O goberno de José Canalejas

• No 1910, entra no turno o Partido Liberal de José Canaleja. O obxectivo do seu goberno foi realizar unha serie de reformas que ampliasen o apoio popular ao sistema. Para isto, elaborou unha serie de propostas que pretendían solventar os problemas de maior repercusión: o relixioso, o rexionalista e o laboral. Destacaron:(4)
• • Lei de Asociacións Relixiosas (1910)4 : coñecida como Lei do Cadeado. Limitaba o establecemento de novas ordes relixiosas en España, ao que se opuxeron a Igrexa e os sectores conservadores. Foi retirada. Tamén liberalizou o ensino, o que abriu unha nova crise co Vaticano.(1)
• • Lei de Mancomunidades provinciais: permitía a creación de mancomunidades provinciais, ás que se lles outorgaría unha reducida autonomía rexional. O seu obxectivo era canalizar as reivindicacións catalanistas, o que se viu satisfeito coa creación da Mancomunitat de Cataluña no 1914.(2)
• • Lei de Recrutamento (1912): establecía o servizo militar obrigatorio, polo que se abolía a redención de quintas ou pago en metálico para liberarse de ir. Daba así cobertura ás demandas dun amplo sector social. Máis tamén permitiu unha couta que reducía o tempo de servizo. Tamén aboliu o imposto de consumos.(3)
• • Lexislación social e laboral: arbitraxe estatal nos convenios salariais, redución da xornada laboral, prohibición do traballo nocturno.(4)
• Asasinado por un anarquista no 1912, a súa morte acelerou a desintegración do Partido Liberal, no que empezan a xurdir disputas entre as distintas faccións. O mesmo sucedeu no Partido Conservador. Ambos abandonaron as ideas rexeneracionistas e comezaron a cuestionar a alternancia pacífica.
• Isto deu lugar a unha etapa de inestabilidade política, marcada polas dificultades para formar maiorías de goberno. Entre 1913 e 1917 sucedéronse unha serie de gobernos débiles, nos que foron frecuentes os peches periódicos das Cortes e a aplicación do goberno por decreto. Isto provocou o desprestixio do sistema e as presións da oposición política para aplicar reformas.