DALFIL

• Dalumat


  very deep thought, abstract conception
• Etymology of theory

  • Gk. theoria "contemplation, speculation, a looking at, things looked at"
  • theorein "to consider, speculate, look at"
  • theoros "spectator"
  • thea "a view"
  • horan "to see"
• Paglilirip

  • Maingat na pag-iisip

  May pagsusuring sangkot sa gawaing pag-iisip
• Hiraya

  • ilusyon, imahinasyon, bisyon
  • Anumang inilalarawan sa isip o binubuo sa isip
  • Ang kakayahan ng isip na maging malikhain o maparaan;
  • Ang kakayahan ng isip na bumuo ng mga imahen o konsepto ng mga panlabas na bagay na hindi umiiral o hindi totoo;
  • Kakayahan ng isip na bumuo ng mga bagong imahen o ideya sa pamamagitan ng pagdudugtong-dugtong ng mga dating karanasan
• Paghihiraya

  • upang maging malikhain ang isang palaisip o teorista sa kognitibong konstruksyon ng kabuluhan, kahulugan at kakanyahan ng salita bilang dalumat. Kung kaya’t pumapasokdito ang lisensiya ng isang iskolar o teorista na bumuo ng bagong salita sa dinadalumat na teorya.
• Pagdadalumat

  • tumutukoy sa pagteteorya at pagbubuo ng mga konsepto o kaisipan na mailalapatsa pagsusuri ng mga bagay bagay sa lipunan.
• Pagdadalumat

  • Hindi lamang TEKSTWAL ito bagkus, BISWAL din ang saklaw ng pagdadalumat.

   
• Pagdalumat-salita

  • Ito ang pagtatangkang teoretikal, alinsunod sa paglikha ng bagong salita at katuturan nito.
• Dalumat-salita

  • ang paggamit ng wika sa mataas na antas ng pagteteorya batay sa masusi, masinop, kritikal at analitikal na paggamit ng mga salitang kumakatawan ng mga ideya at kaalamang nagiging konsepto sa malalimang pag-uuri’t paggamit nito. Tinitingnan sa paraang ito ang ugnayan ng   salitang ugat at ang varyasyon ng mga pagbabanghay ng salita na nagluluwal ng sanga-sangang kahulugan (Nuncio at Morales-Nuncio 2004: 167).
• Modernisasyon

  • Ang pagdadalumat na ito ay bunga ng Ang pagdadalumat na ito ay bunga ng ...
• SARILAYSAY

  • Hango ang teoryang ito sa dalawang salita, sarili + salaysay. Mula sa mga salitang nabanggit, ito ay ang sariling paraan o estilo ng manunulat na magsalaysay. Ang pinakalayunin nito ay mahikayat, mapukaw ang guni-guni, maganyak, bigyang-pansin at pag-aralan ng babasa ang kaniyang isinulat.
• Pagsasalin at pagdadagdag ng kahulugan


  Ang kaalamang taglay natin ngayon ay ipinasa (isinalin) ng ating mga ninuno na nagpalipat-lipat sa iba't ibang henerasyon
• Walang makapagsasabi na ang mga detalyeng tinanggap nila ay kumpleto o maaaring may nawawalang bahagi at possible rin na noong ipasana nila ito ay may bawas o dagdag na
• Pagdadagdag ng kahulugan


  Maraming mga salik ang maituturing, isa rito ay maaaring pinayaman na o kaya'y iniangkop sa panahon nang ito ay ipasa nila sa sumunod na lahi
• May kulang man o lumabis, ang mga ito ay malaking ambag pa rin sa pagdadalumat-salita dahil lumalawak ang katawagan o konseptong pinag-aaralan
• PAG-AANGKOP

  • Pagpili ng salita na naayon sa mga kasamang salita sa parirala, sugnay, pangungusap o kaya’y talata dahil hindi lahat ng salita ay magkakaugnay, may mga salitang sadyang “magkabagay” at mayroon ding “hindi magkasundo”.
• REKONSTEKTWALISASYON

  • ang muling pagbigay pagtingin sa kahulugan o konsepto ng isang akda.
• SAWIKAAN

  • Bagong Likha [Modernong Filipino, pangalawa lamang sa mga korpus ng salitang-ugat (una ang pilit, sumunod itong wika) na nilapian ng sa+ at +an na nagpapahayag ng “sa pamamagitan ng”]: pagbabanyuhay ng salita sa pamamagitan ng wika (Miclat mula sa Narvaez, 2016)
  •  nagsimula hindi bilang isang kumperensiyang pangwika kundi bilang isang timpalak pangwika
• PERFECTO T. MARTIN

  • isang aktibong kasapi ng FIT (Filipino Institute of Translation) ang may ideya nito (SAWIKAAN) bilang makabago at kakaibang pagdiriwang ng Buwan ng Wika.
• Iwan - to leave something or someone.

  Iwanan - to leave something TO someone
• Sundan - to follow

  Sundin - to obey
• Hatiin - to divide

  Hatian - to share
• Pahirin - to removve

  Pahiran - to apply
• Operahin - organ

  Operahan - person
• Ikot - inside to outside

  Ikit - outside to inside
• May + pangngalan, pang-uri, pandiwa, panghalip, pang-abay, mga

  Mayroon + pagsagot, ba, pala, kaya
• Tingin - just looking

  Titig - stare

  Tanaw - from a far

  Sulyap - quick glance
• Kilik - buhat sa baywang

  Pasan - Buhat sa balikat

  Kipkip - buhat sa kilikili

  Bitbit - buhat sa kamay
• Sigaw - loud voice / shout

  Bulyaw - scolded
• Pinto - door

  Pintuan - doorway
• Walisin - kalat / the thing

  Walisan - lugar
• ng - ano?

  nang - paano? kailan?
• rin/raw/roon - patinig (a,e,i,o,u) w,y (liban sa bigkas o salitang R (ra,re,ri,ro,ru)

  din/daw/doon - katinig (liban sa mga salitang nagtatapos sa D)