Aardrijkskunde Wereld

• • Internationale arbeidsverdeling: verdeling van economische activiteiten zoals landbouw, industrie en diensten
• • Opsplitsing van productieketens, bijvoorbeeld ontwerp ergens anders dan productie van onderdelen
• • Grotere invloed van multinationale ondernemingen (MNO's) met vestigingen in veel landen die profiteren van lokale voordelen
• • Globalisering wordt tegengewerkt door economische blokken die hun eigen markt afschermen
• Politieke dimensie van globalisering:

  • Rol van de staat vermindert
  • Toenemende rol van geopolitiek, bijvoorbeeld bij het opeisen van grondstofvoorraden
• Ontwikkelingen in politieke dimensie bij globalisering:

  • Toename van politieke samenwerking en concurrentie tussen steden en regio's
  • Versterking van de rol van internationale organen
  • Streven naar autonomie door regionalisme om zich af te scheiden van globale invloeden
  • Veranderde verhoudingen vragen goed burgerschap vanwege vervagende grenzen door globalisering
• Demografische dimensie van globalisering:

  • Wereld wordt één systeem met centrum-periferie verhouding
  • Centrum: Economisch overheersend, kerngebied
  • Periferie: Economisch afhankelijk van centrum, ondergeschikt
  • Semiperiferie: Tussen centrum en periferie, snelgroeiende landen
  • Centrum-periferiemodel op verschillende schaal toepasbaar, zoals op Nederland
  • Plaats van land in model kan veranderen, periferie wordt semiperiferie en semiperiferie wordt centrum
• Sociaal-culturele dimensie van globalisering:

  • Cultuur: door de mens ontwikkelde elementen zoals normen, waarden en taal
  • Diffusie: verspreiding van cultuur
  • Wereld verdeeld in cultuurgebieden
  • Wereld wordt global village door wereldwijde contacten
  • Gelijke cultuurtrends ontstaan wereldwijd door mondiale verspreiding, zoals Amerikanisering en verwestering
  • Verzet tegen aantasting van regionale/nationale identiteit en herwaardering van eigen identiteit
• Processes like diffusie, amerikanisering, regionalisme, economische blokvorming, uitschuiving, global shift:

  • Diffusie: verspreiding van cultuur
  • Amerikanisering: verspreiding van Amerikaanse cultuurtrends zoals McDonald's en Disney
  • Regionalisme: inwoners houden vast aan eigen cultuur en identiteit
• Diffusie: verspreiding van cultuur
• Amerikanisering: Verspreiding van Amerikaanse cultuurtrends, zoals Mcdonalds en Disney
• Regionalisme: Inwoners houden vast aan hun eigen cultuur en identiteit
• Economische blokvorming: Landen of regio's verenigen zich in economische blokken of handelsverbanden om hun economische belangen te bevorderen, zoals de EU
• Uitschuiving: Het proces van de verplaatsing van economische activiteiten vanuit een economisch verder ontwikkeld gebied of land naar gebieden met lagere lonen
• Global shift: De verschuiving van economische zwaartepunten en activiteiten over de wereld als gevolg van economische schaalvergroting
• Nadelen van globalisering:

  • Grotere economische ongelijkheid tussen landen
  • Economische blokken schermen eigen markt af, ten koste van de periferie
  • Overheersende invloed en hebzucht van de financiële wereld
  • Cultuur wordt uniform
  • Aantasting van rechten van de werkende bevolking
  • Toename van kinderarbeid
  • Sommige bedrijven produceren bij voorkeur in landen met lage milieueisen
  • Globalisering sterk beïnvloed door neoliberale stromingen, waardoor er minder correctie door de staat
• Indicatoren voor het centrum-periferiemodel:

  • Verstedelijkingsgraad: H (hoog), M (gemiddeld), L (laag)
  • Verstedelijkings tempo: L, H, M/H
  • Sterftecijfer (kind): L, M, H
  • Geboortecijfer: L, M, H
  • Vergrijzing: H, M, L
  • Analfabetisme: L, M, H
  • Artsendichtheid: H, M, L
  • Levensverwachting: H, M, L
  • BBP per inwoner: H, M, L
  • Verdeling beroepsbevolking over sectoren: Tertiaire diensten, Industrie, Landbouw
  • Exportpakket: Diensten/Hoogwaardige industrie, Industrie, Grondstoffen/basis
• Nadeel van het gebruik van deze indicatoren:

  • Moet kijken naar meerdere indicatoren
  • Gebruik op internationale schaal houdt verschillen op regionale schaal achter
  • Als er te grote verschillen zijn, wordt het gemiddelde van de indicator niet betrouwbaar
  • Een bepaalde situatie/context kan afwijkingen veroorzaken, zoals oorlog of natuurramp
• Op internationale schaal worden verschillen op regionale schaal achtergehouden, waardoor sociale achterstanden op regionaal niveau niet zichtbaar zijn
• Als er te grote verschillen zijn, wordt het gemiddelde van de indicator niet betrouwbaar
• Een bepaalde situatie of context, zoals oorlog of natuurrampen, kan afwijkingen veroorzaken
• Processen zoals urbanisatie, demografische transitie, industrialisatie en tertiairisering:

  • Urbanisatie: wegtrekken van mensen vanaf het platteland naar de stad
  • Demografische transitie: geboorte- en sterftecijfers gaan van hoog naar laag door economische ontwikkeling
  • Industrialisatie: verandering in productie, verbeterd door mechanisering
  • Tertiairisering: toename in beroep van dienstverlening ten opzichte van industrie en landbouw
• Eigenschappen van een wereldstad en diens rol in de wereldeconomie:

  • Wereldstad: knooppunt in informatie-, geld- en goederenstromen, kenmerkend voor globalisering
  • Belangrijke plaats in nationale en internationale transportnetwerken
  • Voorwaarden: goede geografische ligging en bereikbaarheid, mainportfuntie, centrale plaats in main port regio, wereldwijde stromen van kapitaal en informatie
• Een wereldstad is een belangrijke schakel in nationaal en internationaal stedelijk netwerk:

  • Nationaal: regionaal stedelijke netwerk
  • Internationaal: rol wereldstad als beslissingscentrum door contacten met andere steden
• Wat New York, Los Angeles en Washington DC tot wereldstad maakt:

  • New York: economische wereldstad met sterke knooppunten, belangrijke zakelijke en financiële diensten, en belangrijke hoofdkantoren zoals de VN
  • Washington: politieke wereldstad met Amerikaanse regeringszetel en zetel van internationale organisaties zoals de Wereldbank en IMF
  • Los Angeles: culturele wereldstad met sterke economische aspecten
• Belangrijke hoofdkantoren zoals het VN bevinden zich in Washington, de politieke wereldstad
• Washington is de Amerikaanse regeringszetel met het Witte Huis en het Pentagon, en herbergt zegels van internationale organisaties zoals de Wereldbank en het IMF
• Los Angeles is een culturele wereldstad met een sterke economie, bekend om de filmindustrie in Hollywood
• In Los Angeles zijn er culturele diensten zoals media, reclame, entertainment en design, wat zorgt voor een creatieve en innovatieve sfeer door de aanwezigheid van veel creatieve beroepen
• De economische zwaartepunt van de Verenigde Staten is verschoven van de oostkust naar de westkust
• Geleiding in Amerikaanse steden omvat de opdeling van verschillende delen van de stad, zoals het zakencentrum, overgangszones, woonwijken en voorsteden
• In Amerikaanse steden is er een onderscheid tussen armere en rijkere buurten, en gentrificatie vindt plaats waar vervallen stadswijken worden opgeknapt door de komst van midden- en hogere inkomensgroepen
• Bijzondere stads elementen in Amerika zijn onder andere het CBD (Central Business District) met veel winkels en kantoren, en de Edge City die aan de rand van dichtbevolkte stedelijke gebieden functioneert als een volledige stad
• Urban sprawl verwijst naar de onbeperkte groei van steden en stedelijke wildgroei
• De bevolkingssamenstelling van Amerikaanse steden is ontstaan door kettingmigratie, selectieve migratie en migratie van verschillende groepen door de geschiedenis heen
• In de 18e en 19e eeuw migreerden Afrikanen naar het noorden en zuidoosten van de VS na de afschaffing van de slavernij
• In de 20e en 21e eeuw migreerden Hispanics uit Mexico en de rest van Latijns-Amerika naar de VS vanwege werk en een hogere levensstandaard
• Recent zijn er Aziaten uit China en Japan die naar de westkust van de VS migreren en vaak een eigen bedrijf starten
• Stedelijke processen zoals gentrificatie, segregatie, gettovorming en sociale polarisatie zijn belangrijke aspecten van stedelijke ontwikkeling
• Scheiding tussen groepen zoals etnische groepen, inkomensgroepen of leeftijdsgroepen