bio

• Όλοι οι οργανισμοί –ευκαρυωτικοί και προκαρυωτικοί, μονοκύτταροι και πολυκύτταροι, ζωικοί και φυτικοί– εμφανίζουν συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά και επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες
• Πρωτεΐνες


  Οι οργανικές ενώσεις του κυττάρου που είναι κυρίως υπεύθυνες για τις ιδιότητες των οργανισμών
• Δράση πρωτεϊνών


  Εξαρτάται από τη σύστασή τους, δηλαδή από τη σειρά των αμινοξέων που περιέχουν
• Γενετικό υλικό (DNA)


  Περιέχει τις γενετικές πληροφορίες σε συγκεκριμένα τμήματά του, τα γονίδια
• Στην έκφραση των ιδιοτήτων ενός οργανισμού σημαντικό ρόλο, εκτός από τα γονίδια, παίζει και το φυσικό του περιβάλλον
• Χρωμοσώματα


  Δομές στις οποίες εντοπίζεται το γενετικό υλικό στα ευκαρυωτικά κύτταρα
• Ομόλογα χρωμοσώματα


  Χρωμοσώματα που έχουν ίδιο σχήμα και μέγεθος και περιέχουν γενετικές πληροφορίες που αφορούν τις ίδιες ιδιότητες σε αντίστοιχες θέσεις
• Διπλοειδείς οργανισμοί (2n)


  Οργανισμοί των οποίων τα κύτταρα περιέχουν ομόλογα χρωμοσώματα
• Απλοειδείς οργανισμοί (1n)


  Οργανισμοί των οποίων τα χρωμοσώματα δεν είναι ανά δύο όμοια και δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε ζεύγη
• Αυτοσωμικά χρωμοσώματα


  Χρωμοσώματα που δεν σχετίζονται με το φύλο
• Φυλετικά χρωμοσώματα


  Χρωμοσώματα που καθορίζουν το φύλο
• Στα κύτταρα ενός άνδρα υπάρχουν 22 ζεύγη αυτοσωμάτων και τα φυλετικά χρωμοσώματα Χ και Y
• Στα κύτταρα μιας γυναίκας, εκτός από τα 22 ζεύγη αυτοσωμάτων, υπάρχει και το φυλετικό χρωμόσωμα Χ δύο φορές
• Η παρουσία του χρωμοσώματος Y είναι αυτή που χαρακτηρίζει το αρσενικό άτομο (ΧY), ενώ η απουσία του καθορίζει το θηλυκό (ΧΧ)
• Καρυότυπος


  • Καρυότυπος αλόγου
  • Καρυότυπος χιμπαντζή
• Ευκαρυωτικά κύτταρα


  Το γενετικό υλικό εντοπίζεται κυρίως στον πυρήνα και σχηματίζει δομές οι οποίες ονομάζονται χρωμοσώματα
• Χρωμοσώματα


  • Γίνονται ορατά ακόμη και με το οπτικό μικροσκόπιο σε ορισμένα στάδια της ζωής του κυττάρου
  • Δομούνται κυρίως από DNA, το οποίο συσπειρώνεται με τη βοήθεια πρωτεϊνών
• Ο αριθμός των χρωμοσωμάτων είναι χαρακτηριστικός για κάθε είδος οργανισμού
• Στον άνθρωπο κάθε σωματικό κύτταρο έχει 46 χρωμοσώματα, τα οποία είναι ανά δύο όμοια
• Ομόλογα χρωμοσώματα


  Χρωμοσώματα που έχουν ίδιο σχήμα και μέγεθος και περιέχουν γενετικές πληροφορίες που αφορούν τις ίδιες ιδιότητες σε αντίστοιχες θέσεις
• Καρυότυπος


  1. Φωτογραφίζουμε τα χρωμοσώματα

  2. Τα τοποθετούμε σε ζεύγη

  3. Τα ταξινομούμε από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος προς τα μικρότερα
• Καρυότυπος


  Η απεικόνιση των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου ταξινομημένων σε ζεύγη, κατά ελαττούμενο μέγεθος
• Οι οργανισμοί των οποίων τα κύτταρα περιέχουν ομόλογα χρωμοσώματα χαρακτηρίζονται ως διπλοειδείς (2n) και είναι συνήθως ανώτεροι οργανισμοί. Σε κάθε ζεύγος ομόλογων χρωμοσωμάτων το ένα χρωμόσωμα είναι μητρικής και το άλλο πατρικής προέλευσης. Έτσι, κάθε άνθρωπος έχει 23 χρωμοσώματα από τον πατέρα του και 23 χρωμοσώματα από τη μητέρα του (2x23=46). Σε άλλους οργανισμούς, όπως είναι οι προκαρυωτικοί και οι περισσότεροι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί, τα χρωμοσώματα δεν είναι ανά δύο όμοια και δεν μπορούμε να τα τοποθετήσουμε σε ζεύγη. Οι οργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως απλοειδείς (1n).
• Νουκλεϊκά οξέα


