Sis frymarrjes

• Sistemi i organeve të frymëmarrjes

  SISTEMI RESPIRATOR
• Rrugët e frymëmarrjes


  • Mushkritë
  • Rrugët e frymëmarrjes - respiratore
• Rrugët respiratore (të frymëmarrjes)


  • Të epërme
  • Të poshtme
• Hunda (nasus)


  Paraqet hyrjen në sistemin respirator. Në të ajri nxehet, pastrohet dhe laget, por shërben edhe si organ i shqisës së nuhatjes. Hunda i jep pamje karakteristike fytyrës së njeriut dhe ka formë të piramidës trianesore.
• Zgavra e hundës (cavitas nasi)

  Ka formë të prizmës katërkëndëshe. Përbëhet nga pjesët eshtërore të cilat janë të mbuluara me mukozë. Mukoza ngjitet fort për bazën e eshtit dhe veçon detajet e eshtit. Këto janë sinuset paranazale, që mbajnë emrin sipas eshtrave në të cilat gjendet.
• Mukoza e zgavrës së hundës


  E pasur me enët e gjakut dhe gjendra që tajojnë lëng. Ndahet në dy pjesë: pjesa e epërme - e nuhatjes (olfaktive) dhe pjesa e poshtme respiratore.
• Larinku (larynx)


  Është pjesa fillestare e rrugëve të poshtme të frymëmarrjes. Ky është organ për formimin e zërit; ai vazhdon me gabzherrin-trakea.
• Zgavra e laringut (cavitas laryngis)

  E kufizuar me muret e laringut, të cilat janë të mbuluara me mukozë dhe gjendet dy çifte rrudhash të mukozes. Çifti i epërm - kordat e zërit. Çifti i poshtëm - kordat e zërit.
• Pjesët e rrugëve të poshtme të frymëmarrjes

  • Gabzherri-trachea
  • Bronket-bronchi
• Mushkëritë


  Organe të sistemit të frymëmarrjes. Përbëhen nga krahu i djathtë dhe i majtë i mushkrive. Ato zënë pjesët e zgavrës së krahrorit. Janë të mbështjella me pleuren e mushkrive.
• Diafragma


  Një ndarje muskulore që ndan zgavrën e gjoksit nga zgavra e barkut. Kafazi i kraharorit dhe diafragma lejojnë lëvizjet e frymëmarrjes.
• Frymëmarrja


  1. Ventilimi

  2. Difuzioni - atmosfera gjaku

  3. Transporti

  4. Difuzoni - gjaku - qeliza

  5. Frymëmarrja qelizore
• Ventilimi


  Shkëmbimi i ajrit mes mushkrive dhe ambientit të jashtëm
• Spirometria


  Matja e volumenit të ajrit që kalon nëpër mushkri
• Vlerat e matura me spirometër

  • Vt - volumeni i tidalit
  • VRI - volumeni rezervë inspirator
  • VRE - volumeni rezerv ekspirator
  • VR - volumeni rezidual
  • CV - kapaciteti vital
• Mekanika e frymëmarrjes


  Mushkëritë përmbajnë sasi të konsiderueshme të fibrave elastike të cilat me elasticitetin e vet dhe forcën sipërfaqësore që mbizotëron në alveole, "i tërheqin", që të zënë vëllimin më të vogël të mundshëm. Funksioni i pleures së mushkrive është që fërkimin mekanik mes mushkrive dhe murit të brendshëm të kafazit të kraharorit ta sjellë në minimum. Hapësira mes pleurave - hapësira ndërpleurore - është e mbushur me një sasi të vogël të lëngut seroz. Në këtë hapësirë sundon shtypja negative nga disa milimetra të shtyllës së zhives, në krahasim me shtypjen e jashtme atmosferike.
• Frymëmarrja


  1. Inspirimi (frymëmarrja)

  2. Ekspirimi (frymënxjerrja)
• Inspirimi


  Realizohet falë kontraktimit të muskujve inspiratorë: muskujve të jashtëm ndërbrinjorë dhe diafragmës. Me kontraktimin e tyre vjen deri te zmadhimi i vëllimit të zgavrës së kraharorit.
• Ekspirimi


