HH - CH glucid

• Công thức chung của glucid: (CH2O)n

  với n>=3
• Phân loại glucid:

  • MS: đơn vị cấu tạo glucid, không thủy phân.
  • DS: gồm 2 MS nối nhau bằng LK glycosid
  • OS: 2-10 MS
  • PS: gồm PS thuần (nhiều MS cùng loại) và PS tạp (nhiều PS khác loại, có thể thêm dẫn xuất MS hay những chất khác)
• Cấu tạo monosacarid:

  • 1 chức khử (aldehyde hay ceton) + chức alcol
  • Nếu là aldehyde-alcol = aldose
  • Nếu là ceton-alcol = cetose
• Có 3 dạng đồng phân

  • ĐP hóa học: cùng CTTQ, khác chức aldehyde hay ceton
  • ĐP lập thể: dạng D (-OH của C* xa -CO nhất) bên phải, dạng L bên trái
  • ĐP quang học: trừ dioxyceton ra, các MS đều có ĐP quang học

  --> D (+) quay phải

  --> L (-) quay trái
• Số ĐP quang học = 2^n

  với n là số C*
• Các dạng công thức:

  • CT Haworth
  • CT thẳng
  • CF Fischer/ dạng cầu oxy
• khi nhóm aldehyde/ceton + gốc alcol --> LK bán acetal/cetal

  • Nếu xảy ra trong cùng 1 phân tử --> LK bán acetal/cetal nội phân tử
• TCHH của glucid

  1. Tính khử
  2. Tính oxh
  3. Tác dụng với acid vô cơ mạnh
  4. Tạo este
  5. tạo glycosid
• Tính khử: MS + muối KL nặng --> Acid aldonic

  VD: Glucose + Cu2+ ->acid glucuronic (phản ứng fehling)

  
  

  Tạo acid uronic
• Tính oxh: Glucid + H2 -> Polyalcol (đa rượu)

  VD: glucose/fructose + H2 -> Sorbitol
• Trong dung dịch, glucid chuyển qua lại giữa dạng vòng và thẳng, đồng phân alpha và beta ==> Hiện tượng chuyển quay

  Trong nước, glucose chuyển xoay và đạt CB động 3 dạng

  • alpha: 37%
  • beta: 63%
  • thẳng: rất ít, 0.1%
• phản ứng tác dụng với acid vô cơ mạnh: H2SO4 đặc, HCl đặc -> MS mất nước --> Dẫn xuất furfural

  DX furfural vừa tạo ra + chất thuộc phenol -> Phức đỏ (Phản ứng Molish)
• phản ứng tạo este: với acid vô cơ và hữu cơ

  **Quan trọng: Este phosphat: G-6-P, fructose-6-phosphat, fructose-1.6-diphosphat --> có vai trò quan trọng trong chuyển hóa
• phản ứng tạo glycosid

  • O-glycosid: -OH bán acetal của MS + -OH chất khác
  • N-glycosid: -OH bán acetal của MS + -NH2 chất khác
  • Nối những MS với nhau
• Những MS thường gặp:

  • nếu gốc aldehyde --> Aldo(số C)ose
  • nếu gốc ceton --> Kento(số c)ose

  VD:

  Ribose = aldopentose

  Glucose = aldohexose

  Fructose = kentohexose

  Ribulose = kentopentose
• Các dẫn xuất của glucid:

  • Este phosphat: vai trò trong chuyển hóa
  • Acid uronic: Acid galacturonic, acid glucuronic -> khử độc, liên hợp bilirubin tại gan
• Maltose:

  • Được hình thành từ alpha-D-glucose và 1 beta-D-glucose (which is 2 alpha-D-Glucopyranose)
  • LK: alpha-(1,4)-glycosid
  • Tính khử

  trong mạch nha, lúa mạch
• Lactose

  • Từ galactose và glucose ( beta-d-galactopyranose và alpha-d-glucopyranose)
  • alpha-(1.4)-D-glycosid (which is (1,4)-beta-D-galactosid)
  • tính khử
  • Có ở nước tiểu phụ nữ mang thai ngay trước và sau khi sinh
• Sacarose (sucrose)

  • Đường mía, củ cải đường
  • alpha-D-glucopyranose, beta-D-fructofuranose
  • LK: alpha(1,2)-beta-glycosid (which is (1,2)-beta-D-glycosid)
  • KHÔNG CÓ TÍNH KHỬ
• Polysaccarid

  • PS thuần: glycogen, tinh bột, cellulose
  • PS tạp: Muco-PS và Gluco-PS
• Tinh bột:

