thema 3 hoofdstuk 2

• hormonaal stelsel -> heeft rol van conductor

  via hormonen/signaalstoffen info doorgeven in ons lichaam -> zorgen effectoren gepaste reactie

  feedbacksysteem zorgt voor homeostase (= in stand houden van stabiel inwendige milieu)
• hormonen geproduceerd in speciale kliercellen -> ze vormen hormonen met bouwstoffen uit het bloed ]

  ]dankzij nauw contact haarvaten tussen kliercellen
• vaak kliercellen in groepjes = klier

  klieren hormonen afscheiden -> rechtstreek in bloedbaan

  /

  V

  dus stoffen worden afgescheiden in inwendige milieu

  /

  V

  daarom worden klieren -> endocriene klieren genoemd
• opgenomen in bloedbaan -> naar alle plekken in lichaam getransporteerd

  hormoon kan reactie bij effectoren uitlokken als cellen van effector = gevoelig voor dat hormoon

  /

  V

  hormoongevoelig effectorcellen = doelwitcellen
• in celmembraan van doelwitcellen komen membraanreceptoren voor

  membraanreceptoren = moleculen die precies passen op moleculestructuur van bepaald hormoon (zie p161) -> sleutel-slot-principe
• transport hormonen = langzaam -> bloed stroomt niet snel

  hormonen blijven niet in bloed -> worden afgebroken door lever
• glucose= belangrijkste energieleverancier voor het lichaam

  /

  V

  hersenen werken enkel met glucose, niet met vetten & eiwitten

  / /

  / V

  V Ook energieleveranciers

  Voldoende glucose in bloed = zeer belangrijk

  te veel glucose in bloed = gevaarlijk -> bloed stoperig & bloedvaten verstoppen cellen beschadigen diabetes en obesitats
• plots veranderde hoeveelheid glucose = inwendige prikkel

  /

  V

  reageren = taak van pancreas

  pancreas:

  • glucosegehalte binnen grenzen houden
  • glucosegehalte meten & bijsturen

  in pancreas = A-cellen & B-cellen: - = glucosesensor

  - liggen gegroepeerd in eilandjes van langerhans
• bloedsuikerspiegel stijgt

  /

  V

  B-cellen produceren insuline

  /

  V

  insuline stimuleert lichaamscellen extra glucose op te nemen

  /

  V

  glucosegehalte in bloed daalt
• in spiercellen & levercellen zorgt insuline: glucose wordt -> glycogeen

  in vetcellen zorgt insuline: glucose wordt -> vet

  dus lichaamscellen = effectoren: cellen reageren op hormoon
• te lage bloedsuikerspiegel

  /

  V

  A-cellen produceren glucagon

  /

  V

  stimuleert levercellen om glycogeen terug om te zetten naar glucose

  /

  V

  +levercellen maken extra glucose aan uit andere stoffen

  /

  V

  glucose in bloedbaan

  /

  V

  glucoseconcentratie stijgt

  insuline & glucagon beïnvloeden bloedsuikerspiegel tegengesteld

  /

  V

  antagonistische werking
• adrenaline:

  -aangemaakt in bijnier

  -aangemaakt in stresserende sitauties

  -conductor
• thyroxine:

  -aangemaakt in schildklier

  -stimuleert intensiteit stofwisseling & celgroei
• groeihormoon:

  -aangemaakt in hypofyse

  -stimuleert intensiteit stofwisseling & celgroei
• insuline:

  -aangemaakt in B-cellen , in pancreas

  -stimuleert lichaamscellen om glucose op te nemen

  -bloedsuiker spiegel laten dalen
• glucagon:

  -aangemaakt door A-cellen, in pancreas

  -stimuleert levercellen om glycogeen terug om te zetten naar glucose

  -bloedsuiker spiegel laten stijgen
• oestrogeen & progesteron:

  -aangemaakt in eierstok

  -vrouwelijke geslachtshormoon
• testosteron:

  -aangemaakt in teelballen

  -mannelijke geslachtshormoon
• calcitonine:

  -aangemaakt in schildklier
• schildkierstimulerend hormoon:

  -aangemaakt in hypofyse
• thymosine:

  -aangemaakt in thymus
• hypofysestimulerende hormoon:

  -aangemaakt in hypothalamus
• erytropoëtine:

  -aangemaakt in nier
• parathormoon:

  -aangemaakt in bijschildklieren