Treiglad Feddal

• Treiglad meddal yn dilyn yr arddodiaid - am, ar, at, gan, heb, i, o, dan, dros, drwy, wrth, hyd

  
  

  E.e: am cariad > / i Casnewydd > / drwy twyll >

  am gariad / i Gasnewydd / drwy dwyll
• Treiglir yn feddal yn dilyn rhagenw dibynnol blaen ail berson unigol ('dy')

  
  

  E.e: dy brawd > / dy pensil > / dy meddwl >


  dy frawd / dy bensil / dy feddwl
• Treiglir yn feddal yn dilyn rhagenw dibynnol blaen 3ydd person unigol gwrywaidd ('ei')

  
  

  E.e: ei pen ef > / ei trwyn ef > / ei ceg ef >

  ei ben ef / ei drwyn ef / ei geg ef
• Treiglir enwau benywaidd unigol ar ôl y fannod yn feddal

  EITHRIAD - dyw 'll' na 'rh' ddim yn treiglo ar ôl y fannod

  
  

  E.e: y merch > / y buwch > / y llinell hon >

  y ferch / y fuwch / y llinell hon
• Treiglir ansoddeiriau'n feddal yn dilyn enw benywaidd unigol

  
  

  E.e: y gadair du > / y ddesg pren > / y ddaear caled >

  y gadair ddu / y ddesg bren / y ddaear galed
• Treiglir yn feddal yn dilyn y cysylltair 'neu'

  
  

  E.e: halen neu pupur > / ci neu cath > / bachgen neu merch >


  halen neu bupur / ci neu gath / bachgen neu ferch
• Treiglir ansoddeiriau'n feddal yn dilyn 'yn' traethiadol

  
  

  E.e : yn bach > / yn doniol > / yn creadigol >

  yn fach / yn ddoniol / yn greadigol
• Treiglir ail elfen gair cyfansawdd yn feddal

  
  

  E.e: gwyrddglas > / browncoch > / craspoeth >

  gwyrddlas / browngoch / crasboeth
• Treiglir enwau benywaidd unigol yn feddal yn dilyn y rhifolyn un

  
  

  E.e: un cadair > / un menyw > / un coes >

  un gadair / un fenyw / un goes
• Treiglir yn feddal yn dilyn y rhifolion dau a dwy

  
  

  E.e: dau pen > / dwy ceiniog > / dau bwrdd >

  dau ben / dwy geiniog / dau fwrdd
• Treiglir berf yn feddal yn dilyn y geiryn rhagferfol cadarnhaol 'fe/mi'

  
  

  E.e: mi clywais > / fe gwelais i > / mi rhedais >

  mi glywais / fe welais i / mi redais
• Treiglir berf yn feddal yn dilyn y geiryn rhagferfol negyddol 'ni' os yw'r gair yn dechrau gyda b,d,g,ll,m,rh

  
  

  (Treiglir yn llaes yn dilyn y geiryn rhagferfol negyddol os yw'r gair yn dechrau gyda p,t,c.)

  E.e: ni bwytais > / ni meddyliais > / ni gwyliais >

  ni fwytais / ni feddyliais / ni wyliais
• Treiglir yr enw'n feddal pan fydd yr ansoddair yn dod o flaen yr enw.

  
  

  E.e: Hen tŷ > / amryw pethau > / ambell dyfyniad >

  Hen dŷ / amryw bethau / ambell ddyfyniad
• Treiglir yn feddal yn dilyn ansoddair dangosol 'dyma' / 'dyna'.

  
  

  E.e: Dyma pensil coch > / dyna mynydd carregog > / dyma bag glas

  Dyma bensil coch / dyna fynydd carregog / dyma fag glas
• Treiglir yn feddal mewn cyfarchiad

  
  

  E.e: brodyr a chwiorydd! > / merched > / blwyddyn 12! >

  Frodyr a chwiorydd! / ferched! / flwyddyn 12!
• Treiglir yn feddal yn dilyn y rhagenw perthynol 'a'

  
  

  E.e: Dyma'r dyn a gwelais > / dyma'r bachgen a llwyddodd / Sam a gwelodd >

  Dyma'r dyn a welais / dyma'r bachgen a lwyddodd / Sam a welodd
• Treiglir yn feddal yn dilyn cymal sangiadol

  
  

  E.e Dyma'r dyn, a welwyd neithiwr ar bwys y car, dihangodd o'r carchar.

  Dyma'r dyn, a gwelwyd neithiwr ar bwys y car, ddihangodd o'r carchar.
• Treiglir wrthrych berf peronol gryno yn feddal

  E.e Gwelaf castell

  Gwelaf gastell
• Treiglir oddrych berf personol gryno yn feddal

  E.e gwelaf merch

  Gwelaf ferch