  Δομούνται από απλούστερες επαναλαμβανόμενες μονάδες, τα νουκλεοτίδια
• Δεοξυριβονουκλεοτίδια


  Τα νουκλεοτίδια που δομούν το DNA
• Δομή DNA


  1. Δεοξυριβονουκλεοτίδια ενώνονται με ισχυρούς χημικούς δεσμούς, σχηματίζοντας μία αλυσίδα

  2. Δύο πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες ενώνονται με ασθενείς χημικούς δεσμούς ανάμεσα στις αζωτούχες βάσεις

  3. Η ένωση δεν είναι τυχαία: Αδενίνη (Α) ενώνεται με Θυμίνη (Τ), Γουανίνη (G) ενώνεται με Κυτοσίνη (C)

  4. Προκύπτει ένα δίκλωνο μόριο που περιελίσσεται στον χώρο, σχηματίζοντας μία διπλή έλικα
• Ριβονουκλεοτίδια


  Τα νουκλεοτίδια που δομούν το RNA
• Δομή RNA


  1. Ριβονουκλεοτίδια ενώνονται με χημικούς δεσμούς και σχηματίζουν αλυσίδες

  2. Το RNA είναι μονόκλωνο, δεν σχηματίζει διπλή έλικα

  3. Υπάρχουν διαφορετικά είδη RNA: mRNA, tRNA, rRNA
• Η αλληλουχία των νουκλεοτιδίων στην αλυσίδα του DNA καθορίζει τη γενετική πληροφορία
• Η ουρακίλη (U) είναι συμπληρωματική με την αδενίνη
• DNA


  Περιέχει γενετικές πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τη δομή και τη λειτουργία του κυττάρου
• Κυτταρική διαίρεση


  1. Προκύπτουν θυγατρικά κύτταρα

  2. Τα θυγατρικά κύτταρα περιέχουν τις ίδιες γενετικές πληροφορίες
• Αντιγραφή DNA


  Διαδικασία που επιτρέπει στο DNA να διπλασιάζεται πριν από την κυτταρική διαίρεση, ώστε κάθε νέο κύτταρο να περιέχει ένα αντίγραφο του DNA του αρχικού κυττάρου
• Αντιγραφή DNA


  1. Η διπλή έλικα ανοίγει σε συγκεκριμένες θέσεις

  2. Οι βάσεις της κάθε αλυσίδας μένουν αζευγάρωτες

  3. Σχηματισμός δεσμών με συμπληρωματικές βάσεις

  4. Σχηματισμός δύο δίκλωνων μορίων DNA, καθένα από τα οποία αποτελείται από μία παλιά και μία νέα αλυσίδα
• Τα νέα μόρια DNA είναι πανομοιότυπα τόσο μεταξύ τους όσο και με το αρχικό μόριο, δηλαδή έχουν την ίδια αλληλουχία νουκλεοτιδίων και συνεπώς τις ίδιες γενετικές πληροφορίες
• Μεταγραφή


  Έκφραση της γενετικής πληροφορίας
• Μετάφραση


  Έκφραση της γενετικής πληροφορίας
• Η σειρά των αμινοξέων στις πρωτεΐνες καθορίζεται από τις γενετικές πληροφορίες που περιέχονται σε συγκεκριμένα τμήματα του DNA, τα γονίδια
• Σύνθεση πρωτεϊνών


  1. Πληροφορία μεταφέρεται από DNA σε ριβοσώματα μέσω mRNA

  2. Τμήμα DNA που φέρει πληροφορία για σύνθεση πρωτεΐνης μεταγράφεται σε mRNA

  3. mRNA προσδένεται σε ριβόσωμα για μετάφραση (πρωτεϊνοσύνθεση)

  4. Συμμετοχή mRNA, tRNA, rRNA στην πρωτεϊνοσύνθεση
• Γονίδιο


  Τμήμα DNA που έχει δυνατότητα μεταγραφής, περιέχει πληροφορία για σύνθεση πρωτεΐνης, στοιχειώδης μονάδα γενετικής πληροφορίας