sinusuri ang panitikan batay sa pagpapahalagang taglay nito tulad ng disiplina moralidad at kaayusang nararapat at inaasahan ng madla
Sosyolohikal
mahihinuha ang kalagayan ng lipunan nang panahong isinulat ang akda
Sikolohikal
ipinapaita nito ang takbo o galaw ng isipan ng manunulat. Mahihinuha ang antas ng pamumuhay, kanyang paninindigan, paniniwala at pagpapahalaga gayundin ang mga ideya o kaisipang naglalaro sa kanyang kaisipan at kamalayan
Formalismo
binibigyang pansin ang kaisahan ng mga bahagi at ang kabuoan ng akda nang malayo sa pinagmulang kapaligiran, era o panahon at maging sa pagkatao o katangian ng may akda
Feminismo
layon nitong labanan ang anumang, deskriminasyon, eksploytasyon, opresyon at tradisyunal na pananaw sa kababaihan
Imahismo
naglalayong magpahayag nang malinaw gamit ang mga tiyak na larawang biswal. Nabibigyang buhay ng may-akda ang mga kaisipang nais ipahiwatig
Humanismo
binibigyang pansin ang kakayahan o katangian ng tao sa maraming bagay
ang tao ay higit sa kaysa sa anumang bagay
Marxismo
tungkol sa pagkakaiba-iba ng kalagayan sa buhay at ang implikasyon ng sistemang kapitalist sa ating lipunan
tunggalian sa 2 malakas at magkasalungat na puwersa o kapangyarihan (malakas at mahina, mahirap at mayaman, may kapangyarihan at naaapi)
ipinapakita kung paano sa totoong buhay ang mahihirap at manggagawa ay naaapi
Arketipo
paggamit ng huwaran o modelo para masuri ang akda
Existensiyalismo
ipinapakita nito ang kalayaan sa pagpapasya ng isang tao para sa kanyang sarili at upang mapalutang ang pagiging indibidwal nito nang sa gayon ay hindi maikahon sa lipunan
Klasisismo
pagpapahalaga sa katwiran at pagsusuri
paglalahad ng katotohanan, kabutihan at kagandahan (malinaw, marangal, payak, matimpi, obhetibo, magkasunod-sunod at may hangganan)