Uned 1.5

• Beth yw cyfradd adwaith


  Dulliau ymarferol sy'n cael eu defnyddio I benderfynu cyfradd adwaith
• Cyfradd adwaith 


  Faint o gynhyrch sy'n cael ei gynhyrchu mewn cyfnod penodol o amser
• Adweithiau sy'n cynhyrchu nwyon


  Mae'n bosunl dal y nwy a gaiff ei gynhyrchu a measure ei gyfaint. E.e. adwaith rhwng metelau ac aside sy'n cynhyrchu nwy hydrogen.

  Gallon mesur y nwy a gynhyrchir trwy defnyddio cafn dwr a thiwb graddedig neu defnyddio chwistrell nwy
• Adweithiau newid mewn mas


  Bydd nwy yn dianc o'r cynhwysydd adwaith gan achosi lleihad ym mhas yr adweithyddion with iddynt cael eu defnyddio. Gallwn blotio'r newid mewn mas yn erbyn y amser er mwyn cyfrifo yr adwaith. Gwneir hwn trwy osod y cynhwysydd ar ben glorian a chofnodi'r newid mas ar amseroedd allweddol.
• Adweithiau cynhyrchu gwaddod


  Cymysgedd di liw o adweithyddion yn ffurfio gwaddod, bydd y cymysgedd yn dechrau mynd yn gymylog.mwy o waddod sy'n ffurfio y llai o olau sy'n patio trwyddo. Gallwn mesur Faint o olau sy'n patio trwy'r cymysgedd at amseroedd penodol, mae angen offer or enw colorimedr I wneud hyn
• Mae'r gronynnau yn symud o gwmpas ac yn gwrthdaro trwy'r amser, ond dydyn nhw ddim pob tro yn adweithio. Mae angen gwrthdaro gyda digon o egni I ddechrau adwaith
• Effaith tymheredd


  Cynhyddu tymheredd ---> mwy o egni a'u bod nhw'n symud yn gyflymach ---> gronynnau'n gwrthdaro yn fwy aml ---> cyfradd y gwrthdrawiaday llwyddiannus yn cynhyddu
• Effaith newid crynodiad a gwagedd


  Cynhyddu crynodiad/gwasgedd ---> cynhyddu nifer y gronynnau sydd yn yr un cyfaint ---> gwrthdaro yn mwy aml ---> gwrthdrawiadau llwyddiannus yn cynhyddu
• Effaith newid arwynebedd 


  Adweithydd arall ond yn gallu adweithio gyda'r gronynnau ar yr arwyneb

  Cynhyddu arwynebedd arwyneb (falu neu hydoddi) ---> adweithydd yn gallu adweithio gyda mwy o'r solid ---> gwrtbdrawiadau yn digwydd ar yr un pryd ---> cyfradd y gwrthdrawoadau llwyddiannus yn cynhyddu
• Catalydd


  Catalyddion fel sylweddau sy'n cynhyddu cyfradd adwaith ond dim yn newid yn gemegol
• Effaith ychwanegu catalydd


  Newid cyfradd adwaith cemegol heb gawl ei newid hun han yr adwaith (gallu aildefnyddio)
• Sut mae ychwanegu catalydd yn effeithio


  Roi Arwyneb lle gall moleciwlau sy'n adweithio gwrthdaro gyda'i gilydd ---> egni sydd angen yn llai
• Catalyddion yn benodol I adweithiau penodol
• Mae catalyddion yn bwysig iawn ar gyfer prosesau diwydiannol
• Ensym yw'r catalydd gorau --> addasu ac esblygu dros miliynau o flynyddoedd
• Emsymau yn catalyddion biolegol


  Cynhyrchu gan organebau byw I gyflymu adweithiau biocemegol sy'n hanfodol er mwyn oroesi

