leerdoelen

• In eigen woorden uitleggen waarom de herontdekking van levenskunst van belang is volgens actuele filosofen:

  De herontdekking van levenskunst is belangrijk in de huidige samenleving omdat mensen vaak geconfronteerd worden met een overvloed aan keuzes, complexiteit en stress. In deze tijd van snelle veranderingen en technologische vooruitgang kan levenskunst dienen als een kompas om mensen te helpen bij het navigeren door de uitdagingen van het moderne leven en om een evenwichtiger en bevredigender bestaan te leiden.
• Twee fundamentele overeenkomsten die Joep ziet tussen uiteenlopende visies over levenskunst

  1. Algemene overeenstemming over het uitgangspunt dat het moderne individu, zelf actief of passief vorm moet geven aan zijn eigen leven
  2. Onverschilligheid van het neoliberalisme voorbij. Ze maken zich unaniem zorgen over de kwaliteit van ons persoonlijke en sociale leven en pleiten voor een moraal van positieve vrijheid. Gaat om de kwaliteit van ons hele leven, over vriendschap, burgerschap en een goede samenleving
• De belangrijkste drijfveer van Odysseus en de vijf aanbevelingen voor onze levensreis

  Blijf trouw, wees loyaal aan je natuurlijke bestemming.

  • bezie je leven steeds met andere ogen > ga op avontuur
  • hoed je voor mateloosheid en overmoed
  • blijf trouw aan je afkomst
  • houd Ithaka voor ogen
  • wees roemvol
• Welke rol zelfkennis heeft in de morele vorming van Socrates

  Zelfkennis is noodzakelijk. Dan word je moreel. Het is ook een voldoende voorwaarde voor een gelukkig leven
• Uitleggen wat Plato bedoeld met de wending van de ziel naar het goede

  Het loskomen van illusies, mentale gevangenschap en je vergankelijke lichaam. Je moet je blik richten op de ware werkelijkheid van de ideeën/vormen van het absolute Ware, Schone en Goede. Je komt als het ware los van je lichaam en wordt een met je ziel. 
• Uitleggen wat een deugd is aan de hand van een voorbeeld uit Aristoteles voortreffelijkheid van karakter te laten zien hoe je het juiste midden kan vinden

  Aristoteles beschouwt deugden als karaktereigenschappen die ons in staat stellen juist te handelen. Neem bijvoorbeeld moed. Te veel angst leidt tot lafheid, terwijl roekeloosheid het tegenovergestelde is. Moed bevindt zich tussen deze extremen, waarbij men bereid is om gepaste risico's te nemen zonder onnodige roekeloosheid. Dit illustreert het concept van het vinden van het juiste midden, als het ware de gulde middenweg. 
• in eigen woorden uitleggen welke rol autonomie en weerbaarheid hebben in de stoïcijnse vormingsleer

  In de stoïcijnse filosofie is autonomie belangrijk omdat het betekent dat je controle hebt over je eigen reacties, zelfs als dingen niet gaan zoals je wilt. Weerbaarheid is ook essentieel, omdat het gaat om sterk blijven en niet instorten als het leven moeilijk wordt. Samen helpen autonomie en weerbaarheid mensen om rustig en standvastig te blijven, ongeacht wat er gebeurt.
• voor elk van de drie soorten stoïcijnse oefeningen die Foucault onderscheidt een voorbeeld geven

  Beproevingen: altijd voorbereid zijn op een ramp / ongeluk, onthechten van materie en verlangens (elke dag een slokje gif nemen om je immuun te maken)​

  Bezinning (Seneca): meditatie en reflectie (Je neemt dagelijks de tijd voor meditatie en reflectie. Tijdens deze momenten denk je na over je acties en beslissingen van de dag ervoor. Je analyseert waar je goed hebt gehandeld en waar je verbeteringen kunt aanbrengen)​

  Controle (Epictetus): diakrisis. Onderscheid: wat ligt wel en niet in je macht? ​
• uitleggen hoe je volgens Marcus Aurelius lijden kan voorkomen door je te baseren op zijn 

  Persoonlijke notities.

  Marcus Aurelius geloofde dat lijden voorkomen kon worden door stoïcijnse principes toe te passen:

  Accepteer het lot en de dingen buiten je controle.

  Vermijd snelle oordelen en vooroordelen.

  Cultiveer innerlijke kalmte te midden van uitdagingen.

