reumatoïde artritis

• RA treft ongeveer 0,5 tot 1% van de Europese volwassenen
• RA treft drie keer meer vrouwen dan mannen
• RA kan alle leeftijdsgroepen treffen, met een piekincidentie tussen 50 en 60 jaar
• RA is een destructieve aandoening die tot irreversibele gewrichtsdestructie kan leiden
• RA kan ook extra-articulaire manifestaties vertonen, vooral bij seropositieve RA-patiënten
• Het belang van antistoffen zoals reumafactor en anti-CCP in RA
• Kraakbeen, bot en peesstructuren kunnen ernstig beschadigd worden door pannus in RA
• Roken vergroot de kans op het ontwikkelen van RA en verergert het ziekteverloop
• De diagnose van RA wordt gesteld via kliniek, biochemie en radiologie
• Behandelstrategie voor RA: 'Hit early, hit hard and treat-to-target'
• RA is geassocieerd met een verhoogd cardiovasculair risico en comorbiditeiten zoals diabetes, osteoporose en verhoogd infectierisico
• Roken is geassocieerd met een hoger risico op het ontwikkelen van RA, een ernstiger ziekteverloop en een slechtere respons op therapie
• Roken verhoogt citrullinatie ter hoogte van pulmonale eiwitten in RA
• Rookstop is een absolute prioriteit bij patiënten met RA
• De pathogenese van RA omvat synovitis, bot- en kraakbeendestructie en auto-antistoffen
• Synovitis is het belangrijkste aanvalsdoel in RA
• Reumafactor en anti-CCP-antistoffen zijn belangrijk in de diagnose en prognose van RA
• Reumafactor is niet specifiek voor RA, maar draagt bij tot de diagnose in de context van artritis
• Anti-CCP antistoffen hebben een hoge specificiteit voor RA
• Citrullinatie is een fysiologisch proces waarbij een arginineresidu van een eiwit wordt gewijzigd in citrulline
• Anti-CCP-antistoffen worden gevonden bij 60 tot 70% van de RA-patiënten, maar bijna nooit bij andere aandoeningen of gezonde individuen
• Anti-CCP-antistoffen hebben een hoge specificiteit voor RA en kunnen al tien jaar voor de aanvang van RA aanwezig zijn
• Aanwezigheid van RF en anti-CCP-antistoffen is geassocieerd met een ernstiger ziekteverloop en een grotere kans op erosieve ziekte
• RF en anti-CCP fungeren als diagnostische en prognostische markers
• RA wordt gekenmerkt door symmetrische polyartritis van kleine en middelgrote gewrichten
• Klassieke gewrichten betrokken bij RA zijn: metacarpophalangeale (MCP) gewrichten, metatarsophalangeale (MTP) gewrichten, proximale interphalangeale (PIP) gewrichten, enkels, middenvoet, polsen, ellebogen, knieën, schouders en de cervicale wervelzuil (CWZ)
• RA kan alle gewrichten aantasten behalve de distale interphalangeale (DIP) gewrichten en het axiale skelet
• Actieve artritis bij RA heeft een inflammatoir karakter met symptomen zoals pijn, zwelling, warmte, roodheid en beperkte bewegingsvrijheid
• Langbestaande RA kan leiden tot irreversibele gewrichtsdestructie met deformaties, zoals Z-deformatie, boutonnière- en swanneckdeformatie bij handen en hamertenen of klauwtenen bij voeten
• Betrokkenheid van de cervicale wervelzuil bij RA is zeldzaam maar potentieel levensbedreigend, met risico op atlanto-dentale subluxatie en verticale dislocatie
• Tenosynovitis is een veelvoorkomende manifestatie bij RA, zoals tenosynovitis van de extensor carpi ulnaris en flexor tenosynovitis
• Bij carpaletunnelsyndroom, let op:

  • Proximale lokalisatie ter hoogte van de carpale tunnel kan leiden tot carpaletunnelsyndroom
  • Onderliggend inflammatoir reumatisch probleem kan aanwezig zijn, vooral bij bilateraal voorkomen en begeleidende gewrichtszwelling
• Extra-articulaire (systemische) manifestaties van reumatoïde artritis:

  • Weke delen: reumatoïde noduli, vooral bij seropositieve individuen
  • Pulmonaal: interstitieel longlijden, bronchiëctasieën, pulmonale noduli, pleuritis
  • Vasculair: vasculitis van kleine bloedvaten, cutane vasculitis, nagelrandvasculitis
  • Cardiaal: pericarditis
  • Secundair sjögrensyndroom, met orale en oculaire droogte
  • Oculair: scleritis, episcleritis
  • Neurologisch: mononeuritis multiplex, carpaletunnelsyndroom, aseptische pachymeningitis
• Comorbiditeiten bij reumatoïde artritis:

  • Verhoogd risico op cardiovasculaire problemen
  • Andere mogelijke gezondheidsproblemen: osteoporose, diabetes, nier-, lever- of longlijden, andere auto-immuunaandoeningen, hematologische maligniteiten
  • Monitoring voor tijdige detectie en behandeling van gerelateerde aandoeningen is essentieel
• Diagnose van reumatoïde artritis:

  • Klinische gegevens, laboratoriumresultaten en beeldvorming zijn belangrijk
  • Typische symptomen zijn inflammatoire pijnklachten, stijfheid en zwelling van gewrichten
  • Classificatiecriteria voor RA: combinatie van klinische en biochemische gegevens
  • Belang van polyarticulair patroon, aantasting van kleine gewrichten, serologie, systemische inflammatie
  • Diagnose van RA enkel mogelijk bij aanwezigheid van actieve artritis
• Laboratoriumonderzoek bij RA:

  • Biochemische afwijkingen: leukocytose, trombocytose, anemie, gestegen inflammatoire parameters, ijzerstatus, serologie
  • Belang van differentiaaldiagnoses en aanvullende laboratoriumtesten
• Beeldvorming bij RA:

  • Conventionele radiografie blijft gouden standaard voor beoordeling van gewrichtsschade
  • Klassieke radiografische afwijkingen bij RA: peri-articulaire osteopenie, weke-delenzwelling, erosies, gewrichtsspleetvernauwing
  • Echografie kan subklinische synovitis detecteren
  • Nucleaire magnetische resonantie (NMR) is gevoelig in detectie van synovitis en erosies
• NMR is nog niet geïntroduceerd in de klinische praktijk
• Evaluatie van ziekteactiviteit door NMR leidt niet effectief tot een betere ziektecontrole
• Volgende aandoeningen moeten worden overwogen:

  • Osteoartrose (OA)
  • Reactieve artritis
  • Virus-geassocieerde artritis
  • Kristalartritis
  • Polymyalgia reumatica (PMR)
  • Onderliggende systeemziekten
  • Psoriasis artritis (PsA)