hoofstuk 3

• Anamnese is het belangrijkste hulpmiddel bij het stellen van een diagnose
• Lichamelijk onderzoek geeft verdere steun aan de voorlopige diagnose
• Technisch onderzoek komt in de diagnostiek op de laatste plaats
• Radiologie

  Beeldvormende technieken spelen in de orthopedie een belangrijke rol
• Röntgenonderzoek

  Belangrijkste beeldvormende techniek, geeft vooral informatie over botten

  
• Röntgenfoto's

  • Kunnen aandoeningen van botten en gewrichten vaststellen
  • Kunnen het verloop van de aandoening volgen (genezing fractuur)

  
• Beoordeling van röntgenfoto's

  • Röntgenfoto's moeten altijd in twee, bij voorkeur loodrecht op elkaar staande richtingen worden gemaakt
  • Te bestuderen: Vorm van het bot, omvang, botdensiteit en bot architectuur
• • Wanneer is de foto gemaakt?
  • Is dit werkelijk een foto van de patiënt?
  • Zijn links en rechts correct aangegeven?
  • Is de foto volledig?
• Beoordeling van röntgenfoto's - Weke delen

  • Op een röntgenfoto meestal vaag zichtbaar
  • Meest opvallend zijn vaak de calcificaties in de bloedvaten, pezen en hematomen
  • Gas in de weke delen kan passen bij gangreen (zeldzaam)
• Beoordeling van röntgenfoto's - Botten

  • Systemiek erg van belang: Bewust de anatomische structuren controleren
  • Kijkt men naar het wervelkolom bijvoorbeeld, moet gelet worden op: De stand (alignment), De intervertebrale afstand, De wervel zelf: Corpus, pedikel, facetgewrichten, processus spinosi en transversi

  
• Beoordeling van röntgenfoto's - Vorm

  • Bij complexe structuren (bijvoorbeeld het ellebooggewricht bij jonge kinderen) is het aan te raden foto's van beide kanten (links en rechts) te maken om ze te vergelijken met elkaar
  • Noodzakelijk bij jonge kinderen: skelet bestaat gedeeltelijk nog uit kraakbeen en skelet niet volledig zichtbaar

  
• Beoordeling van röntgenfoto's - Botdichtheid

  • Bij botdichtheid onderscheidt men verdichting (sclerose), en verlies van botdichtheid (osteoporose en osteopenie)
• Beoordeling van röntgenfoto's - Bot architectuur

  • Het periostale oppervlak: Als het periost is opgedrukt door een proces daaronder, moet gedacht worden aan een tumor, een infectie of een trauma
  • Het overige deel van de cortex moet worden bestudeerd op aantasting (destructie) of onderbrekingen
  • Bestudering van de bot architectuur van de spongiosa is de laatste stap. Een grof trabeculaire structuur kan bijvoorbeeld passen bij de ziekte van Paget

  
• Beoordeling van röntgenfoto's - Gewrichten

  • Kraakbeen is niet zichtbaar op röntgenfoto's. Oplossing: Belaste opnames
  • Klassiek artrose beeld: Gewrichtsspleetversmalling, Osteofytvorming aan de randen van het gewricht, Toename bot densiteit, Cysten in het bot subchondraal, Soms corpora libera, Chondrocalcinose
• Contrastonderzoek

  Weke delen die op de röntgenfoto niet te zien zijn kunnen zichtbaar worden door het inspuiten van een vloeistof dat wel röntgenstralen absorbeert (contrastmiddel)
• Contrastonderzoek - Dubbelcontrast techniek

  • In een gewrichtsholte wordt een combinatie van contrastmiddel en lucht gebruikt. Vooral toegepast in: Het schoudergewricht, Heupgewricht bij kinderen (onderzoek congenitale heupluxatie), Bij vermoeden loszittende heupprothese

  
• Stressfoto's

  • Als er wordt vermoed dat de stabiliteit van een gewricht verstoord is door een laesie van de gewrichtsbanden kan men dit objectiveren door een belasting op de banden aan te brengen en vervolgens foto's te maken met en zonder belasting
• Ioniserende straling

  Heeft schadelijke effecten, onderscheid tussen deterministische stralenschade (cellen, organen) en stochastische stralenschade (DNA)
• Computertomografie (CT)

  • Met behulp van een computer en een snel ronddraaiende röntgen buis worden bij CT-scanning transversale beeldplakken gemaakt
  • Meer details van botafwijkingen, maar stralingsbelasting in bekkenregio is aanzienlijk hoger
• Magnetic Resonance Imaging (MRI)

