PANITIKAN

• Azarias: 'Anumang bagay na naisasatitik, basta may kaugnayan sa pag-iisip at damdamin ng tao, maging ito ay totoo, kathang-isip, o bungang tulog lamang ay maaaring tawaging panitikan'
• Panitikan


  Ang lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan
• Patula

  • Mga tulang pasalaysay
• Mga halimbawa ng Tuluyan

  • Nobela, Maikling Kuwento, Dula, Alamat, Pabula, Anekdota, Sanaysay, Talambuhay, Balita, Talumpati
• Arrogante: 'DALAWANG ANYO NG PANITIKAN: TULUYAN O PROSA, PATULA'
• Salazar: 'Ang panitikan ay pagpapahayag ng damdamin ng tao, sa lipunan, sa pamahalaan, sa kapaligiran, sa kapwa, at sa Dakilang Lumikha'
• Tuluyan


  • Nasusulat sa takbo ng pangungusap
• Webster: 'Ang panitikan ay isang talaan ng buhay kung saan nagbubunyag ang isang tao ng mga bagay na kaugnay ng napupuna niyang kulay sa buhay at buhay sa kanyang daigdig na kinabibilangan'
• Mga tulang pasalaysay

  • Epiko - nagsasalaysay ng mga kabayanihang halos hindi mapaniwalaan pagkat nauuko
• Mga halimbawa ng Tuluyan

  • Nobela - "Sampaguitang Walang Bango" ni Inigo Ed Regalado, Maikling Kuwento - "Pork Empanada" ni Tony Perez, Dula - "Walang Sugat" ni Severino Reyes, Alamat - "Ang Alamat ng Pinya", Pabula - "Ang Pagong at ang Unggoy", Anekdota - "Ang Gamugamo at ang Munting Ilawan", Sanaysay - Editoryal, Talambuhay, Balita, Talumpati
• Soneto


  Tulang may labing-apat (14) na taludtod (line), nagsasaad ng aral sa buhay
• Epiko


  Nagsasalaysay ng mga kabayanihang halos hindi mapaniwalaan pagkat nauukol sa mga kababalaghan
• Talumpati


  Pagpapahayag na binibigkas sa mga harap ng mga tagapakinig
• Pastoral


  May layuning maglarawan ng tunay na buhay sa bukid
• Karagatan


  Paligsahan sa pagtula na nilalaro bilang parangal sa isang patay
• Melodrama


  Kapag magkahalo ang lungkot at saya, at kung minsan ay eksaherada ang eksena
• Balad


  Tulang inaawit habang sumasayaw
• Balagtasan


  Tagisan ng talino sa pamamagitan ng palitan ng katwiran sa pamamaraang patula
• Parsa


  Puro tawanan at walang saysay ang kuwento, at ang aksyon ay ouro “slapsick” na walang ibang ginawa kundi magpaulan ng hampasan, at magbitiw ng kabalbalan
• Parabula


  Salaysaying hango sa Bibliya na tulad ng anekdota na ang layunin ay makapagbigay-aral sa mga mambabasa
• Dalit


  Papuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen
• Awit at Korido


  May mga paksang hango sa pangyayaring tungkol sa pagkamaginoo at pakikipagsapalaran, at ang mga tauhan ay mga hari’t reyna, prinsipe’t prisesa
• Paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan

  • Talumpati
  • Parabula
  • Salaysaying
  • Epiko
  • Awit at Korido
  • Balad
  • Awiting Bayan
  • Soneto
  • Dalit
  • Pastoral
  • Oda
  • Karagatan
  • Duplo
  • Balagtasan
  • Komedya
  • Melodrama
  • Trahedya
  • Parsa
• Oda


  Nagpapahayag ng isang papuri sa kadakilaang nagawa ng tao o grupo, walang tiyak na bilang ng pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa isang saknong
• Duplo


  Paligsahan sa pagtula na karaniwang ginaganap sa ikasiyam na gabi sa bakuran ng namatay matapos mailibing ang patay bilang pang-aliw sa mga naulila nito
• Komedya


  Masaya ang tema, walang iyakan at magaan sa loob, at ang bida ang laging nagtatagumpay
• Awiting Bayan


  Karaniwang paksa ng uring ito ay pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati, pangamba, kaligayahan, pag-asa, at kalungkutan
• Trahedya


  Angkop ang uring ito ng dula sa mga tunggaling nagwawakas sa pagkasawi o pagkawasak ng pangunahing tauhan
• Tuluyan o Prosa


  • Tumutukoy ito sa maluwang n
• Anyo ng Panitikan

  1. Tuluyan o Prosa

  2. Panulaan o Tula
• Panulaan o Tula


  • Uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit ng wika sa iba't ibang anyo at estilo
  • Pinagyayaman sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay (figure of speech)
• Ang mga likhang panulaan ay tinatawag na tula
• Parsa


  • Kapag puro tawanan at walang saysay ang kuwento, at ang aksyon ay ouro "slapstick" na walang ibang ginawa kundi magpaulan ng hampasan, at magbitiw ng kabalbalan
• Prosa


  • Ang kalimitang anyo na nasusulat o sinasalitang wika
  • Nagmula ang salitang prosa buhat sa Latin na prosa na nangangahulugang "tuwiran" o "hindi paliguy-ligoy"
  • Walang formal na kayarian
  • Tumutukoy sa anumang nakasulat na akda na sumusunod sa isang pangunahing istruktura ng gramatika
• Uri ng Prosa

  • Mga akda na bunga ng kathang-isip (piksiyon)
  • Ang di kathang-isip (di-piksiyon)
• Tula


  • Matimpi ang paggamit ng mga salita
  • Binubuo ng saknong at taludtod
  • Karaniwang wawaluhin, lalabindalawahin, lalabing-animin, at lalabing-waluhing pantig
  • Matalinghaga at ginagamitan ng tayutay
  • Nagtataglay ng mga simbolo na hindi tuwiran ang pagpapakahulugan o mayroong konotasyong pagpapakahulugan
• Inigo Ed. Regalado: 'Ang tula ay kagandahan, diwa, katas, larawan at kabuuan ng tamang kariktan na makikita sa sa silong ng alinmang langit. May sining ng kariktan ang isang tula kung ang mga pananalitang ginamit ay piling-pili at naayon sa mabuting panlasa'
• Pagkakaiba ng Tuluyan at Panulaan

  Ang Prosa o Tuluyan ay "words in their best order" samantalang ang Panulaan o Tula ay "best words in their best order"
• Akdang Tuluyan


  Uri ng panitikan na nagsasaad ng mga pangyayari o kaisipan nang tuwiran at walang pagpapaligoy-ligoy
• Prosa o Tuluyan


  "Words in their best order"