models

• Makroekonomiks ay tumutukoy sa pag-aaral ng kabuuang dimensyon ng ekonomiya
• Sinusuri nito ang komposisyon, kaasalan at kabuuang galaw ng pambansang ekonomiya
• Pinagtutuunang pansin ang pambansang kita, implasyon, pag-iimpok, patakarang pananalapi at patakarang piskal ng bansa
• Paikot na Daloy ng Ekonomiya:

  • Ito ay payak na paglalarawan ng buong ekonomiya hango sa Tableau Economique ni Francois Quesnay
  • Ipinapakita rito ang ugnayan ng mga sektor tulad ng sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan sa tulong ng iba't ibang pamilihan
  • Mahalagang tandaan dito ang daloy ng mga produkto at serbisyo, at ng salapi sa ekonomiya ng bansa
• Unang Modelo:

  • Naglalarawan ng simpleng ekonomiya kung saan ang sambahayan at bahay-kalakal ay iisa
  • Ang kita sa simpleng ekonomiya ay ang halaga ng produksiyon sa isang takdang panahon
  • Upang lumago ang ekonomiya, kinakailangang maitaas ang produksiyon at pagkonsumo
• Ikalawang Modelo:

  • Tuon ng ikalawang modelo ay ang pag-iral ng sistema ng pamilihan
  • Ang sambahayan at bahay-kalakal ay magkaiba
  • Ang sambahayan ay kumikita mula sa interes, kita ng entreprenyur, renta o upa, at sahod
  • Ang bahay-kalakal ay kumikita mula sa gastos na nagmumula sa sambahayan
  • May dalawang paraan ng pagsukat sa kita ng pambansang ekonomiya
• Makroekonomiks - pag-aaral ng kabuuang dimensyon ng ekonomiya
• Sinusuri ang komposisyon, kaasalan at kabuuang galaw ng pambansang ekonomiya
• Ikatlong Modelo:

  • Tatlo ang pamilihan sa modelo: pamilihan ng mga salik ng produksiyon, pamilihan ng mga tapos na produkto o serbisyo, at pamilihang pinasiyal
  • Ipinapakita ang konsepto ng pag-iimpok at pamumuhunan
  • Nagaganap ang pag-iimpok at pamumuhunan dahil mayroong pagpaplano para sa hinaharap ang sambahayan at bahay-kalakal
• Pinagtutuunan ng pansin ang pambansang kita, implasyon, pag-iimpok, patakarang pananalapi at patakarang piskal ng bansa
• Ika-apat na Modelo:

  • Pakikilahok ng sistema ng pamahalaan sa ekonomiya
  • Itinuturing ang pamahalaan bilang ikatlong sektor sa pambansang ekonomiya
• Pagganap sa Ekonomiya:

  • Isa sa mga pinagbabatayan ng pag-unlad ng isang bansa
  • Gumagamit ng economic indicators upang matukoy ang economic performance
  • Halimbawa ng economic indicators: Consumer Price Index, Wholesale Price Index, Foreign Exchange Rate, Stock Price Index
  • Gross Domestic Product (GDP) at Gross National Income (GNI) ang kadalasang ginagamit sa pagtukoy sa economic performance
• Paikot na Daloy ng Ekonomiya:

  • Payak na paglalarawan ng buong ekonomiya mula sa Tableau Economique ni Francois Quesnay
  • Ipinalalabas ang ugnayan ng mga sektor tulad ng sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan sa iba't ibang pamilihan
  • Mahalaga ang daloy ng mga produkto, serbisyo, at salapi sa ekonomiya ng bansa
• Pambansang Kita:

  • Tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga tinanggap na kita ng mga sektor ng ekonomiya
  • Mahalaga na masukat ang pambansang kita dahil ito ay nagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng produksiyon ng ekonomiya sa isang partikular na taon
• Unang Modelo:

  • Simpleng ekonomiya kung saan ang sambahayan at bahay-kalakal ay iisa
  • Ang produksiyon ay siya ring pagkonsumo
  • Ang ekonomiya lumalago sa pagtaas ng produksiyon at pagkonsumo
• Gross Domestic Product (GDP):

  • Tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga tapos na produkto at serbisyo na nagawa sa loob lamang ng bansa sa isang partikular na taon
  • Apat na uri: Nominal GDP, Real GDP, Potential GDP, Actual GDP
• Gross National Income (GNI):

  • Tinatawag noon na Gross National Product (GNP)
  • Tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga tapos na produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa, sa loob o labas man ng bansa, sa isang partikular na taon
• Ikalawang Modelo:

  • Tuon sa sistema ng pamilihan
  • Sambahayan at bahay-kalakal ay magkaiba
  • Sambahayan ang pinagmumulan ng demand, bahay-kalakal ang lumilikha
  • Ugnayan sa pamamagitan ng pamilihan ng mga salik ng produksiyon at tapos na produkto o serbisyo
  • Kita ng sambahayan mula sa interes, kita ng entreprenyur, renta o upa, at sahod
  • Bahay-kalakal kumikita mula sa gastos ng sambahayan
  • Paraan ng pagsukat sa kita ng pambansang ekonomiya
• Hindi kasama sa kompyutasyon ang mga produktong nabuo mula sa impormal na sektor sapagkat hindi ito nakarehistro
• Ikatlong Modelo:

