ap w1 - w3

• renaissance

  • panahon ng kasaysayan sa europa mula ika-14 hanggang ika-16 na dantaon.
  • nangangahulugan itong rebirth o muling pagsilang
  • ito’y pagpapanumbalik sa kulturang klasikal ng greece at rome na nagbigay-diin sa kahalagahan at kakayahan ng tao
  • isinilang ang humanismo
• ang lokasyong ng italya ay nagbigay daan upang masimulan ang renaissance dahil:

  • kalakalan
  • makatanggap ng iba’t ibang kaisipan

  ang italya ang pinagmulan ng kadakilaan ng sinaunang rome

  • mga unibersidad sa italya ay nagbigay-diin sa mga teolohiya at pilosopiya ng mga griyego at romano ay napanatiling buhay sa dalawang kabihasnan
• pagtataguyod ng mga maharlikang angkan sa mga taong mahuhusay sa sining at masigasing sa pag-aaral

  • Lorenzo d Medici “Lorenzo the Magnificent” — patron ng sining
• mga epekto ng renaissance

  1. pinagyaman ang kabihasnan ng daigdig
  2. nagbunga ng mga kahanga-hangang sining at panitikan na naging bahagi ng hindi matutumbasang pamana ng sangkatauhan
  3. nagbigay daan sa itellectual revolution ang pag-uusisa at hilig sa kaisipang klasikal
  4. baguhin ang maling paniniwala mula noong medieval period
  5. nag-ambang sa paglawak ng kaalaman sa daigdig
  6. eksplorasyon
  7. pagsulong at pagbuklod ng mga bansa
  8. pinahina ang kapangyarihan ng papa at maharlika
  9. pagkamulat sa bagong kaisipanay nagbigay-daan sa repormasyon
• thomas more

  • nagpakilala sa pag—aaral ng sangkatauhan sa mga unibersidad sa england
  • sinulat ang utopia — pantay pantay daw ang mga lipunan
• rudolf agricola

  • nagpalaganap ng humanismo sa labas ng italya
• francesco petrarch

  • sinulat ang songbook - koleksiyon ng mga sonata ng pag-ibig tungkol sa minamahal niyang si laura
  • ama ng humanismo
• giovanni boccaccio

  • sumulat ng decameron — 100 na nakakatawang salaysay tungkol sa paglisan ng pitong babae at tatlong lalaki sa florence noong 1348
• william shakespeare

  • makata ng mga makata
  • sumulat sa pagkamakabayan ng mga ingles at pagmamahal sa bayan at reyna
  • mga akdang ang romeo at juliet, hamlet, macbeth, etc.
• niccolo machiavelli

  • sumulat ng the prince — ang mga tao ay likas na sakim
• desiderius erasmus

  • in praise of folly — pinapakita kung paano talaga ang mga pari. naglunsad ng repormasyon laban sa simbahan
  • prinsipe ng mga humanista
• miguel de cervantes

  • don quixote de la mancha — mga kabayanihan ng mga kabalyero (knights) noong medieva period
• baldassare castiglione

  • the courtier — isang tunay na ginoo na mahusay sa mandirigma at mahusay na larangan ng tula at musika at nagtataglay ng mga katangian ng isang paham.
• michelangelo buonarroti

  • dakilang pintor at iskultor ng sistine chapel sa vatican
  • unang obra ang estatwa ni david
  • magnum opus ang la pieta , isang estatwa ni kristo pagkatapos ang krusipiksyon
• raphael santi

  • ganap na pintor
  • sistine chapel at madonna of the gold finch, the school of at hens , madonna and the child
  • naglarawan ng mga pilosopo, siyentista at matang griyego
• johannes gutenberg

  • inembento ang movable press — napadali sa paglilimbag nga mga aklat
• leonardo da vinci

  • obra maestra ang the last supper — kristo kasama ang 12 na disipulo
  • mona lisa— isa sa mga tanyag na painting

  
• titian

  • titian yellow
  • the crowning of thorns at tribute money
• isaac newton

  • calculus
  • law of universal gravitation
• kolonyalismo

  • direkta o tuwirang pananakop ng isang malakas na bansa sa mahihinang bansa upang maisulong ang pang-ekonomiyang interes
• pagbagsak ng constatinople