  • không có tính khử
  • amylose (20%) và amylopectin (80%)
• Amylose

  • Tan trong nước
  • +iod: xanh tím
  • gồm những alpha-D-glucose
  • LK alpha-(1,4)-glycosid
  • chuỗi thẳng, không nhánh, mạch có thể xoắn lại
• amylopectin

  • Không tan trong nước
  • +iod: đỏ tím
  • alpha-d-glucose
  • nối với nhau bằng alpha-(1,4)-glycosid, ở gốc các nhánh bằng alpha-(1,6)-glycosid
  • mạch phân nhánh
• glycogen:

  • Cấu tạo gần giống amylopectin (nhiều nhánh, nhánh ngắn hơn)
  • +iod: đỏ nâu
  • thủy phân ra dextrin -> maltose -> glucose
  • Nhiều ở: gan, cơ, nấm men
• cellulose: đồng phân của amylose

  • beta-D-glucose
  • LK: beta-(1,4)-glycosid
  • mạch thẳng
  • Không tan trong nước
  • thủy phân hoàn toàn: glucose
  • thủy phân không hoàn toàn: đường đôi cellobiose
• PS thuần còn có

  • Dextran: nhờ VSV tổng hợp để thay thế huyết tương (độ nhớt cao)
  • Inulin: thăm dò mức lọc cầu thận
  • Chitin: cấu tạo gần giống cellulose (thay -OH ở C2 bằng acetyl amin), có ở nấm tảo, động vật chân khớp, thân mềm
• Tinh bột bị thủy phân (acid vô cơ, nhiệt, amylase trong nước bọt)

  -> dextrin -> maltose -> glucose
• MucoPS gồm

  • glycosaminoglycan: thành phần chính là ozamin (đường amin) và acid uronic
  • Proteoglycan: khi gắn với protein thì gọi là proteinglycan, là tp cơ bản của dịch nhầy
• VD của mucops

  • acid hyaluronic: tinh nhờn, ở thủy tinh dịch, dịch khớp
  • chondritin sulfat: sụn, MLK, biểu mô ở da, gân, van tim, thành ĐM
  • Heparin: sản xuất ở gan. có ở gan, phổi, máu --> chất chống đông máu
• Mucoprotein: glycoprotein

  • Protein có gắn oligosaccharide
  • Có vai trò ở dịch, màng TB, mô
  • Hormones tuyến yên: TSH, FSH, LH
  • Kháng nguyên nhóm máu A, B, O
• Quá trình đường phân:

  • Loại đường: glucose
  • Nơi xra: bào tương
  • Là quá trình yếm khí
  • Gồm 2 pha: đầu tư 2 ATP (5 bước), hoàn trả 4 ATP (5 bước) -->Tạo tổng cộng 2 ATP
  • Kết quả nhận được

  2 ATP

  2 NADH

  2 pyruvate
• Bước 1 quá trình đường phân:

  • Enzyme: Hexokinase
  • Tạo G6P từ glucose
  • ATP -> ADP
• Bước 2 đường phân:

  • Enzyme: phosphoglucose isomerase (đồng phân hoá G6P thành F6P)
  • Phản ứng thuận nghịch
• bước 3 đường phân:

  • enzyme phosphofruto kinase I (PFKI)
  • phosphoryl hóa F6P thành F(1,6)P
  • Dùng 1 ATP -> ADP
• bước 4 đường phân:

  • enzyme aldolase (fructose-1,6-biphosphate aldolase)
  • F(1,6)DP cắt đôi thành 2 triose: GAP và DHAP
• bước 5 đường phân:

  • enzyme TPI
  • GAP -> thoái hóa
  • DHAP có thể biến đổi thuận nghịch thành GAP
• Giai đoạn chuẩn bị:

  • cần cung cấp 2 ATP
  • từ phản ứng 1 ddeeesn 5

  --> Kết quả

  • glucose được phosphoryl hóa thành 2 triose (GAP)
• GIai đoạn phosphoryl oxy hóa sinh ATP (giai đoạn 2)

  • từ phản ứng 6 đến 10
  • 2 GAP biến đổi thành 2 pyruvate
  • Tạo thành ATP và ADP
  • Nhưng tổng lại chỉ tạo ra 2 ATP do đã dùng 2 ATP ở giai đoạn 1
• phản ứng 6:

  • ezyme GAPDH
  • GAP được oxy hóa và phosphoryl hóa thành 1,3 DPG
• phản ứng 8

  • enzyme PGM
  • Cần Mg 2+
  • phản ứng thuận nghịch
  • 3PG tạo thành 2PG