AP LESSON 1

• Ang modyul na ito ay patungkol sa mga salik, pamamaraan at epekto ng kolonyalismo at imperyalismong kanluranin sa Asya kaugnay ng pag-usbong ng konsepto ng nasyonalismo sa timog at kanlurang Asya
• Nasusuri ang mga dahilan, paraan at epekto ng kolonyalismo at imperyalismo ng mga Kanluranin sa unang yugto (ika-16 at ika-17 siglo) pagdating nila sa Timog at Kanlurang Asya
• Nasusuri ang mga salik, pangyayari at kahalagahan ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya
• Unang nakasakop sa India sa panahon ng kolonyalismo at imperyalismong kanluranin: Portugal
• Anyo ng nasyonalismo ipinamalas ng Timog at Kanlurang Asya: Active Nationalism
• Salik na hindi kabilang sa nagbunsod ng pagtungo ng mga Europeo sa Asya: Nasyonalismo
• Manlalakbay na nakatuklas ng rutang pangkalakalan papuntang India gamit ang karagatan: Vasco da Gama
• Ang relihiyong Hinduismo na nagmula sa India ay maituturing na relihiyong monoteistiko: MALI
• Ang pangalan ng relihiyong Islam ay nangangahulugang kapayapaan, pagsuko at pagsunod sa propetang si Muhammad: TAMA
• Batay sa dami ng tagasunod at kasapi, ang relihiyong Kristiyanismo ang pinakamalaking relihiyon sa buong mundo: MALI
• Pilosopiyang Zoroastrianismo ay naniniwala sa "Apat na Dakilang Katotohanan": TAMA
• Ayon sa relihiyong Shintoismo, may mataas na pagpapahalaga at pagmamahal ang mga Hapones sa kalikasan sapagkat dito nananahan ang kanilang mga diyos: TAMA
• Sanhi ng Una at Ikalawang Yugto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Asya:

  • Ugnayan ng mga Asyano at Europeo sa pamamagitan ng pagpapalitan ng mga kalakal
  • Tatlong pangunahing ruta ng kalakalan ng mga Asyano at Europeo
• Ang Constantinople ay ang Asyanong teritoryo na pinakamalapit sa Europa na nagsisilbing rutang pangkalakalan mula Europa patungong India, Tsina at iba pa: TAMA
• Merkantilismo: prinsipyong pang-ekonomiya sa Europa kung saan ang kapangyarihan ng bansa ay batay sa dami ng ginto at pilak
• Dahilan ng Ikalawang Yugto ng Kolonyalismo at Imperyalismong Kanluranin:

  • Nag-udyok ng Nasyonalismo
  • Epekto ng Rebolusyong Industriyal
• Paraan ng pagkontrol ng imperyalistang bansa sa kanilang teritoryo:

  • Colony: direktang kinokontrol at pinapamahalaan ang kaniyang nasasakupan
  • Protectorate: mayroong sariling pamahalaan ngunit ang patakaran at kautusan ay dinederekta sa imperyalistang bansa
• Protectorate - mayroong sariling pamahalaan ngunit ang patakaran at kautusan ay dinederekta sa imperyalistang bansa
• Halimbawa ng protectorate: Estados Unidos sa Pilipinas, Inglatera sa Hongkong, at Portugal sa Macau
• Mga bansang nanguna sa paggalugad at pagtuklas ng mga bagong lupain: Portugal, Espanya, Inglatera, Pransya, at Netherlands
• Kapitalismo - sistemang pang-ekonomiya kung saan ang isang tao ay maaring magtatag ng negosyo upang magkaroon ng tubo at interes
• Motibo ng Portugal sa pananakop: pang-ekonomiko, pangkabuhayan, at pangrelihiyon
• Mga manlalakbay ng Portugal:

  • Bartolomeu Diaz (1488)
  • Vasco da Gama (1502)
  • Alfonso Albuquerque (1510)
• Mga ruta at lugar na natuklasan ng Portugal:

  • Cape of Good Hope sa dulo ng Africa
  • Ruta papuntang India (gamit ang ruta ni Diaz)
  • Ormuz sa Golpo ng Persya
  • Diu at Goa sa India
  • Aden sa Dagat na Pula
  • Malacca sa Malaya
  • Moluccas sa Ternate
  • Macao sa Tsina
  • Formosa (Taiwan sa ngayon)
• Espanya:

  • Christopher Columbus (1492)
  • Vasco Nunez de Balboa (1513)
  • Ferdinand Magellan (1521)
  • Hernan Cortes (1519)
  • Miguel Lopez de Legazpi (1565)
• Mga ruta at lugar na natuklasan ng Espanya:

