Paksa 3: Kahalagahan ng Pagsasalin

• Pagsasalin Tungo sa Pagpapayaman ng Wikang Pambansa (1998). Ayon kay Ramos: Bago pa man dumating ang mga tagakanluran, sigurado nang umiiral sa kapuluan impormal na pagsasalin sa oral na komunikasyon.
• Isa sa mga halimbawa nito ay ang barter system, kung saan nagaganap ang palitan ng kalakal hindi lamang sa pagitan ng mga katutubo kundi pati na rin sa mga dayuhang mangangalakal, tulad ng mga Tsino. Ipinapakita nito na ang pagsasalin ay may malaking ambag sa ugnayan at kalakalan sa ating lipunan.
• Nang dumating naman ang mga Kastila, kinakailangan ang pagsasalin para sa dalawang layunin –

   (1) ang pananakop at

   (2) ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
• Ayon kay Venuti (1998) at Rafael (1998), ginamit ng mga misyonerong Kastila ang pagsasalin upang ikintal sa isip ng mga katutubo hindi lamang ang Kristiyanismo kundi pati na rin ang pagpapasakop sa Hari ng Espanya. Itinuring nilang ang pagiging Kristiyano ay kaugnay ng pagiging masunurin sa kapangyarihang kolonyal, kung saan ang pagsunod sa mga aral ng simbahan ay iniuugnay sa kaligtasan sa kabilang buhay.
• Ayon kay Ramos, isinalin sa Tagalog at iba pang wika ang mga aklat-dasalan, katekismo, awit pansimbahan, sermon, at iba pang mga tekstong pang-relihiyon upang mapalaganap ang Kristiyanismo. Sa ganitong paraan, ginamit ng mga Kastila ang pagsasalin hindi lamang para sa edukasyon sa pananampalataya kundi upang palakasin ang kanilang impluwensya sa politika at kultura ng Pilipinas.
• Ayon pa kay Santiago (1994): ‘’Batay sa kanilang karanasan (mga Kastila) sa timog at Hilagang Amerika, higit na nagiging matagumpay ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng mga wika ng mga katutubo.’’
• Sabi ni Almario sa kanyang artikulong Pagsulyap sa Kasaysayan ng Pagsasalin: ‘’Kung ang pagkaimbento ng papel ay nagpakahalaga sa lansakan at matagalang pang-iimbak ng matatayog na karunungan at dakilang panitikan, ang pagsasalin naman ang nagging mabisang kasangkapan sa pagkakalat at pagtanggap ng mga naturang pamana ng sibilisasyon sa iba’t ibang lugar sa buong mundo.’’
• Isang halimbawa na ng dakilang panitikang naipamana dahil sa pagsasalin ang epikong Odyssey ni Homer na sinasabing pinakamatandang nakaulat na salin.
• sinabi ni Almario na ‘’Kasangkapan ang pagsasalin upang ganap na makinabang ang isang bansa o pook sa mga impluwensiyang mula sa isang sentro o sulong na kultura’’. Ibinigay niyang halimbawa ditto ang pagsagap at pakikinabang ng mga kulturang Latin at Arabe sa kulturang Griyego sa pamamagitan ng salin.
• Ayon kay Ramos: Sa mga kolonisador nito, ang mga Kastila ang may pinakamalaking impluwensiya sa bansa lalo na sa basehan ng unang wikang pambansa natin, ang Tagalog.
• Nalaman natin ang mga batayang aralin sa kristiyanismo sa pamamagitan ng Doctrina Christiana en la lengua Espanola at mula sa iba pang mga salin tungkol sa simbahan o eklesyastik.
• Nagkaroon tayo ng kaalaman sa pulitika dahil sa mga salin na pampulitika at nilalaman at layunin. Kabilang ditto ang Huling Pahimakas na salin ni Andres Bonifacio ng Mi Ultimo ni Jose Rizal.
• Kung noong panahon ng pananakop ng mga kastila ay krus o relihiyon ang naging isa sa pangunahing kasangkapan na pananakop ng mga kastila; ayon kay Santiago (1994) ‘’noong panahon naman ng Amerikano ay aklat o edukasyon sa pamamagitan ng wikang Ingles.’’
• Ayon kay Santiago (1994), sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano, naging pangunahing midyum ng edukasyon at aklat ang wikang Ingles. Sa panahong ito, dumagsa sa Pilipinas ang iba't ibang genre ng panitikan, at naging masigla ang pagsasalin sa wikang pambansa, lalo na sa mga klasikong akda. Dahil dito, lumawak ang intelektwal na pakikipag-ugnayan ng mga Pilipino sa ibang bansa, na nagdulot ng higit na kalayaan sa pagpasok at paglinang ng iba't ibang anyo ng kaalaman mula sa Kanluran.
• Sa karanasan ni Teo Antonio, isang manunulat at tagasalin sa Technology at Livehood Resource Center, na kanyang inilahad sa artikulong Pagsasalin ng Kaalaman Panteknolohiya (1995). Sa artikulong ito ay kanyang sinabi: ‘’Pinatunayan ng maraming tagasubaybay na mamamayan na dumagsa sa pagbili ng mga babasahin gabay sa kaalamang panteknolohiya na sila ay natuto, nakinabang at nagamit sa kanilang pag-unlad ang mga babasahin naisalin.’’
• Mula sa artikulo ni Fortunato na pinamagatang Pagsasalin: Instrumento sa Intelektwalisasyon ng Filipino {1991} ay kanyang sinabi: Napakahalaga ng pagsasalingwika upang mailapat ang mga ‘naimbak’ na karunungang nasa mga aklat na nasusulat sa Ingles at iba pang intelektwalisadong wika.
• Ayon sa artikulong Pagsasalin: Instrumento sa Intelektwalisasyon ng Filipino (1991), may mahahalagang larangan na nangangailangan ng mataas na kasanayan sa wika, lalo na sa pagbasa at pagsulat. Kabilang dito ang edukasyon, mass media, siyensya at teknolohiya, gobyerno, batas, hukuman, komersyo at industriya, medisina, abogasya, at panitikan. Upang maging isang dominanteng midyum ng komunikasyon, dapat gamitin ang intelektwalisadong Filipino sa mga larangang ito.
• Ayon kay Theodore H. Savory (1959), na isinalin ni G. Almario, ang pagsasalin ay isang unibersal na gawain na may layuning alisin ang hadlang sa komunikasyon dulot ng pagkakaiba-iba ng wika. Isinasagawa ito hindi para sa pansariling interes ng tagasalin kundi upang mapadali ang pag-unawa sa pagitan ng manunulat at mambabasa.
• Bilang pagwawakas,mainam na malaman natin ang sinabi ni Theodore H. Savory (1959) tungkol sa unibersal na gawain ng pagsasalin. Ganito ang kanyang sinabi na isinalin ni G. Almario “Sa lahat ng dako, isinagawa ang mga salin alang-alang sa mga dalisay na layunin utilitaryo at walang ibang nasa tagasalin maliban sa pag-aalis ng hadlang na naghihiwalay, dahil sa pagkakaiba ng mga wika sa manunulat at sa mambabasa.”
• Noong panahon ng pananakop ng Hapon, ginamit din ang pagsasalin upang maunawaan ang mahahalagang dokumento ng Hukbalahap, na orihinal na nakasulat sa Ingles. Ang Hukbalahap (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) ay isang gerilyang kilusan na itinatag noong 1942 upang labanan ang pananakop ng Hapon sa Pilipinas. Pinamunuan ni Luis Taruc, ito ay binubuo ng mga magsasaka at manggagawa.
• Ang pagsasalin ng Drupal sa Filipino ay dapat gumamit ng pormal at konserbatibong wika. Narito ang mga patnubay:

  1. Gumamit ng umiiral na salitang Tagalog kung mayroon.
  2. Kung wala, hanapin sa malalawak na wika ng Pilipinas (Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, atbp.).
  3. Kung wala pa rin, itranslitereyt ang salita mula Ingles patungong Tagalog (hal. computer → kompyuter).
  4. Kung mas angkop, panatilihin ang Ingles na termino (hal. internet).
• Tandaang ang pagta-translitereyt ay papuntang Tagalog at hindi Filipino, dahil ang Filipino ay may mga titik na C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z na hindi ginagamit sa pagtatranslitereyt.
• Ayon kay Venuti (1998) at Rafael (1998), ginamit ng mga misyonerong Kastila ang pagsasalin upang ikintal sa isip ng mga katutubo hindi lamang ang Kristiyanismo kundi pati na rin ang pagpapasakop sa Hari ng Espanya. Itinuring nilang ang pagiging Kristiyano ay kaugnay ng pagiging masunurin sa kapangyarihang kolonyal, kung saan ang pagsunod sa mga aral ng simbahan ay iniuugnay sa kaligtasan sa kabilang buhay.
• Ayon kay Venuti (1998) at Rafael (1998), ginamit ng mga misyonerong Kastila ang pagsasalin upang ikintal sa isip ng mga katutubo hindi lamang ang Kristiyanismo kundi pati na rin ang pagpapasakop sa Hari ng Espanya. Itinuring nilang ang pagiging Kristiyano ay kaugnay ng pagiging masunurin sa kapangyarihang kolonyal, kung saan ang pagsunod sa mga aral ng simbahan ay iniuugnay sa kaligtasan sa kabilang buhay.
• Ang pagsasalin ng Drupal sa Filipino ay dapat gumamit ng pormal at konserbatibong wika. Narito ang mga patnubay:

