BŁONA KOMÓRKOWA

• Błona to podstawowy element budowy prawie wszystkich struktur komórkowych
• Błonę stanowi dwuwarstwowy zrąb białkowo-lipidowy według modelu płynnej mozaiki
• Podstawowymi składnikami błony są

  • białka i fosfolipidy (u wszystkich komórek)
  • cukry - kom. zwierzęca, sinic, bakterii gram ujemnych
• LIPIDY BŁONOWE :

  • fosfolipidy
  • cholesterol
• FOSFOLIPIDY

  • tworzą dwuwarstwowy zrąb z
  • hydrofilowymi główkami na zewnątrz
  • hydrofobowymi ogonkami do wnętrza
• CHOLESTEROL

  • występuje tylko w kom. zwierzęcych
  • służy do uszczelniania i usztywniania błon komórkowych zwierząt
  • może go nawet być w błonie obowiązkowo do 25%
• CUKRY BŁONOWE - glikolipidy

  • występują w kom. nie posiadających ściany komórkowej tworząc glikokaliks
  • znajduje się na powierzchni plazmalemmy
• Glikokaliks = glikoproteina + glikolipid
• PÓŁPRZEPUSZCZALNOŚĆ:

  • oznacza że błona nie jest przepuszczalna dla większości substancji rozpuszczalnych w wodzie
  • swobodnie mogą przenikać tylko małe niepolarne cząsteczki w obie strony
• SELEKTYWNOŚĆ

  • przenikanie substancji przez błonę polega na precyzyjnej regulacji dzięki białkom transportowym działającym wybiórczo
• PŁYNNOŚĆ

  • elementy składowe błony są w ciągłym ruchu, sprawia wrażenie płynności
• DYNAMICZNOŚĆ

  • składniki białkowe i lipidowe mogą się w przemieszczać w błonie
• ELASTYCZNOŚĆ

  • błona może dopasować się do kształtu komórki
  • może zmieniać kształt komórki np. ameba
• ASYMETRYCZNOŚĆ

  • każda z dwóch warstw błony ma swoisty układ związków chemicznych
• cytoza - transport przy udziale błon
• Plazmalema otacza komórkę
• Błony chronią przed:

  • drobnoustrojami
  • niekorzystnymi czynnikami środowiska
• Błony regulują metabolizm komórkowy
• Błony uczestniczą w transporcie substancji do, z, w komórce
• Błony oddzielają struktury cytoplazmatyczne oraz stanowią przedziały rozdzielające przeciwstawne procesy oraz regiony o różnym pH
• Błony są nośnikami enzymów i barwników
• Błony uczestniczą w przekazywaniu informacji do i z komórki oraz odbierają informacje ze środowiska
• Glikokaliks bierze udział w rozpoznawaniu komórek przez komórki układu odpornościowego
• Glikokaliks pośredniczy w różnych formach endocytozy
• Glikokaliks uczestniczy w nawilżaniu komórek
• Glikokaliks może pełnić funkcje receptorowe
• Białka błonowe (wg. stopnia zawiązania) dzielimy na:

  • integralne (transbłonowe)
  • powierzchniowe
• Białka integralne dzielą się na

  • transbłonowe
  • powierzchniowe
• Białka transbłonowe wystają z obu stron błony, a białka powierzchniowe są na i w zewnętrznej warstwie lipidów
• Białka powierzchniowe nie wnikają do warstwy powierzchniowe i leżą na powierzchni białek błonowych
• Białka błonowe wg. funkcji możemy podzielić na

  • enzymatyczne
  • transportowe
  • receptorowe
• Białka enzymatyczne katalizują procesy zachodzące z udziałem błony
• Białka transportowe dzielimy na kanałowe i nośnikowe
• Białka receptorowe odpowiedzialne są za odbiór informacji z otoczenia