Priodweddau Tonnau

• Tonnau Ardraws

  Mae'r dirgryniadau ar 90 i gyfeiriad teithio'r don
• Tonnau Arhydol


  Mae'r dirgryniadau yn yr un cyfeiriad a'r don
• Brig yw'r rhan top o don
• Cafn yw'r rhan gwaelod o don
• Tonfedd yw'r pellter rhwng brig y don a'r brig nesaf, neu gafn a'r un nesaf, neu bwynt ar y don i'r un pwynt ar y don nesaf
• Tonfedd = Pellter/nifer o donnau
• Osgled yw uchder brig neu ddyfnder cafn
• Amledd yr nifer o donnau sy'n mynd heibio pwynt mewn eiliad
• Amledd = nifer o donnau/amser
• Buanedd yw y pellter mae ton yn teithio mewn 1 eiliad
• Buanedd = Pellter/Amser
• Buanedd = Tonfedd x Amledd
• Cofio yr triongl sy'n mynd yn y trefn buanedd (m/s), tonfedd (m) a amledd (Hz)
• Mae rhaid cofio yr triongl sy'n mynd yn yr trefn pellter (m), buanedd (m/s) a amser (s)
• Blaendonnau yw cyfres o frigau
• Wrth i ddyfnder dwr gynyddu mae buanedd y tonnau yn gynyddu
• Mae'r donfedd yn newid hefyd, ond mae'r amleddd yn aros yn gyson
• Bydd tonnau'n teithio'n arafach mewn dwr bas (shallow) na dwr dwfn
• Pan fydd tonnau dwr yn taro'r ffin rhwng dwr dwfn a dwr bas, ar ongl bydd y tonnau yn newid cyfeiriad, gelwir hyn yn plygiant
• Newid mewn cyflymder sy'n achosi plygiant
• Trefn y sbectrwm electromagnetig yw

  1. Tonnau radio
  2. Microdonnau
  3. Tonnau Is-goch
  4. Golau Gweladwy
  5. Uwchfioled
  6. Pelydrau X
  7. Pelydrau Gama
• Mae tonnau y sbectrwm electromagnetig i gyd yn tonnau ardraws
• Mae tonnau y sbectrwm electromagnetig i gyd yn trosglwyddo egni a gwybodaeth
• Mae tonnau uwchfioled, pelydrau x a phelydrau gama yn belydriad egni uchel ac yn gallu ioneiddio atomau mewn celloedd gall hyn arwain at ganser
• Mae tonnau radio ar gyfer cyfathrebu dros bellteroedd mawr e.e teledu a radio
• Mae tonnau radio gyda dim peryg gan mai ychydig iawn o egni sy'n cael ei gario ganddynt
• Mae microdonnau ar gyfer cyfathrebu, lloerennau a ffonau symudol
• Mae microdonnau ar gyfer gwresogi a coginio
• Mae microdonnau gyda gwres sy'n gallu niweidio neu ladd celloedd
• Mae tonnau is-goch yn cael ei defnyddio ar gyfer gwresogi, mae'n ton i gadw'n gynnes, gall defnyddio i coginio ac gall ei ddefnyddio ar gyfer camerau is-goch ac maent yn canfod gwres
• Mae tonnau is-goch yn cael ei defnyddio ar gyfer cyfathrebu, rheolydd pell (remote control) a ceblau ffibr optig
• Mae tonnau is-goch gyda fach iawn o beryg lle bydd yn cynhesu a gall eich llosgi
• Mae tonnau golau gweladwy i weld fel microsgop a telesgop
• Mae tonnau golau gweladwy ar gyfer planhigion ar gyfer ffotosynthesis
• Mae tonnau uwchfioled yn gwelyau haul
• Mae tonnau uwchfioled angen marciau diogelwch cudd
• Mae tonnau uwchfioled yn gallu ioneiddio celloedd croen ac achosi llosg haul
• Mae tonnau uwchfioled yn achosi canser y croen
• Mae pelydrau x yn delwedd meddygol e.e darganfod esgyrn torri
• Mae pelydrau x yn ffeindio craciau mewn metelau