kristalrtitis

• Geassocieerd patiëntenprofiel van zowel jicht als CPPD-kristalartropathie kennen:

  • Jicht: metaboolsyndroom, nierinsufficiëntie, cardiovasculair risicoprofiel
  • CPPD-kristalartropathie: oudere leeftijd, osteoartrose
• Vorming van uraatkristallen volledig vermijden door serumurinezuur te verlagen
• Uraatkristallen kunnen terug in oplossing gaan bij verlaging van urinezuur (reversibiliteit)
• Aanval van kristalartritis therapeutisch aanpakken:

  • Jicht: urinezuurverlagende therapie
  • Anti-inflammatoire therapie voor behandeling van acute aanval en preventie van nieuwe aanvallen
• Klinische manifestaties van kristalartritis:

  • Snel begin van pijn en zwelling
  • Uitgesproken pijngevoeligheid
  • Synovitis met effusie en weke-delenzwelling
  • Roodheid en warmte
  • Zelflimiterende episode
• Jicht:

  • Profiel van de patiënt, snelheid en hevigheid van ontstaan, meestal mono-articulair
  • Klassieke symptomen: hevige pijn, zwelling van gewricht en weke delen, roodheid, extreme gevoeligheid bij aanraking
  • Pijn ontstaat vaak 's nachts of vroeg in de ochtend en piekt na 6-12 uur
• Jichtartritis presenteert zich klinisch meestal als een acute mono-artritis
• Betrokkenheid van het MTP1-gewricht van de voet wordt als karakteristiek beschouwd voor jicht en ook ‘podagra’ genoemd
• Uraatkristallen kunnen neerslaan in slijmbeurzen of rond pezen en daar hevige inflammatie veroorzaken
• Jicht kan zich in de beginfase ook presenteren als een oligo-artritis en nog zeldzamer als een polyartritis
• Chronisch verlopende jicht leidt tot frequente aanvallen, betrokkenheid van meer gewrichten, en de vorming van jicht-tofi
• Jicht-tofus is een palpabele nodule bestaande uit geaccumuleerde uraatkristallen, vaak gelokaliseerd in de nabijheid van het gewricht
• 60 tot 70% van de patiënten met jicht hebben een geassocieerd metaboolsyndroom (obesitas, hyperlipidemie, diabetes)
• Patiënten met jicht hebben een verhoogd cardiovasculair risico en nierfunctiebeperking komt vaak voor in de context van jicht
• Acute CPPD-artritis is een frequente oorzaak van acute mono-artritis in de oudere populatie
• CPPD-artritis heeft een episodisch karakter, met recurrente aanvallen en soms lange klachtenvrije perioden
• CPPD-artritis kan zich presenteren als een chronisch verlopende oligo- of polyartritis, vaak ter hoogte van knieën of polsen
• Een acute aanval van kristalartritis gaat vaak gepaard met een forse inflammatoire respons (gestegen CRP en bezinkingssnelheid)
• Hyperuricemie in de context van een hevige acute mono-artritis maakt de diagnose van jichtartritis waarschijnlijk
• Microscopische analyse van het gewrichtsvocht is essentieel voor de diagnose van kristalartritis en om infectieuze artritis uit te sluiten
• Uraatkristallen zijn naaldvormig en dubbelbrekend onder gepolariseerd licht, terwijl CPP-kristallen polymorf zijn en niet altijd dubbelbrekend zijn
• Jicht kan leiden tot karakteristieke radiografische afwijkingen, zoals tofi en boterosie met een 'mouse ear appearance'
• Chondrocalcinose bij CPPD is herkenbaar door de aanwezigheid van gecalcifieerd materiaal in het gewricht, vaak bij oudere asymptomatische patiënten
• Differentiaaldiagnose van een niet-traumatische acute mono-artritis omvat:

  • Infectieuze artritis: medische urgentie, leidt tot irreversibele en ernstige kraakbeen- en gewrichtsdestructie
  • Systemische symptomen zoals malaise en koorts aanwezig
  • Gewrichtspunctie uitvoeren bij zwelling van een groot gewricht
  • Hoge celtelling en positieve gramkleuring en kweek van het gewrichtsvocht bij infectieuze artritis
  • Snelle verwijzing voor chirurgische spoeling van het gewricht en gerichte antibiotische therapie
• Reactieve artritis:

  • Ontwikkelt één tot zes weken na een gastro-intestinale, respiratoire of urogenitale infectie
  • Richtinggevend zijn de anamnese, jongere leeftijd, eventuele extra-articulaire symptomen
  • Geen kristallen in het gewrichtsvocht
  • Bijkomende PCR op urine (Chlamydia), Borrelia-serologie of Borrelia-PCR op synoviaal vocht kunnen bijdragen tot de diagnose
• Psoriasisartritis:

  • Subacute mono-artritis, vaak groot gewricht (knie, elleboog)
  • Aanvang minder acuut, inflammatoire reactie lokaal minder hevig
  • Bevinding van cutane psoriasis of nagelpsoriasis richtinggevend
  • Geen kristallen in het gewrichtsvocht
• RA:

  • Kan mono-articulair beginnen, maar eerder zeldzaam en niet met acute artritis
  • Chronischverlopende kristalartritis kan oligo- tot polyarticulair worden
  • Bij polyarticulaire jicht vaak andere stigmata van chronische jicht aanwezig
  • Bij CPPD vaak karakteristieke bevindingen van chondrocalcinose, degeneratief kraakbeenlijden en meestal geen erosies
• Behandeling van jicht:

  • Acute aanval behandelen met anti-inflammatoire aanvalsbehandeling
  • Serumurinezuur beneden 6,0 mg/dl brengen en houden
  • Vermijden van acute inflammatie in gewrichten met kristallen
  • Evaluatie en behandeling van comorbiditeiten
• Aanpak van de acute aanval bij jicht:

  • Doel: inflammatie snel en efficiënt controleren en symptomen verlichten
  • Gebruik van colchicine, NSAID of glucocorticoïden
  • Vroegtijdige start van therapie efficiënter
  • Bij betrokkenheid van een groot gewricht zoals de knie, intra-articulaire injectie van glucocorticoïden vaak efficiënt
• Urinezuurverlagende therapie bij jicht:

  • Doel: serumurinezuurgehalte beneden het saturatiepunt brengen
  • Bestaande urinezuurkristallen geleidelijk terug in oplossing laten gaan
  • Medicatie: inhibitoren van het xanthine oxidase zoals allopurinol of febuxostat
  • Goede opvolging van serumurinezuurlevels en dosis allopurinol opdrijven tot urinezuur stabiel laag is
• Preventieve anti-inflammatoire behandeling bij jicht:

  • Starten van urinezuurverlagende therapie kan aanvallen van artritis uitlokken
  • Aanbevolen om profylactische anti-inflammatoire therapie verder te zetten zolang serumurinezuur geen stabiele waarde beneden het saturatiepunt heeft bereikt
• Levensstijlaanpassingen bij jicht:

  • Advies over levensstijlaanpassingen bij overmatig alcoholgebruik of metaboolsyndroom
  • Adequate opvolging en behandeling bij nierfunctiebeperking
  • Saneren van medicatiebeleid kan nuttig zijn
• Behandeling van CPPD:

  • Geen medicatie om depositie van CPP-kristallen te verhinderen of ongedaan te maken
  • Aanpak van acute inflammatie en soms profylactische benadering analoog aan jicht
• Artritis uitgelokt door kristallen:

  • Meestal mono-articulair en sterk inflammatoir
  • Systemische inflammatie aanwezig bij uitgebreide ontsteking
  • Jicht veroorzaakt door uraatkristallen, CPPD-artritis of pseudojicht door CPP-kristallen
  • Chondrocalcinose klassiek radiografisch teken, kan ook asymptomatisch zijn
  • Bij acute mono-artritis septische artritis uitsluiten met gewrichtspunctie