Kunnen recht, vertakt of in gesloten ringen gerangschikt zijn
Kunnen dubbele bindingen hebben, die variëren in aantal en plaats
Variatie in koolstofketens is een belangrijke bron van de moleculaire complexiteit en diversiteit die levende materie kenmerken
Biologische moleculen bevatten vaak atomen van andere elementen, zoals zuurstof en fosfor
Koolwaterstoffen
Moleculen die alleen uit koolstof en waterstof bestaan
Koolwaterstoffen kunnen reacties ondergaan waarbij een relatief grote hoeveelheid energie vrijkomt
Isomeren
Verbindingen met hetzelfde aantal atomen van dezelfde elementen maar verschillende structuren en dus verschillende eigenschappen
Soorten isomeren
Structurele isomeren
Cis-trans-isomeren
Enantiomeren
Structurele isomeren
Verschillen in de covalente rangschikking van hun atomen
Cis-trans-isomeren
Hebben koolwaterstoffen met covalente bindingen met dezelfde atomen, maar deze atomen verschillen in hun ruimtelijke ordening door de inflexibiliteit van dubbele bindingen
Enantiomeren
Isomeren die spiegelbeelden van elkaar zijn en die in vorm verschillen door de aanwezigheid van een asymmetrische koolstof
Macromoleculen
Grote koolhydraten, eiwitten en nucleïnezuren, ook wel polymeren genoemd
Polymeren
Lange moleculen die bestaan uit vele gelijke of identieke bouwstenen die door covalente bindingen met elkaar zijn verbonden
Monomeren
Repeterende eenheden die dienen als bouwstenen van een polymeer
Synthese en afbraak van polymeren
1. Polymerisatie: Monomeren worden verbonden door condensatiereacties
2. Hydrolyse: Polymeren worden afgebroken tot monomeren door toevoeging van water
Cellen hebben duizenden verschillende macromoleculen, waarvan de collectie varieert per celtype
De diversiteit van macromoleculen in de levende wereld is enorm en de mogelijke variatie is in feite onbeperkt
Macromoleculen zijn opgebouwd uit slechts 40 tot 50 gemeenschappelijke monomeren
Koolhydraten
Omvatten suikers en polymeren van suikers
Monosacchariden
Eenvoudige suikers, de monomeren waaruit complexere koolhydraten worden opgebouwd
Disachariden
Dubbele suikers, bestaande uit twee monosachariden die door een covalente binding met elkaar zijn verbonden
Polysachariden
Macromoleculen, polymeren met een paar honderd tot een paar duizend monosachariden verbonden door glycosidebindingen
Opslag polysachariden
Zetmeel (planten)
Glycogeen (dieren)
Cellulose is een belangrijk bestanddeel van de harde wanden die plantencellen omhullen
Het verschil tussen zetmeel en cellulose is gebaseerd op het feit dat er eigenlijk twee enigszins verschillende ringstructuren zijn voor glucose
Glycogeen
Opgeslagen brandstof in lever- en spiercellen
Afbraak van glycogeen in lever- en spiercellen
Komt glucose vrij wanneer de vraag naar energie toeneemt
Glycogeenvoorraden bij mensen zijn na ongeveer een dag uitgeput, tenzij ze door eten worden aangevuld
Koolhydraatarme diëten kunnen leiden tot zwakte en vermoeidheid
Cellulose
Belangrijk bestanddeel van de harde wanden die plantencellen omhullen
Cellulose
Polymeer van glucose met 1-4 glycosidebindingen
Glucosemonomeren staan allemaal in de β-configuratie
Enzymen die zetmeel verteren kunnen de β-bindingen van cellulose niet hydrolyseren
Cellulose passeert het spijsverteringskanaal en wordt met de ontlasting uitgescheiden
Cellulose schuurt de wand van het spijsverteringskanaal en stimuleert de bekleding om slijm af te scheiden
Cellulose is geen voedingsstof voor mensen, maar is een belangrijk onderdeel van een gezonde voeding
Sommige micro-organismen kunnen cellulose verteren en afbreken tot glucosemonomeren
Chitine
Koolhydraat dat door geleedpotigen wordt gebruikt om hun exoskeletten te bouwen
Structural isomers
Isomers with different arrangements of atoms, resulting in different chemical properties
Stereoisomers
Isomers with the same arrangement of atoms, but a different arrangement of their three-dimensional structure
Isomers
Molecules with the same molecular formula but different structures