ARALING PANLIPUNAN Q3

• Pagbubuwis - Proseso ng pagpapataw at pangongolekta ng buwis ng pamahalaan sa mga mamamayan
• Pinakamainam na paraan upang makalikom ng salapi ang pamahalaan ay sa pamamagitan ng pagbabayad ng buwis.
• Buwis - Pera na dapat ibayad ng mga tao sa pamahalaan
• Tax base - Bilang ng mga mamamayang nagbabayad ng buwis
• Necessity theory - Pinapakita ang kahalagahan ng paglikom ng sapat na pondo upang mapanatili ang pamahalaan
• Maging si Adam Smith ay nagsabing tungkulin ng mga mamamayan na magbayad ng buwis sa pamahalaan upang ang lahat ng gampanin nito ay maisakatuparan.
• Benefit-Received Principle - Karapatan ng mga mamamayan na makatanggap ng mga pampublikong serbisyo mula sa pamahalaan kapalit ng pagbabayad nito ng buwis
• Fiscal Adequacy - Kailangan ay sapat ang mga pinagkukuhanan ng pondo ng pamahalaan upang matugunan ang pangangailangang piskal nito
• Equality Justice - Ang tungkulin na magbayad ng buwis ay dapat nakabatay sa kakayahang magbayad nito
• Personal - uri ng buwis na ipinapataw sa paninirahan ng isang tao sa isang lugar
• Property - ipinapataw na buwis sa mga pag-aari o ari-arian ng isang indibidwal
• Excise - ipinapataw ito sa mga pagganap o paglahok ng okupasyon.
• Direct - ang buwis ay binabayaran ng mismong taong kumikita. Ito'y hind puwede ilipat ang pasanin sa iba.
• Indirect - ang buwis na ito ay maaring ipasa ng taong mismong kumita sa ibang tao. Halimabawa ay Expanded Value-Added Tax.
• Specific - nagpapataw ng tukoy na halaga ng buwis batay sa libro o isang pamantayan.
• Ad valorem - kailangang matukoy muna ang halaga ng isang bagay bago mapatawan ng buwis.
• National - buwis na ipinapataw ng pambansang pamahalaan
• Local - ipinapataw ng lokal na pamahalaan ayon sa kapangyarihan
• Progressive - kapag malaki ang kita, malaki rin ang buwis na babayaran
• Regressive - maliit ang buwis kapag malaki ang kinikita
• Proportional - ang buwis ay batay sa kategoryang kinabibilangan ng isang indibidwal.
• General - buwis na ipinapataw para sa pangkahalatang layunin ng pamahalaan
• Special - ipinapataw na buwis para sa espesyal na layunin.
• Bureau Internal Revenue - ahensiya na namamahal at nangangasiwa sa pangongolekta ng iba't ibang uri ng buwis
• August 1, 1904

  Petsa kung kailan tinatag ang BIR
• Republic Act 10963 - Batas sa pagkakatatag ng TRAIN law
• Pambansang Badyet - taunang pormal na pahayag ng mga kikitain at gagastusin na pinaplano ng pamahalaan para sa susunod na taon.
• Ang Department of Budget and Management (DBM) ang namamahala sa preparasyon ng kahuli-hulihang badyet o alokasyon matapos ang mahabang konsultasyon at deliberasyon sa iba pang sangay ng ating pamahalaan.
• Sa Kongreso, nasa Mababang Kapulungan ang ekskilusibong power of the purse na magsiyasat, magtanong, at magbawas o magdagdag ng inihaing pambansang badyet.
• General Appropriations Bill - siya ang nagsusumite sa Pangulo upang maaprubahan.
• General Appropriations Act - ang mga Pangulo ang nagaapruba at ito'y maaring magbago dahil sa veto power.
• Veto Power - ay kapangyarihan na hindi sumang-ayon sa isang batas na ipinapanukala sa Kongreso.
• Disyembre 23, 2014 - nilagdaan ni Benigno S. Aquino III ang RA o GAA para sa taong 2015
• Ano ang RA number ng GAA ni Benigno Aquino S. III??

  Republic Act No. 10651
• Ano ang RA No. ng GAA ni BBM?

  Republic Act No. 11936
• Implasyon ay naglalarawan ng patuloy na pagtaas sa pangkahalatang presyo ng mga pangunahing bilihin sa pamilihan.
• Oil-push inflation - ang pangkahalatang presyo ng mga pangunahing bilihin ay tumataas dulot ng pagtaas ng presyo ng petrolyo o langis.
• Demand-pull inflation - nangyayari ang ganitong implasyon kapag marami ang panustos ng salapi sa sirkulasyon ngunit mababa ang panustos ng produkto ng pamilihan.
• Cost-push inflation - Nagaganap naman ito kapag ang gastusin ng mga bahay-kalakal para makalikha ng produkto o cost of production ay tumataas.
• Deplasyon ang patuloy na pagbaba ng pagkahalatang presyo ng mga pangunahing bilihibn sa pamilihan na nagdudulot ng pagtaas ng halaga o kapasidad ng pera na makabili ng mga produkto.