagutan (accountability) ayon kay Aristoteles.
• Hindi humingi ng paumanhin si Dan dahil iyon ay isang manerismo niya.
• Ang kilos na ito ay hindi pananagutan ng tao dahil hindi niya alam kaya’t walang pagkukusa.
• Ang kilos na ito ay resulta ng kaalaman, ginagamitan ng isip at kilos-loob kaya’t may kapanagutan ang tao sa pagsasagawa nito.
• Ang makataong kilos ay kilos na malayang pinili mula sa paghuhusga at pagsusuri ng konsensiya.
• Ito ay sinadya at niloob ng tao gamit ang isip, kaya pananagutan ng taong nagsagawa ng makataong kilos ang bunga ng kanyang piniling kilos o ang kahihinatnan nito (kabutihan o kasamaan).
• Kung mabuti ang kilos ito ay katanggap-tanggap, at kung masama ang kilos, ito ay kahiya-hiya at dapat pagsisihan.
• Ito ang kilos na may kaalaman at pagsang-ayon, may pagkukusa sa makataong kilos kung nag mumula ito sa malayang pagsasagawa ng kilos loob sa pamamatnubay ng isip.
• Halimbawa: Ang isang guro na ginagampanan ang kanyang tungkulin bilang guro ng buong tapat.
• Nagbubuo ng banghay aralin bilang preparasyon sa kanyang pang-araw-araw na pagtuturo.
• Gumagamit ng iba’t-ibang estratihiya upang maging kawili-wili ang kanyang pagtuturo.
• Ang makataong kilos ay maaaring mabawasan o kaya ay mauwi sa pagiging ordinaryong kilos ng tao dahil sa salik na nakaapekto rito.
• Ang gawi ay masama kahit ito man ay maging isang uri ng kilos ng tao (act of man) dahil sa pinakaunang pagkilos nito ay may pag-iral ng kaalaman at kilos-loob.
• Ang mga salik ay direktang nakaaapekto o nakapagpapabago ng kalikasan ng isang makataong kilos lalo na sa papel ng isip at kilos-loob.
• Maari ring mabawasan ang pananagutan ng makataong kilos dahil sa impluwensiya ng mga salik na ito.
• May limang salik na nakaaapekto sa makataong kilos: ang kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan at gawi.
• Inanunsiyo ng guro ni Omar sa kanilang klase na siya ay kabilang sa mga magtatapos na nagkamit ng parangal (with high honors) Nang marinig ito ni Omar ay bigla siyang napayakap sa kanyang kaklaseng babae.
• Nasagot mo bang lahat kung anong salik ang tinutukoy sa bawat sitwasyon?
• Pamilyar na ba sa iyo ang mga salik na ito?
• Kung ang kamangmangan na kayang baguhin sa pamamagitan ng isang masikap na paraan na alamin ang isang bagay bago gawin, may kapanagutan na siya sa kaniyang kilos.
• Bago pa isagawa ang kilos ay dapat na magkaroon ng panahon upang labanan nang mas mataas na antas na kakayahan-ang isip- upang mawala ang sidhi ng damdamin.
• Tumutukoy ito sa pagpataw ng puwersa gaya ng pananakit o pagpapahirap upang gawin.
• Ang isang tao na baguhan pa lang lumuwas ng Maynila tumawid siya sa kalsada kung saan ipinagbabawal ang pagtawid.
• Ang gawa ng isang taong wala sa matinong pag-iisip hindi siya mapapanagot sa sirkumstansiyang ito.
• Tumutukoy ito sa masidhing pag-asam o paghahangad na makaranas ng kaligayahan o kasarapan at pag-iwas sa mga bagay na nagdudulot ng sakit o hirap.
• Ito ay ang pagkabagabag ng isip ng tao na humarap sa anumang uri ng pagbabanta sa kanyang buhay o mga mahal sa buhay.
• Ang masidhing damdamin o passion ay normal na damdamin subalit ang tao ay may pananagutan upang pangasiwaan ang kanyang emosyon at damdamin dahil kung hindi, ang mga emosyon at damdaming ito ang mangangasiwa sa tao.
• Ang paghubog ng mga positibong damdamin at maayos na pagtanggap sa mga limitasyon sa buhay ay isang daan upang mapangasiwaan ang damdamin.