  • Werkt met magnetische velden (Geen gebruik van röntgenstralen) en leidt niet tot schadelijke straling voor de patiënt
  • Elk vlak kan worden gescand (terwijl bij CT alleen in het transversale vlak)
• Computertomografie (CT)

  Apparaat dat dunne coupes van enkele millimeters kan maken en van afzonderlijke coupes een driedimensionale constructie kan maken door opstapeling van de coupes
• CT

  • Meer details van botafwijkingen
  • Stralingsbelasting in bekkenregio is aanzienlijk hoger
• Magnetische resonantie imaging (MRI)

  Werkt met magnetische velden (Geen gebruik van röntgenstralen) en leidt niet tot schadelijke straling voor de patiënt
• MRI

  • Elk vlak kan worden gescand (terwijl bij CT alleen in het transversale vlak)
  • Weefsels met waterstofkernen hebben een hoog signaal (zoals vet en beenmerg) en kleuren wit
  • Weefsels met een laag signaal (zoals pees, cortex en lucht) kleuren zwart
• Bij aanwezigheid van een metalen implantaat, de radioloog altijd op de hoogte stellen (metaal kan het beeld verstoren). In dit geval wordt een MRI apparaat met een 'Metal Artifact Reduction (MARS)' gebruikt.
• MRI-opnamen

  • Tumor in de voet

  
• MRI

  • Waardevol voor onderzoek van weke delen, spier- of peesletsels, meniscuslaesies, letsels van voorste en achterste kruisband, HNP, uitbreiding van tumoren in de weke delen, osteonecrose van bot

  
• CT beter dan MRI bij beoordeling van aandoeningen van de botstructuur
• Bij maligniteiten worden beide technieken (CT en MRI) toegepast
• Ultrageluidonderzoek (echografie)

  Hoogfrequente geluidsgolven dringen weke delen centimers diep, waarbij het geluid wordt opgevangen door een transducer. Elektrische signalen worden als grijswaarden op een beeldscherm weergegeven.
• Echografie

  • Heeft geen schadelijke effecten voor de patiënt en kan uitgevoerd worden terwijl de patiënt bewegingen maakt
  • Goedkoper dan MRI- of CT scanner
  • Techniek is afhankelijk van de capaciteiten van de onderzoeker
  • Interpretatie vindt plaats door de echografist tijdens het onderzoek
  • Echobeelden alleen zijn niet genoeg inzichtgevend
• Echografie

  • Analyse van zwellingen; solide of vochthoudend
  • Uitvoeren van een punctie
  • Aantonen van coxitis fugax of er vocht zit in het heupgewricht (bij kinderen)
  • Tijdig vaststellen van DDH (heupdysplasie)
  • Rupturen in de rotatorenmanchet van de schouder
  • Peesblessures, vooral bij tendinopathi van de achillespees

  
• Radiatieve isotopen (botscan)


  Gebruik om pathologische processen in het bot aan te tonen. Er wordt een isotoop geinjecteerd, waarbij de uitgezonden fotonen met een camera worden geregistreerd en omgezet in een emissiebeeld.
• Botscan

  • Het hele skelet kan tegelijk worden afgebeeld
  • Waar bot dood is, zal geen activiteit worden uitgebeeld (koud gebied)
  • Zeer sensitief, maar weinig specifiek. Dit wordt gebruikt als aanvulling op een röntgenfoto

  
• Technetium wordt ingebouwd door osteoblasten op plaatsen met een verhoogd botmetabolisme
• Botscan

  • Vroege fase: geeft indruk van de doorbloeding
  • Late fase(na 3u): is de eigenlijke botscan
• Artroscopie

  Toepasselijk bij knie- en schoudergewrichten, maar tegenwoordig kunnen alle gewrichten worden gescopieerd (waaronder heup, enkel pols en elleboog)

  
• Artroscopie

  • Waarde van scopieën voor het stellen van een diagnose is gedaald met de ontwikkeling van de MRI
  • In tegenstelling tot de MRI is de artroscopie een invasieve ingreep
  • Zelden complicaties, maar indien die wel voorkomen zijn het meestal trombose, infectie, bewegingsbeperking, neuroomvorming
• Laboratoriumonderzoek

  Urinezuur, reumatests, biochemisch onderzoek, analyse van synoviale vloeistof, bloedbezinking
• Elektrofysiologisch onderzoek

  Zenuwgeleidingsonderzoek, elektromyografie