  • Tatlong pamilihan: salik ng produksiyon, tapos na produkto o serbisyo, at pinansiyal
  • Konsepto ng pag-iimpok at pamumuhunan
  • Pag-iimpok sa pamilihang pinansiyal, ginagamit sa pamumuhunan
  • Kakayahan ng bahay-kalakal mapalawak ang produksiyon
  • Kita ng pambansang ekonomiya matutukoy sa kabuuang gastusin ng sambahayan at bahay-kalakal
• Hindi kasama sa kompyutasyon ang mga produktong segunda-mano dahil isinasama ang halaga nito noong bagong gawa pa lamang
• Ika-apat na Modelo:

  • Pakikilahok ng sistema ng pamahalaan sa ekonomiya
  • Pamahalaan bilang ikatlong sektor sa pambansang ekonomiya
• May tatlong pamamaraan sa pagsukat ng Gross National Income:

  • Pamamaraan batay sa Kita (Income Approach)
  • Pamamaraan batay sa Gastos (Expenditure Approach)
  • Pamamaraan batay sa Pinagmulang Industriya (Industrial Origin Approach)
• Economic Performance:

  • Pinagbabatayan ng pag-unlad ng bansa
  • Tumutukoy sa lagay ng gawain ng lahat ng sektor ng ekonomiya
  • Gumagamit ng economic indicators tulad ng Consumer Price Index, Wholesale Price Index, Foreign Exchange Rate, Stock Price Index, GDP, GNI
• Pamamaraan batay sa Kita (Income Approach):

  • Masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa sa pamamagitan ng pagsasama ng lahat ng kita mula sa paglikha ng produkto at serbisyo kasama ang buwis at bawas ang mga subsidy sa produkto sa isang partikular na panahon
  • Kasama sa kompyutasyon ang Employees Compensation, Entrepreneurial Income, Corporate Income, at Government Income
• Pambansang Kita:

  • Kabuuang halaga ng tinanggap na kita ng mga sektor ng ekonomiya
  • Mahalaga sa pagpaplano at pagtukoy ng economic performance
• Gross Domestic Product (GDP):

  • Pampamilihang halaga ng tapos na produkto at serbisyo sa loob ng bansa sa isang taon
  • Apat na uri: Nominal GDP, Real GDP, Potential GDP, Actual GDP
• Pamamaraan batay sa Gastos (Expenditure Approach):

  • Masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa sa pamamagitan ng pagsasama ng lahat ng gastos mula sa pinakahuling pagkonsumo ng mga produkto at serbisyo sa isang partikular na panahon
  • Kasama sa kompyutasyon ang Household Consumption, Government Expenditure, Capital Formation, Gastos sa Export, Gastos sa Import, Statistical Discrepancy, at Net Factor Income from Abroad
• Gross National Income (GNI):

  • Tinatawag noon na Gross National Product (GNP)
  • Pampamilihang halaga ng tapos na produkto at serbisyo na nagawa ng mga mamamayan ng bansa, sa loob o labas ng bansa, sa isang taon
• Hindi kasama sa kompyutasyon ang mga produktong nabuo mula sa impormal na sektor sapagkat hindi ito nakarehistro
• Pamamaraan batay sa Pinagmulang Industriya (Industrial Origin Approach):

  • Masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa sa pamamagitan ng pagsasama ng kabuuang halaga ng produksiyon ng mga pangunahing industriya ng bansa
  • Kasama sa kompyutasyon ang sektor ng agrikultura, industriya, at serbisyo, pati na rin ang Net Factor Income from Abroad
• Hindi kasama sa kompyutasyon ang mga produktong segunda-mano dahil isinasama ang halaga nito noong bagong gawa pa lamang
• Implasyon (Inflation):

  • Tumutukoy sa pagtaas ng pangkalahatang presyo ng piling produkto na nakapaloob sa basket of goods
  • Ito ang pataas na paggalaw ng presyo
  • Naaapektuhan ang dami ng produkto na maaaring mabili ng mamimili
• Deplasyon (Deflation):

  • Ito ang pagbaba sa halaga ng presyo
• May tatlong pamamaraan sa pagsukat ng Gross National Income: Pamamaraan batay sa Kita, Pamamaraan batay sa Gastos, Pamamaraan batay sa Pinagmulang Industriya
• Hyperinflation:

  • Sitwasyon kung saan ang pagtaas ng presyo ay labis
  • Nagaganap kapag may malaking pagtaas sa supply ng pera na hindi sinusuportahan ng paglaki ng Gross Domestic Product (GDP)
  • Resulta nito ay hindi pantay ang supply at demand ng pera
• Pamamaraan batay sa Kita:

  • Masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa sa pamamagitan ng pagsasama ng lahat ng kita mula sa paglikha ng produkto at serbisyo kasama ang buwis at bawas ang mga subsidy sa produkto sa isang partikular na panahon
  • Kasama sa kompyutasyon ang Employees Compensation, Entrepreneurial Income, Corporate Income, at Government Income
• Stagflation:

  • Kalagayan kung saan ang paglaki ng ekonomiya ay napakabagal o stagnant habang ang presyo ay tumataas
  • Maaaring magdulot ng pagtaas ng unemployment at presyo o inflation
• Recession:

  • Pagbaba ng ekonomiya, karaniwang tinutukoy bilang dalawang sunod na quarters ng pagbaba ng Gross Domestic Product (GDP) growth
  • Kapag ang ekonomiya ay nagkukulang ng anim na buwan o higit pa, ito ay itinuturing na recession
• Pamamaraan batay sa Gastos:

  • Masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa sa pamamagitan ng pagsasama ng lahat ng gastos mula sa pinakahuling pagkonsumo ng mga produkto at serbisyo sa isang partikular na panahon
  • Kasama sa kompyutasyon ang Household Consumption, Government Expenditure, Capital Formation, Gastos sa Export, Gastos sa Import, Statistical Discrepancy, at Net Factor Income from Abroad