tiêu chảy táo bón

• định nghĩa tiêu chảy:

  • đi tiêu phân lỏng
  • >2l/ ngày
  • lượng phân >200g/ngày
  • phân biệt với giả tiêu chảy (chỉ thoả 1 trong 2): đi nhiều nhưng ít phân, buốt mót; tiêu ko tự chủ (BN ko tự kiểm soát dc)
• cơ chế bệnh sinh: tiêu chảy

  • tiêu chảy thẩm thấu:
  • lượng lớn chất có tính thẩm thấu cao nhưng không được hấp thu
  • ngừng diễn tiến nếu không ăn uống thêm
  • kéo muối nước vào lòng ruột
  • tiêu chảy dịch tiết:
  • do độc tố vi khuẩn
  • ức chế hấp thu Na
  • tăng Cl, Na chứ không tổn thương niêm mạc
  • tiêu chảy do viêm (dịch rỉ):
  • xâm lấn niêm mạc gây độc tế bào -> tiết proglastandin tăng nhu động ruột -> tiêu chảy
  • vi trùng, KST
  • rối loạn vận động ruột:
  • thường gây TC mạn (ĐTĐ, cường giáp, suy thận mạn)
• thường gặp TC cấp:

  • nhiễm trùng: vi trùng virus
  • độc chất: từ vi trùng, hoá chất
  • ăn uống: rượu, lactose intolerant, dị ứng, TDP
  • khởi đầu của tiêu chảy mạn: bệnh tiêu hoá
• nguyên nhân TC mạn:

  • bệnh lý dạ dày (cắt dạ dày)
  • hội chứng zollinger
  • bệnh menetrier
  • bệnh lý ruột non: suy, lymphoma, crohn, lupus
  • bệnh đại tràng: VLĐT, UT, AIDS
  • rượu, thuốc, u, viêm dạ dày
• tiếp cận BN tiêu chảy cấp:

  đa số tự giới hạn, hay gặp nhất là nhiễm trùng

  tiêu chảy? cấp tính? nguyên nhân? hệ quả? đề nghị cận lâm sàng?

  • các TH đặc biệt: >70t: dễ biến chứng thành mạn, SGMD, sốt, đau bụng nhiều (nghĩ tới bệnh lý khác)
• tiếp cận BN tiêu chảy mạn:

  cần thăm dò kỹ để loại trừ bệnh lý

  hỏi & khám kỹ + xét nghiệm thường quy

  -> định hướng cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán
• định nghĩa táo bón:

  • tiêu khó, rặn nhiều
  • cảm giác đi tiêu không hết phân
  • giảm số lần đi tiêu
  • phân cứng
• cơ chế bệnh sinh:

  • chậm vận chuyển đại tràng:
  • rối loạn chức năng vận động đại tràng
  • triệu chứng khởi phát từ từ, ở tuổi dậy thì, phụ nữ trẻ
  • triệu chứng không cải thiện dù sử dụng chất xơ
  • rối loạn thoát phân:
  • không có sự phối hợp giữa các cơ đi tiêu
  • có thể kèm tình trạng chậm vận chuyển
  • co cơ vòng hậu môn không thích hợp khi nặng
  • từ thói quen nín nhịn
  • cảm nhận sai về thói quen đi cầu:
  • kèm rối loạn tâm lý
  • bất thường chức năng cảm giác
• nguyên nhân táo bón:

  • rối loạn đầy trực tràng: bệnh lý gây hẹp lòng ruột, crohn loét lâu ngày gây xơ hoá; thứ phát do rối loạn nội tiết, thai kỳ, ĐTĐ; TDP của thuốc
  • rối loạn tống xuất trực tràng: rối loạn phản xạ đi tiêu do bệnh, tâm lý,...
• tiếp cận BN táo bón:

  4 dấu hiệu

  cơ chế nào?

  gợi ý bệnh lành ác, thực thể, cơ năng

  đánh giá tổng thể

  đề nghị lâm sàng
• triệu chứng táo bón báo động:

  • sụt cân
  • tiêu ra máu
  • gđ có người UT đại tràng
  • đau bụng kiểu tắc ruột
  • trên 40t
• loét dạ dày tá tràng:

  tổn thương mất chất vượt quá lớp cơ niêm đến các lớp sâu hơn

  cơ chế bệnh sinh: sự mất CB giữa các yếu tố

  cơ chế bảo vệ: cơ chế trc niêm mạc: chất nhầy, HCO3-, tại niêm mạc: không cho acid đi qua -> phục hồi nhanh, sau niêm mạc: máu nuôi niêm mạc cung cấp chất cần thiết
• nguyên nhân loét dạ dày:

  • HP
  • NSAIDS
  • stress
  • hiếm: tăng tiết acid, nhiễm trùng, tia xạ,...
• HP: thuận lợi: tiết ra men urase bve khỏi pH acid, không thuận lợi -> cầu khuẩn

  hầu hết thành viêm mạn, không có triệu chứng, 15% thành viêm 60% loét dạ dày 70%, UT (80%)
• triệu chứng: đau thượng vị, nhẹ âm ỉ, cồn cào, chu kỳ

  => giảm đau nôn, thức ăn, antacid

  ợ chua, đầy bụng

  biến chứng: ói ra máu, thủng tạng rỗng: đau đột ngột lan ra, hẹp môn vị: sụt cân, ăn chậm, nôn thức ăn
• biến chứng:

  CO CỨNG THÀNH BỤNG

  XHTH: da xanh

  UT sờ thấy khối u

  hẹp môn vị: dấu óc ách
• chẩn đoán xác định:

  lâm sàng, cận lâm sàng: nội soi tiêu hoá

  CĐ phân biệt bênh đường tiêu hoá trên, gan,...

  chẩn đoán nguyên nhân: HP: xét nghiệm, NSAID
• triệu chứng báo động dạ dày:

  nuốt đau, sụt cân, thiếu máu, phân đen, NSAID kéo dài