  • Ruta patungong Amerika (inakala niya na narating ang Asya)
  • Panama sa Gitang Amerika
  • Sa pamamagitan ng kanlurang ruta at pagtawid sa karagatang Pasipiko, narating niya ang Pilipinas sa taong 1521
• Inglatera:

  • John Cabot
• Mga ruta at lugar na natuklasan ng Inglatera:

  • Nova Scotia sa Canada
  • Ceylon
  • Malaya
  • Singapore
  • Australia
  • New Zealand
  • Hilagang Amerika
  • Ilang kapuluan sa Hilagang Pasipiko
• Pransya:

  • Quebec, Canada
  • Louisiana sa Amerika
  • Laos
  • Cochin, China
  • Cambodia
  • Annam
• Netherlands:

  • East Indies (Indonesia ngayon)
• Epekto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa India:

  • Itinatag ang British East India Company at nakontrol nito ang ruta ng kalakalan patungong India
  • Nagdala ng malaking kita sa imperyo at mga mangangalakal
  • Nagkaroon ng kompetensiya ang mga Ingles at Pransya
  • Natapos ang hidwaan sa Battle of Plassey noong 1757
  • Mga pagbabago sa India:
  • Pagbabawal ng suttee o sati
  • Pinababa ang katayuan ng Brahman sa lipunan
  • Pagpataw ng buwis sa may-ari ng lupain
  • Pagtatangi na ang mga puti lamang ang bibigyang ng mataas na katungkulan sa pamahalaan
• Mga epekto ng pananakop ng mga Ingles sa India:

  • Pagdepende ng India sa ekonomiya ng Inglatera
  • Pagpapaunlad ng agrikultura
  • Pagpapagawa ng mga daan, tulay, riles ng tren, mga pagawaan, sistema ng komunikasyon at irigasyon
  • Pagpapagawa ng ospital at paggamot sa mga sakit kagaya ng malaria, tuberculosis at bubonic plague
  • Pagpapadala ng mga bagong kaalaman sa teknolohiya
  • Pagtatayo ng mga paaralan, wikang Ingles sa edukasyon at pagpapadala sa mga Indian sa Inglatera upang makapag-aral
• Mga kabuuang epekto ng Kolonyalismo at Imperyalismong Kanluranin sa Timog at Kanlurang Asya (16-20 siglo):

  • Lubos na pakikinabang ng mga kanluraning bansa ang likas na yaman bunga ng naganap na Rebolusyong Industriyal
  • Pakikinabang ng ilang mga Asyanong mangangalakal sa kolonisasyon na naging sanhi ng kawalan ng suporta sa pag-aalsa ng mga Asyano
  • Sa pagtatatag ng Kanluranin ng sentralisadong pamahalaan, nawala sa mga kolonya ang mamahala ng sariling bansa
  • Ang mga paniniwala, pilosopiya at pananampalataya ng mga Asyano ay sinubukang palitan ng mga Kanluranin
• Nasyonalismo:

  • Ang liberal na kaisipan ay nakatulong sa pagpukaw ng damdaming makabayan o nasyonalismo sa mga bansang Asyano
  • Nagbigay-daan sa pag-usbong ng nasyonalismo sa Asya ang pananakop, pagpapasailalim sa kapangyarihan at pananamantala ng mga bansang kanluranin sa mga bansang Asyano
• Iba't-ibang anyo ng nasyonalismo sa Asya:

  • Defensive nationalism o mapagtanggol na nasyonalismo, gaya ng ipinakita ng Pilipinas
  • Aggressive nationalism o mapusok na nasyonalismo, na ginawa ng Hapon
• Manipestasyon ng nasyonalismo:

  1. Pagkakaisa

  2. Pagmamahal at pagtangkilik ng mamamayan sa produkto, ideya, at kultura ng sariling bayan

  3. Pagiging makatuwiran at makatarungan

  4. Pagiging handa magtanggol at mamatay para sa kaniyang bayan
• Pagsiklab ng Rebelyong Sepoy sa Timog Asya dahil sa kawalan ng paggalang ng Ingles sa paniniwala, pananampalataya at kultura ng mga Indian
• Lumaya ang Kuwait at Lebanon mula sa pananakop ng Ottoman at naging ganap na republika noong 1926
• Paghahalo ng mga lahi ng katutubo at mananakop, pati na ang paghalo ng tradisyon at kaugalian sa Asya ng maka-Kanluraning gawi
• Pagtatag ng All Indian National Congress sa layuning matamo ang kalayaan ng India