Sacharydy

• Jak powstają sacharydy ?

  Powstają w procesie fotosyntezy przeprowadzanym przez organizmy autotroficzne.
• Z czego są zbudowane sacharydy ?

  Z węgla (C), wodoru (H), tlenu (O) i niektóre np. z azotu (N)
• Jak je dzielimy ?

  Monosocharydy, oligosacharydy, polisacharydy
• Co to są monosacharydy ?

  Są to cukry proste, jednocukry o słodkim smaku, dobrze rozpuszczalne w wodzie
• Z czego są zbudowane monosacharydy ?


  Są zbudowane od trzech do ośmiu atomów węgla, kilku grup hydroksylowych (-OH) oraz jednej grupy karbonylowej aldehydowej (-CHO) lub ketonowej (-CO-).
• Jak nazywają się cukry z grupą aldechydową, a jak z grupą ketonową ?

  Cukry z grupą aldechydową nazywają się aldozami, a z grupą ketonową ketozami.
• W jakich postaciach mogą występować niektóre monosacharydy w roztworach ?

  W postaci łańcuchowej i pierścieniowej które wzajemnie w siebie przechodzą.
• Jakie są formy monosacharydów pierścieniowych ?

  -> forma z anomerem alfa gdy podstawnik -OH jest skierowany do dołu

  -> forma z anomerem beta gdy podstawnik jest skierowany do góry.
• Podaj przykłady monosacharydów z trzema atomami węgla w cząsteczce oraz ich funkcje.

  Aldehyd 3-fosfoglicerynowy:

  -> jest produktem ostatecznym fotosyntezy

  -> jest produktem pośrednim oddychania komórkowego
• Podaj przykłady monosacharydów z pięcioma atomami węgla w cząsteczce oraz ich funkcje.

  Ryboza

  -> składnik kwasu rybonukleinowego (RNA)

  -> składnik wolnych rybonukletydów

  Deoksyryboza

  -> składnik kwasu deoksyrybonukleinowego
• Podaj przykłady monosacharydów z sześcioma atomami węgla w cząsteczce oraz ich funkcje.

  Glukoza

  -> forma transportowa cukrów u zwierząt

  -> podstawowy substrat w oddychaniu komórkowym

  -> monomer wielu oligosacharydów i polisacharydów

  Galaktoza

  -> składnik niektórych polisacharydów

  -> element budulcowy disacharydu laktozy

  Fruktoza

  -> źródło energii (bo łatwo przekształca się w glukozę)

  -> wchodzi w skład wielu oligosacharydów i polisacharydów
• Czym jest glukoza ?

  Jest to monosacharyd z sześcioma atomami węgla w cząsteczce. Jest źródłem energii dla prawie wszystkich form życia.
• Do czego może być wykorzystywana glukoza ?

  Jest:

  -> produktem przemian innych monosacharydów np. galaktozy,

  -> substratem do syntezy innych monosacharydów np. rybozy będącej substratem do syntezy deoksyrybozy,

  -> substratem do syntezy disacharydów np. maltozy.

  -> substratem do syntezy polisacharydów np. skrobi
• Jak powstają oligosacharydy ?

  Oligosacharydy powstają po przez połączenie się od dwóch do dziesięciu cząsteczek cukrów prostych wiązaniem O-glikozydowym między różnymi atomami węgla.
• Jakie są rodzaje wiązań O-glikozydowych i czym się różnią ?

  -> wiązanie alfa glikozydowe, które są łatwo rozkładane przez wszystkie organizmy, nietrwałe

  -> wiązanie beta glikozydowe, które są rozkładane tylko przez niektóre organizmy, trwałe
• Czym są disacharydy ?

  Są to dwucukry wchodzące w skład oligosacharydów. Zbudowane z dwóch cząsteczek cukrów prostych.
• Co robią oligosacharydy o dłuższych łańcuchach ?

  Oligosacharydy o dłuższych łańcuchach łączą się często z białkami lub lipidami, w wyniku czego wchodzą w skład błon komórkowych, determinują grupy krwi i pełnią kluczową role w rozpoznawaniu się komórek.
• Podaj przykłady disacharydów, ich budowę i funkcje

  Sacharoza:

  -> zbudowana z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki fruktozy, połączonych wiązaniem 1,2-alfa-glikozydowym,

  -> forma transportowa cukrów u roślin,

  -> stanowi substancje zapasową np. w korzeniu buraka,

  Laktoza:

  -> zbudowana z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki galaktozy, połączonych wiązaniem 1,4-beta-glikozydowym,

  -> funkcja odżywcza np. wchodzi w skład mleka ssaków,

  Maltoza:

  -> zbudowana z dwóch cząsteczek glukozy, połączonych wiązaniem 1,4-alfa-glikozydowym,

  -> powstaje w wyniku trawienia skrobi oraz glikogenu,

  -> wabi zwierzęta zapylające bo występuje w nektarze i pyłku roślin.
• Co zawierają cukry redukujące ?

  Cukry redukujące zawierają wolną grupę aldehydową
• Przykład cukru redukującego

  Aldozy są cukrami redukującymi, ponieważ mają zdolność redukowania związków miedzi.
• Jak można wykryć cukry redukujące ?

  Cukry redukujące można wykryć za pomocą próby Fehlinga I i II
• Co to są polisacharydy, jak powstają i jakie one są ?


  Są to wielocukry, powstają na skutek łączenia się wielu cząsteczek cukrów prostych. Są nie rozpuszczalne w wodzie, mogą być rozkładane za pomocą enzymów, nie wykazują właściwości redukujących.
• Podaj przykłady polisacharydów o funkcji zapasowej i informacje o nich

  Glikogen

  -> materiał zapasowy zwierząt i grzybów

  -> u człowieka gromadzi się głównie w wątrobie oraz mięśniach

  -> zbudowany z reszt glukozy połączonych wiązaniem 1,4-alfa-glikozydowym

  Skrobia

  ->materiał zapasowy roślin i niektórych protistów

  -> składa się z dwóch frakcji amylozy i amylopektyny
• Podaj przykłady polisacharydów o funkcji budulcowe i informacje o nich

  Celuloza

  -> główny składnik ściany komórkowej w komórkach roślin i niektórych protistów

  -> zbudowany z reszt glukozy połączonych wiązaniami 1,4-beta-glikozydowymi

  -> między łańcuchami celulozy powstają wiązania wodorowe dzięki czemu powstają grubsze włókna - mikrofibryle

  -> rozkładana jedynie przez niektóre mikroorganizmy np. bakterie i protisty

  Chityna

  -> składnik szkieletów zewnętrznych stawonogów oraz ściany komórkowej w komórkach grzybów

  -> składa się z reszt N-acetyloglukozaminy połączonych wiązaniami 1,4-beta-glikozydowymi

  -> rozkładana jedynie przędz niektóre mikroorganizmy