  Në qetësi është proces pasiv, sepse veç me relaksimin e muskujve respiratorë, nën forcën e gravitetit të tokës, brinjet tërhiqen të poshtë dhe zvogëlojnë vëllimin e zgavrës së kraharorit. Tek nevoja e ekspirimit më të shpejtë dhe më të fortë (ngarkesa fizike) vjen deri te kontraktimi i muskujve të brendshëm.
• Ferkimi mekanik


  Eshte qe ferkimin mes mushkerive dhe murit te brendshem te kafazit te kraharorit ta sjelle ne minimum
• Hapesira nderpleurore


  Eshte e mbushur me nje sasi te vogel te lëngut seroz
• Shtypja negative


  Sundon ne hapesiren nderpleurore, disa milimetra me e ulet se shtypja e jashtme atmosferike
• Shtypja negative


  Mushkerite jane te zgjeruara dhe te puthura per murin e brendshem te murit te kraharorit
• Frymemarrja


  1. Inspirimi (hyrja e ajrit atmosferik ne mushkeri)

  2. Ekspirimi (dalja e ajrit nga mushkerite)
• Inspirimi


  Realizohet falë kontraktimit te muskujve inspiratore: muskujve te jashtem nderbrinjore dhe diafragmes
• Kontraktimi i diafragmes


  Terheq kupolen me ulët dhe me vete terheq mushkerite
• Ekspirimi


  Eshte proces pasiv, sepse veç me relaksimin e muskujve respiratore, nën forcen e gravitetit te tokes, brinjet terhiqen teposhte dhe zvogelone vellimin e zgavres se kraharorit
• Ekspirimi i shpejte dhe i forte


  Vjen deri tek kontraktimi i muskujve te brendshem nderbrinjore, te cilet jane te vetmit muskuj jashtem ekspiratore te vertete
• Pneumotoraksi


  Futja e ajrit ne hapsiren pleurale, qe shkakton kolabimin e mushkerise
• Frymemarrja mushkerore


  Marrja dhe nxjerrja e ajrit përmes mushkërive
• Frymemarrja


  1. Zgjerimi i mushërive me aktivitetin e muskujve ndërbrinjorë dhe të diafragmës

  2. Relaksimi i muskujve ndërbrinjorë, lëshimi i brinjëve poshtë, ngritja e diafragmës, zvogëlimi i vëllimit të kafazit të krahërorit dhe mushkërive
• Membrana respiratore


  Përfshin siperfaqen e te gjitha alveoleve ne mushkeri, ku zhvillohet shkembimi i gazrave
• Elementet e membranes respiratore

  • Lëngu në alveole
  • Epiteli i alveoleve
  • Membrana bazale e alveoles
  • Intersticium
  • Membrana bazale e kapilarit
  • Endoteli i kapilarit
  • Plazma e gjakut
• Shpejtesia e difuzionit te gazit

  Varet nga: koncentrimi i gazit (shtypja parciale), siperfaqja e membranes, trashesia e membranes, temperatura dhe tretshmerija e gazit
• Llojet e ajrit


  • Atmosferik (i thithur)
  • Alveolar
  • I ekspirimit
• Gjate nje minute, difundon rreth 250 ml oksigjen dhe rreth 210 ml dioksid te karbonit neper membranen respiratore
• Hipoksia


  Koncentrimi i vogëluar i O2 në gjak
• Llojet e hipoksise


  • Hipoksike
  • Anemike
  • Iskemike
  • Citotoksike
• Hipoksia hipoksike


  Pasoje e koncentrimit të zvogëluar te O2 ne atmosfere, ndodh ne lartesite e medha mbidetare per shkak te ajrit te ralle
• Hipoksia anemike


  Shfaqet per shkak te paraqitjes se anemise ne gjak, zvogelimi i eritrociteve ose i hemoglobines