  • eu built a supremacy dahil sa malakas na militar pagkatapos ng mga krusada
  • bumagsak ekonomiya ng eu
  • nasakop ang jerusalem ng mga turkong muslim
  • habang nasa jerusalem ng mga eu, nalaman ang mga kwento ng asya
• marco polo

  • natagpuan ang silk road at nakapuntang china noong yuan dynasty na pinamunuan n kublai khan
  • sinulat ang “travels of marco polo”
• renaissance

  • dahil kay marco polo, na-inspire ang mga tao na lumakbay sa iba’t ibang parte ng mundo
• pagtuklas ng compass, caravel, at astrolabe

  • compass — direksyon (N, E, S, W)
  • astrolabe — gaanong kalayo sa equador
  • caravel — galyon, sasakyang pandagat
• inspirasyon ni prince henry the navigator

  • sagres point sa portugal para sa mga manlalayag
  • nagfund ng lahat lahat para sa mga manlalayag basta sakaniya daw natagpuan nila
• sistemang merkantilismo

  • ekonomiya naka-base ang kapangyarihan kung gaanong karami ang ginto at pilak
• noong panahon ng kolonyalismo, nangunguna ang basang spain at portugal sa paghahanap ng mga ruta.
• bartolomeu diaz

  • 1488, nakapuntang dulong timog ng africa
  • cape of good storms / cape of storms / cape of good hope
• vasco de gama

  • 1498, naikot ang cape of good hope at natuklasan ang india
• pedro cabral

  • 1500, nakarating sa brazil
• cristopher columbus

  • nakarating sa pulo ng bahamas, tinawag itong “new word” kahit inakala niya na ito ay ang india
  • siya nag-isip ng term na “indian”
• amerigo vespucci

  • natuklasan ang lupain na amerika
• hernando cortez

  • natuklas ang mexico, inakala ng mga aztec na ang mga europeo ay mga diyos.
  • pinabagsak ang aztec empire
  • huling pinuno ng mga aztes ay si moctezuma
• francisco pizarro

  • natuklas ang peru at napabagsak ang inca empire
  • hindi siya welcome sa peru kaya dinukot ang huling pinuno ng incas.
• vasco nunez de balboa

  • nakapagtayo ng pamayanan sa isthmus ng panama
• • kasunduang tordesillas (may , 1494)

  papal bull na kinilala bilang isang inter caetera ni pope alexander vi

  • treaty of tordesillas

  kasunduan sa pagitan ng portugl at espanya noong 1494, hinati ang mundo na nasa labas ng europa para sa pagitan ng dalawan bansa

  spain — west/kanlurang bahagi

  portugal — south/silangang bahagi

  • treaty of zaragoza

  sakop ng portugal ang brazil na nasa kanlurang bahagi at sakop ng espanya ang pilipinas na nasa silangang bahagi,

  gumawang treaty na sa kanila parin ang mga sinakop kahit hindi sa side nila
• • netherlands / olandes

  pagbabago ng panahon humihina ang mga bansang dating malalakas, pinalitan ng netherlands ang portuga sa pananakop noong ika-17 na siglo

  • moluccas at malacca — kinuha ng dutch ang portuges, nagtayo ng kabisera
• • dutch east indies company (1602)

  pagpalawak ng komersiyon sa mga sistemang plantasyon, rason kung bakit nagtayo ng kumpanya ay dahil ay gusto nila makagawa ng salapi, pag-improve ng kalakalan, at magkaroon ng organisasyon sa ibang bansa lalo na sa asya.

  • dutch west india company (1621)

  upang lumahok sa kalakalan sa caribbean, nakinabang ang mga alipin

  • british east india company (1621)

  upang maisali sa pandaigdigang kalakalan/organisasyon sa ibang bansa
• henry hudson

  • ingles na manlalayag
  • naglingkod sa karangalan ng dutch
  • ilog hudson sa manhattan, USA
• • john cabot

  italyanong nabigador

  nagbigay ng mga unang kolonya sa inglatera kagaya ng: newfoundland, nova scotia, at new england