  Heb ensym --> prosesau fel resbiradaeth yn rhy araf felly ddim yn oroesi

  Mae angen gwahanol amodau ac tymhereddd tua 37°c
• Defnyddiau ensym


  Power colchicine

  Creu caws

  Bragu
• Mae tri phrif ddull o fesur cyfradd: -Mesur cyfaint y nwy mae adwaith yn ei ryddhau dros amser -Mesur y golled màs dros amser o adwaith sy’n cynhyrchu nwy -Mesur faint o olau sy’n mynd drwy gymysgedd adwaith (wrth i waddod ffurfio) dros amser - gallwn ni wneud hyn drwy edrych ar y cymysgedd neu drwy ddefnyddio synhwyrydd golau a chofnodydd data
• Rydyn ni fel arfer yn mesur cyfaint nwy â chwistrell nwy
• Manteision chwistrell nwy/anfanteision jar nwy: Mae graddfa fanwl gywir ar chwistrell nwy, does dim un ar jar nwy Gallai’r tiwb o dan y cafn lithro i ffwrdd oddi tan y jar nwy
• Manteision jar nwy/anfanteision chwistrell: Dim oediad amser wrth gysylltu’r chwistrell Mae’r holl nwy sy’n cael ei gynhyrchu’n dod o gymysgedd yr adwaith
• Gallwn ni fesur y gyfradd drwy roi cynhwysydd yr adwaith ar ben ‘X’ du cyn ychwanegu’r cemegion at ei gilydd
• Gallwn ni fesur yn uniongyrchol faint o olau sy’n mynd drwy’r adwaith gan ddefnyddio synhwyrydd golau a chofnodydd data. Yna, gallwn ni gyfrifo’r gyfradd drwy ddefnyddio’r synhwyrydd golau i ganfod pa mor hir mae’n ei gymryd i lefel y golau stopio lleihau.
• Manteision archwilio/anfanteision synhwyrydd golau: mae synwyryddion golau’n fwy drud ac felly efallai na fydd un ar gael yn rhwydd mae’n bosibl y gallai golau o’r ystafell ymyrryd â chanlyniadau’r synhwyrydd golau
• Manteision synhwyrydd golau/anfanteision archwilio: mae synwyryddion golau’n gallu darparu data’r adwaith cyfan, felly gallwn ni gyfrifo cyfradd yr adwaith ar unrhyw adeg yn ystod yr adwaith gallwn ni fesur cyfradd yr adwaith yn fwy manwl gywir
• Er mwyn i adwaith cemegol ddigwydd, mae’n rhaid i ronynnau’r adweithyddion wrthdaro â’i gilydd.
• Fydd gwrthdrawiad heb ddigon o egni ddim yn cynhyrchu adwaith.
• Yr isafswm egni sydd ei angen er mwyn i’r adwaith ddigwydd yw’r egni actifadu.
• Ffactorau sy'n rffeithio ar cyfradd adwaith

  Tymheredd

  Catalydd

  Arwynebedd arwyneb

  Crynodiad

  Gwasgedd
• Cyfradd adwaith


  Faint o gynnyrch sy'n ffurfio mewn cyfnod penodol o amser

  Faint o Adweithydd sy'n cael ei defnyddio mewn cyfnod penodol o amser
• Tymherrdd


  Cynhyddu tymheredd = cynhyddu cyfradd adwaith

  Egni gwres yn cael ei trosi i egni cinetig = mwy o symudiad

  Cynnydd yn symudiad yn cynhyddu amledd y gwrthdrawiadau ac felly y gwrthdrawiadau llwyddiannus
• Crynodiad / gwasgedd


  Cynyddu'r crynodiad / gwasgedd = Cynyddu'r cyfradd

  Mwy o ronynnau yn yr un cyfaint

  Cynyddu'r amledd y gwrthdrawiadau ac felly mwy o gwrthdrawiadau llwyddiannus
• Arwynebedd arwyneb


  Cynyddu'r arwynebedd arwyneb = cynyddu'r cyfradd

  Malu mewn i bowdr neu hydoddi i ffurfio Hydoddiant

  Mwy o arwynebedd ar gael i adweithio gyda

  Cynyddu'r amledd y gwrthdrawiadau ac felly gwrthdrawiadau llwyddiannus
• Catalydd


  Cynyddu cyfradd adwaith trwy darparu arwyneb i'r adwaith digwydd

  Lleihau'r egni actifadu heb cael ei newid neu defnyddio yn ystod yr adwaith
• Rhagofal diogelwch am adwaith rhwng sodiwm a clorin

  Dwrn bach i sodiwm

  Defnyddio gefeiliau bach

  Defnyddio mewn cwpwrdd gwyntyllu
• Beth yw ystyr y term catalydd

  Cyflymu cyfradd adwaith cemegol

  Dim yn cael ei ddefnyddio I fyny

  Gostwng yr egni actifadu
• Cyfradd = newid mewn mas ÷ newid mewn amser