  1. Gumamit ng umiiral na salitang Tagalog kung mayroon.
  2. Kung wala, hanapin sa malalawak na wika ng Pilipinas (Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, atbp.).
  3. Kung wala pa rin, itranslitereyt ang salita mula Ingles patungong Tagalog (hal. computer → kompyuter).
  4. Kung mas angkop, panatilihin ang Ingles na termino (hal. internet).
• Noong panahon ng pananakop ng Hapon, ginamit din ang pagsasalin upang maunawaan ang mahahalagang dokumento ng Hukbalahap, na orihinal na nakasulat sa Ingles. Ang Hukbalahap (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) ay isang gerilyang kilusan na itinatag noong 1942 upang labanan ang pananakop ng Hapon sa Pilipinas. Pinamunuan ni Luis Taruc, ito ay binubuo ng mga magsasaka at manggagawa.
• Bilang pagwawakas,mainam na malaman natin ang sinabi ni Theodore H. Savory (1959) tungkol sa unibersal na gawain ng pagsasalin. Ganito ang kanyang sinabi na isinalin ni G. Almario “Sa lahat ng dako, isinagawa ang mga salin alang-alang sa mga dalisay na layunin utilitaryo at walang ibang nasa tagasalin maliban sa pag-aalis ng hadlang na naghihiwalay, dahil sa pagkakaiba ng mga wika sa manunulat at sa mambabasa.”
• Ayon sa artikulong Pagsasalin: Instrumento sa Intelektwalisasyon ng Filipino (1991), may mahahalagang larangan na nangangailangan ng mataas na kasanayan sa wika, lalo na sa pagbasa at pagsulat. Kabilang dito ang edukasyon, mass media, siyensya at teknolohiya, gobyerno, batas, hukuman, komersyo at industriya, medisina, abogasya, at panitikan. Upang maging isang dominanteng midyum ng komunikasyon, dapat gamitin ang intelektwalisadong Filipino sa mga larangang ito.
• Mula sa artikulo ni Fortunato na pinamagatang Pagsasalin: Instrumento sa Intelektwalisasyon ng Filipino {1991} ay kanyang sinabi: Napakahalaga ng pagsasalingwika upang mailapat ang mga ‘naimbak’ na karunungang nasa mga aklat na nasusulat sa Ingles at iba pang intelektwalisadong wika.
• Mula sa artikulo ni Fortunato na pinamagatang Pagsasalin: Instrumento sa Intelektwalisasyon ng Filipino {1991} ay kanyang sinabi: Napakahalaga ng pagsasalingwika upang mailapat ang mga ‘naimbak’ na karunungang nasa mga aklat na nasusulat sa Ingles at iba pang intelektwalisadong wika.
• Kung noong panahon ng pananakop ng mga kastila ay krus o relihiyon ang naging isa sa pangunahing kasangkapan na pananakop ng mga kastila; ayon kay Santiago (1994) ‘’noong panahon naman ng Amerikano ay aklat o edukasyon sa pamamagitan ng wikang Ingles.’’
• Sa karanasan ni Teo Antonio, isang manunulat at tagasalin sa Technology at Livehood Resource Center, na kanyang inilahad sa artikulong Pagsasalin ng Kaalaman Panteknolohiya (1995). Sa artikulong ito ay kanyang sinabi: ‘’Pinatunayan ng maraming tagasubaybay na mamamayan na dumagsa sa pagbili ng mga babasahin gabay sa kaalamang panteknolohiya na sila ay natuto, nakinabang at nagamit sa kanilang pag-unlad ang mga babasahin naisalin.’’
• Sa karanasan ni Teo Antonio, isang manunulat at tagasalin sa Technology at Livehood Resource Center, na kanyang inilahad sa artikulong Pagsasalin ng Kaalaman Panteknolohiya (1995). Sa artikulong ito ay kanyang sinabi: ‘’Pinatunayan ng maraming tagasubaybay na mamamayan na dumagsa sa pagbili ng mga babasahin gabay sa kaalamang panteknolohiya na sila ay natuto, nakinabang at nagamit sa kanilang pag-unlad ang mga babasahin naisalin.’’
• Sa karanasan ni Teo Antonio, isang manunulat at tagasalin sa Technology at Livehood Resource Center, na kanyang inilahad sa artikulong Pagsasalin ng Kaalaman Panteknolohiya (1995). Sa artikulong ito ay kanyang sinabi: ‘’Pinatunayan ng maraming tagasubaybay na mamamayan na dumagsa sa pagbili ng mga babasahin gabay sa kaalamang panteknolohiya na sila ay natuto, nakinabang at nagamit sa kanilang pag-unlad ang mga babasahin naisalin.’’
• Ayon kay Santiago (1994), sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano, naging pangunahing midyum ng edukasyon at aklat ang wikang Ingles. Sa panahong ito, dumagsa sa Pilipinas ang iba't ibang genre ng panitikan, at naging masigla ang pagsasalin sa wikang pambansa, lalo na sa mga klasikong akda. Dahil dito, lumawak ang intelektwal na pakikipag-ugnayan ng mga Pilipino sa ibang bansa, na nagdulot ng higit na kalayaan sa pagpasok at paglinang ng iba't ibang anyo ng kaalaman mula sa Kanluran.
• Pagsasalin Tungo sa Pagpapayaman ng Wikang Pambansa (1998). Ayon kay Ramos: Bago pa man dumating ang mga tagakanluran, sigurado nang umiiral sa kapuluan impormal na pagsasalin sa oral na komunikasyon.