Pid

• Katutubong konsepto sa Filipino


  Mga konsepto na walang eksaktong salin sa Ingles
• Katutubong konsepto sa Filipino

  • kilig
  • bahay-bahayan
  • sunog-baga
• Mga salita mula sa ibang wikang banyaga


  Mga salita na kailangang hiramin dahil walang direktang salin sa Filipino
• Mga salita mula sa ibang wikang banyaga

  • sushi
  • kimono
  • lasagna
  • kimchi
  • abaya
• Mga konseptong 'natatakdaan' ang kahulugan

  • talino (intelligence)
  • dunong (wisdom)
• Mga dayuhang salita na nabigyan ng ibang kahulugan sa Filipino

  • straw (ginagamit sa paghigop) patungong straw (sipsip na tao)
  • salvage (iligtas) patungong salvage (patayin)
• Mga katutubong salita na ginagamit para sa banyagang konsepto


  • hiya para sa shyness
  • pinahiya para sa embarrassed
  • kahihiyan para sa shame
• Ayon kay Salazar mula sa pagbanggit ni Gallates, Jr. na tampok sa UP Talks (2019), ang wika ay impukan at kuhanan ng kultura
• Mga halimbawa ng wika bilang impukan at kuhanan ng kultura

  • bato (stone)
  • bato (shabu)
  • bato (walang pakiramdam)
  • palay
  • bigas
  • kanin
  • tutong
  • bahaw
  • sinangag
• Ayon kay Gallates, Jr. mula sa UP Talks (2019), ang geographical setting ng isang lugar ay nakakaapekto sa ginagamit na wika ng mga tao roon
• Mga halimbawa ng wika na nakakaapekto sa geographical setting

  • kapaan – isang tradisyon na kung saan nangangapa ng mga isda ang mga tao sa pinatuyong palaisdaan
  • skyscraper – napakataas na building
• Mas lutang ang ugnayan ng wika at kultura dahil sa 'lokal na kaalaman' na binanggit ni Gallates, Jr. mula sa UP Talks (2019)
• Mga halimbawa ng lokal na kaalaman

  • pagpag – pagkagaling sa burol ng isang namatay, kailangan muna umanong 'magpagpag' sa ibang lugar
  • loa – isang tulambayan sa Sampaloc, Quezon na binibigkas kapag nag-iinuman; tumatalakay sa usaping seks; naglalahad ng sex education
• Sosyolek


  Wika batay sa kinaaanibang grupo (grupo ng mga kabataan, mga gay, mga gamer)
• Register


  Wika batay sa larangang kinabibilangan (register sa Psychology, Psychiatry, Nursing, Tourism)
• Mga halimbawa ng sosyolek at register

  • syunggalin – salitang beki para sa 'tanggalin'
  • bp – salita sa Nursing/ Medisina para sa blood pressure
• Ayon kay Enriquez mula sa UP Talks (2017), ang wika ay dapat na 'napagkakasunduan' ng partikular na grupo para sa layunin ng pagkakaunawaan
• Halimbawa ng napagkasunduan na tawag

  • plastic (napagkasunduang tawag sa isang taong 'hindi totoo' o 'nagkukunwaring mabait')
• May 'baryasyon' ang wika, sabi ni Enriquez (UP Talks, 2017)
• Mga halimbawa ng baryasyon ng wika o diyalekto

  • mabanas (Tagalog-Batangas) – mainit o maalinsangan
  • mabanas (Tagalog-Bulacan) – maasar o mainis
  • bangganda, bangkagaganda (Tagalog-Rizal)
  • napakaganda, pagkagaganda (Tagalog-Bulacan)
• Habang nililinang ang wika, napagyayaman din ang kultura na inilahad ni Gallates, Jr. sa UP Talks (2019)
• Katutubong konsepto sa Filipino


  Mga konsepto na walang eksaktong salin sa Ingles
• Katutubong konsepto sa Filipino

  • kilig
  • bahay-bahayan
  • sunog-baga
• Mga salita mula sa ibang wikang banyaga


  Mga salita na kailangang hiramin dahil walang direktang salin sa Filipino
• Mga salita mula sa ibang wikang banyaga

  • sushi
  • kimono
  • lasagna
  • kimchi
  • abaya
• Mga konseptong 'natatakdaan' ang kahulugan

  • talino (intelligence)
  • dunong (wisdom)
• Mga dayuhang salita na nabigyan ng ibang kahulugan sa Filipino

  • straw (ginagamit sa paghigop) patungong straw (sipsip na tao)
  • salvage (iligtas) patungong salvage (patayin)
• Mga katutubong salita na ginagamit para sa banyagang konsepto


  • hiya para sa shyness
  • pinahiya para sa embarrassed
  • kahihiyan para sa shame
• Ayon kay Salazar mula sa pagbanggit ni Gallates, Jr. na tampok sa UP Talks (2019), ang wika ay impukan at kuhanan ng kultura
• Mga halimbawa ng wika bilang impukan at kuhanan ng kultura

  • bato (stone)
  • bato (shabu)
  • bato (walang pakiramdam)
  • palay, bigas, kanin, tutong, bahaw, sinangag
• Ayon kay Gallates, Jr. mula sa UP Talks (2019), ang geographical setting ng isang lugar ay nakakaapekto sa ginagamit na wika ng mga tao roon
• Mga halimbawa ng wika na nakakaapekto sa geographical setting

  • kapaan – isang tradisyon na kung saan nangangapa ng mga isda ang mga tao sa pinatuyong palaisdaan
  • skyscraper – napakataas na building
• Mas lutang ang ugnayan ng wika at kultura dahil sa 'lokal na kaalaman' na binanggit ni Gallates, Jr. mula sa UP Talks (2019)
• Mga halimbawa ng lokal na kaalaman

  • pagpag – pagkagaling sa burol ng isang namatay, kailangan muna umanong 'magpagpag' sa ibang lugar
  • loa – isang tulambayan sa Sampaloc, Quezon na binibigkas kapag nag-iinuman; tumatalakay sa usaping seks; naglalahad ng sex education
• Sosyolek


  Wika batay sa kinaaanibang grupo (grupo ng mga kabataan, mga gay, mga gamer)
• Register


  Wika batay sa larangang kinabibilangan (register sa Psychology, Psychiatry, Nursing, Tourism)
• Mga halimbawa ng sosyolek at register

  • syunggalin – salitang beki para sa 'tanggalin'
  • bp – salita sa Nursing/ Medisina para sa blood pressure
• Ayon kay Enriquez mula sa UP Talks (2017), ang wika ay dapat na 'napagkakasunduan' ng partikular na grupo para sa layunin ng pagkakaunawaan
• Halimbawa ng napagkasunduan na kahulugan ng salita

  • plastic (napagkasunduang tawag sa isang taong 'hindi totoo' o 'nagkukunwaring mabait')
• Baryasyon ng wika


  Mga diyalekto ng wikang Tagalog tulad ng Tagalog-Bulacan, Tagalog-Rizal, Tagalog-Batangas, Tagalog-Laguna, Tagalog-Cavite at iba pa