aardrijkskunde SO 1.1 t/m 1.6

• Pangea


  Het enorme continent dat ooit bestond uit alle huidige continenten samen
• Pangea viel uiteen


  270 miljoen jaar geleden
• De regenbuien waren al leeg geregend op Pangea vanwege de enorme omvang, waardoor een groot deel van de binnenlanden kurkdroog was
• Pangea brak in stukken uiteen

  Ruim 200 miljoen jaar geleden
• Platentektoniek


  Een hete gesteentestroom uit het binnenste van de aarde duwde tegen de onderkant van de aardkorst, waardoor Pangea opzwelde, scheurde en uiteenviel in kleinere continenten
• Aardkorst


  Het buitenste laagje van de aarde dat bestaat uit stukken oceaanbodem en stukken continent
• Aardmantel


  Het deel van de aarde dat ligt tussen de aardkern en de aardkorst, bestaande uit dik stroperig materiaal dat heel langzaam stroomt
• Aardkern


  Het binnenste gedeelte van de aarde dat erg heet is, maar door de enorme druk toch uit vast gesteente bestaat
• Platen


  Stukken aardkorst
• Platentektoniek


  Het bewegen van aardkorstplaten
• Plooiingsgebergte


  Gebergte dat ontstaat door het in elkaar drukken van gesteentelagen, waarbij kreukelzones omhoogkomen
• Supercontinent


  Het enorme continent dat ooit bestond uit alle huidige continenten samen (Pangea)
• Aardbevingen komen vooral voor in gebieden waar platen aan elkaar grenzen en ten opzichte van elkaar bewegen
• Hoe ontstaan aardbevingen


  De oceaanbodem schuift langzaam onder een continent, tot de druk te groot wordt en de oceaanbodem plotseling met een schok een stukje onder het continent schiet, waardoor trillingen in de bodem ontstaan
• Door aardbevingen kunnen gebouwen instorten, gasleidingen en elektriciteitskabels kapotgetrokken worden, en ontstaan er vaak branden en naschokken
• Epicentrum


  Punt op de aardkorst waar de meeste beweging van een aardbeving plaatsvindt
• Schaal van Richter


  Schaal waarmee de zwaarte van aardbevingen wordt bepaald
• Vulkanen ontstaan in de buurt van plaatranden
• Hoe ontstaat een vulkaan

  Verhit gesteente uit de aardmantel zet uit en wil omhoog, waardoor er onder grote druk magma gevormd wordt dat uiteindelijk uitbarst
• Ook aan de mid-oceanische rug ontstaan vulkanen doordat daar platen uit elkaar getrokken worden en gloeiend heet gesteente uit de diepte omhoog komt
• Vulkanen geven vaak van tevoren tekenen dat ze op uitbarsten staan, zoals trillingen, rookontwikkeling en onrustig diergedrag
• Krater


  De plek waar het magma naar buiten komt en daar verandert in lava
• Lava


  Vloeibaar gesteente uit de aardmantel dat bij een vulkaanuitbarsting naar buiten komt
• Magma


  Vloeibaar gesteente in de aardmantel
• Mid-oceanische rug


  Een minder diep deel van de oceanen waar platen uit elkaar gaan en vulkanisme optreedt
• Vulkaan


  Plaats waar vloeibaar gesteente uit de aardmantel naar buiten komt
• Hoe ontstaan tsunami's


  Een aardbeving in de zeebodem veroorzaakt lage golven met hoge snelheid, die dichter bij de kust steeds hoger worden tot een reuzengolf over het land heen rolt
• Tsunami's kunnen ervoor zorgen dat mensen moeilijk naar hogere gebieden kunnen vluchten door het puin van ingestorte huizen
• Kustlijn


  Daar waar het land aan de zee grenst
• Tsunami


  Grote vloedgolf die ontstaat door een aardbeving in de zeebodem
• Nederland ligt op een aardplaat en beweegt dus mee met die plaat
• Aan fossielen en delfstoffen kunnen we afleiden hoe de omstandigheden en het uiterlijk van de aarde op een bepaalde plek in het verleden waren
• Evolutie van het leven

  De ontwikkeling van allerlei levensvormen (planten en dieren) op aarde
• Fossiel


  Een versteend overblijfsel of afdruk van een dier of plant
• Geologie


  De wetenschap die het ontstaan van de aarde, de samenstelling van de aarde en de evolutie van het leven bestudeert
• Geologische tijdschaal


  De kalender van het ontstaan van de aarde, verdeeld in tijdvakken met planten en dieren die typisch waren voor die periode
• Aardbevingen en vulkanen komen vooral voor op plekken waar aardplaten botsen, aan de randen van die platen. Nederland ligt ver verwijderd van een plaatrand, dus heeft hier geen last van platentektoniek
• In Nederland zorgt niet de natuur maar de mens voor het ontstaan van aardbevingen, door het winnen van aardgas uit de ondergrond
• De aardbevingen in Nederland door gaswinning zorgen voor instortingsgevaar en waardedaling van huizen in het dunbevolkte gebied waar de gasvelden liggen