lesson1 ap

• KARAPATAN


  • "dapat" o "tama"
  • Bagay na matuwid at nararapat
  • Ayon sa lokasyong sosyal, kaayusan, kultura, tradisyon, mga paninindigang moral
• Mga elemento ng karapatan

  • Saklaw - pag-angkin; tao o grupo (pamilya, tribo, bansa)
  • Layon - bagay na maaaring hingin, gamitin, at ipatupad. Negative (protection or limitation against something) & Positive (access or security for something)
  • Paggamit - karapatan laban sa iba; nakabatay sa sakop at layon
  • Pag-angkin ng bagay
  • Hingin bilang karapatan ang isang bagay
  • Pag-angkin dahil may paghahabol ng Karapatan
  • May pagtatamasa ng Karapatan
  • Paghingi ng proteksyon at kabayaran
• Uri ng pananagutan


  • PERSONAM - pananagutan sa isang particular na tao (ex. utang)
  • REM - tungkulin ng lahat (ex. pag-aari ng lupa)
• Korelatibong tungkulin


  • Huwag lumabag at tanggalan ng Karapatan
  • Pangalagaan ang Karapatan
  • Tumulong sa pinagkaitan ng Karapatan
• Universal Declaration of Human Rights (UDHR) - Dec 10, 1948 (After WW2)
• Pilipinas ay obligadong sumunod sa batas internasynal
• Bill of Rights - Article III


  • No person shall be deprived of life, liberty, or property nor denied equal protection of the laws
• Uri ng karapatan


  • NATURAL - likas na tama at walang batayang legal (ex. Right to life)
  • LEGAL - ayon sa batas o legal na batayan (ex. Right to privacy)
  • CONSTITUTIONAL - Saligang Batas; hindi maaalis
  • STATUTORY - galing sa batas ng bansa (legislative); maaaring palitan o ayusin
• Kategorya ng karapatan


  • SIBIL/PANLIPUNAN - maglakbay, mamili ng tirahan, magsalita, laban sa diskriminasyon
  • PAMPOLITIKA - pagboto, maihalal, pakikisama sa protesta, pakikisali sa political parties
  • PANG-EKONOMIYA - magmay-ari ng ari-arian, magtayo ng Negosyo
  • PANGKULTURA - paglahok sa pagpapalawak ng tradisyon, gawi, at pag-uugali
  • AKUSADO - kilalaning walang sala hanggat hindi napatunayang nagkasala, piyansa, laban sa torture
• Miranda Rights


  • Ernesto Miranda Vs. Arizona (1966) - Miranda confessed to his crimes pero walang atty and he didn't know his rights, so invalid yung confession nya
  • Right to: Remain silent, Anything you say can be used against you in court, Talk to an attorney, Be provided an attorney
• Anyo ng paglabag


  • PAGPAPABAYA - hindi nagagawa ng estado ang kanyang tungkulin at pananagutan
  • PAGLABAG - estado mismo ay lumalabag sa mga batas para sa karapatang pantao
  • TAHASANG PAGBALEWALA - tahasang pagpigil sa Karapatang kalayaan; Martial law, sistemang awtoritaryan, o militarism
• Commission on Human Rights (CHR)


  • Upang masiyasat ang paglabag ng karapatang pantao at gumawa ng pamantayan
  • Watch on government for human rights violation
• Human rights violation


  • Gov (Violator) → CHR
  • Crime: Civilian (Violator) → Pulis
• Independent Constitutional Commission


  • Commission on Human Rights (CHR)
  • Comelec
  • Civil Service Commission (CSC)
  • Commission on Audit (COA)
• Sex


  • Male
  • Female
• Expression


  How you present yourself; fem / masc
• Sexual orientation


  Attraction