  Waardeer het huidige moment en wees dankbaar voor wat je hebt.
• drie argumenten opnoemen die Dohmen geeft voor continuïteit i.p.v. een breuk tussen de Middeleeuwen en de Renaissance

  • Renaissance denkers waren ook diepgelovig​
  • Klassieke teksten waren aanvullingen op christelijke teksten, geen vervanging​
  • Christelijke geloof stond niet ter discussie (Renaissance denkers als Erasmus en Montaigne waren diep gelovig)​
• Uitleggen wat Erasmus bedoelde met het citaat: “Mensen worden niet geboren, maar gevormd”, door gebruik te maken van de twee kernwaardes

  Erasmus' citaat "Mensen worden niet geboren, maar gevormd" benadrukt dat onze persoonlijkheid en gedrag voornamelijk worden beïnvloed door opvoeding en ervaringen. Opvoeding en ervaringen spelen een cruciale rol bij het vormen van wie we worden. De mens heeft van nature kwaad in zich maar kan door een goede opvoeding een goed mens worden
• Uitleggen wat een zinvol leven is volgens Montaigne in Over de ervaring.  ​

  Het gaat om het streven naar innerlijke rust, tevredenheid en het vinden van geluk in het alledaagse, zonder te veel te hechten aan materiële rijkdom of externe erkenning.

  ​
• Uitleggen wat cultuurhistorici bedoelen met de onttovering van de werkelijkheid

  De "onttovering van de werkelijkheid" verwijst dus naar deze overgang van een wereldbeeld waarin magie en mystiek domineerden, naar een meer rationele en wetenschappelijk georiënteerde kijk op de wereld.
• In eigen woorden uitleggen wat de rol van de natuur en natuurlijkheid is voor een goed leven volgens rousseau 

  Voor Rousseau betekent een goed leven in harmonie met de natuur leven. Het gaat om terugkeren naar een eenvoudige levensstijl en het volgen van natuurlijke impulsen en instincten, weg van de corruptie van de moderne wereld. Rousseau gelooft namelijk dat mensen van nature goed zijn maar door beschaving vervreemd zijn van hun ware oorsprong en natuur
• Uitleggen wat de relatie is tussen de begrippen ´autonomie´ en de ´goede wil´bij Kant

  Bij Kant is autonomie het vermogen om zelfstandig te handelen volgens morele principes, los van externe invloeden. De "goede wil" is de intentie om te handelen volgens plicht en morele wetten, zonder beïnvloed te worden door persoonlijke belangen.
• wat is kants methode om de goede wil te testen?

  Kant test of een handeling moreel is met behulp van de categorische imperatief, een formele methode die stelt dat je moet handelen volgens een regel die je zou willen dat iedereen volgt in vergelijkbare situaties. Met andere woorden, een handeling is moreel als je zou willen dat die handeling een algemene wet wordt die voor iedereen geldt, zonder uitzondering.
• Vroege Nietzsche:

  • Nadruk op samenhang en het opheffen van chaos
  • Pleidooi voor Bildung tegen het Duitse conservatieve onderwijs dat mensen courant wilde maken
  • Jongeren moeten leren om de chaos te bezweren door zich te bezinnen op hun ware behoeften
• Midden Nietzsche:

  • Nadruk op karakter en het geven van stijl aan je karakter
  • Pleidooi voor een smaakvolle karaktervorming door jezelf te stileren door veel te oefenen onder een welbepaalde oriëntatie
• Late Nietzsche:

  • Nadruk op de vrije geest en het zoeken naar je rangorde van waarden
  • Vorming wordt gezien als een levenslang leerproces van onteigening en toe-eigening
  • Belangrijkste scheppende activiteit van de mens is het zich eigen maken van waarden
  • Zelfexpressie heeft betrekking op het waarderen en de ontdekking van wat je werkelijk van belang vindt
  • Waarden moeten zo geordend worden dat je ze in eigen handelen kunt laten resoneren
• Uitleggen op welke manier de mens volgens Nietzsche het ideaal van de vrije geest kan bereiken

  Volgens Nietzsche kan de mens het ideaal van de vrije geest bereiken door zelfontplooiing, het loslaten van traditionele normen en waarden, het omarmen van persoonlijke kracht en creativiteit, en het streven naar zelfoverwinning en zelfrealisatie.
• In de vormingsfilosofie van Foucault spelen 'vrijheidspraktijken' een belangrijke rol
• Positieve vrijheid:

  • Vermogen om zelf te bepalen wie je bent en hoe je leeft
• Negatieve vrijheid:

  • Gericht op vermijden van externe belemmeringen
• Foucault pleit voor het bevorderen van positieve vrijheid door middel van vrijheidspraktijken
• Vrijheidspraktijken helpen individuen om zichzelf te bevrijden van sociale normen en machtstructuren
• Vrijheidspraktijken stellen individuen in staat om autonoom en authentiek te leven