nederlands les 30

• Sociolect


  Groepstaal, taal die iemand spreekt doordat hij tot een bepaalde groep behoort
• Sociale of sociologische criteria

  • Opleiding
  • Beroep
  • Gender
  • Leeftijd
• Hoogopgeleiden


  Spreken anders dan minder hoog opgeleiden (zie woordenschat, accent)
• Vaktaal of vakjargon


  Taal die eigen is aan een bepaald vak of beroep
• Vrouwen- en mannentaal, meisjes- en jongenstaal


  Verschil tussen
• Jongerentaal


  Bv. met straattaal, rapperstaal, verschilt van taal van ouderen (niet vaak nieuwe varianten)
• Turbotaal of trenddolect


  Sociolect dat ontstaat door trend of mode
• Dialectverschillen met Standaardnederlands


  • Lexicologische verschillen
  • Fonetische verschillen
  • Morfologische verschillen
  • Syntactische verschillen
• Fonetische verschillen


  • Diftongering: beiter en bruik i.p.v. beter en breuk
  • Monoftongering: huus, tied en vaaf i.p.v. huis, tijd en vijf
  • Verkorting van klinkers: hij sprékt i.p.v. hij spreekt
  • Verkeerde toepassing van assimilatieregels: de trab ob i.p.v. de trap op
  • Deletie: verwachtn i.p.v. verwachten
  • Insertie: mellek i.p.v. melk
• Morfologische verschillen


  • Meervouden: stoels i.p.v. stoelen
  • Verkleinwoorden: huizeke i.p.v. huisje
  • Verbuigingsuitgangen: nen kleinen auto i.p.v. een kleine auto
• Syntactische verschillen


  • Subjectverdubbeling: Ge hebt gij daar geen verstand van
  • Dubbele negatie: 't En is geen waar
• Dialectgroepen


  • Zuidwestelijke dialecten: West-Vlaams
  • Zuidelijk-centrale dialecten: Oost-Vlaams en Brabant
  • Zuidoostelijke dialecten: Limburgs
  • Noordelijk-centrale en noordwestelijke dialecten: traditioneel Hollands en Utrechts
  • Noordoostelijke dialecten: Saksisch
  • Friese dialecten
• Continuüm van dialect to standaardtaal

  1. Dialecten verliezen langzaam hun bruikbaarheid + typische kenmerken (functieverlies en structuurverlies)

  2. Taalkundig nadeel: dialecten schieten tekort als het om de naamgeving van nieuwe dingen gaat

  3. Economisch nadeel: dialect volstaat vaak niet om werk te vinden buiten het eigen dialectgebied

  4. Communicatief nadeel: dialect verengt de kring van mensen die begrijpen wat er gezegd wordt

  5. Sociaal nadeel: dialect heeft veel minder prestige dan de standaardtaal, terwijl het gebruik van de standaardtaal voor velen statussymbool is
• Continuüm van dialect to standaardtaal

  • Dialect
  • Regiolect
  • Tussentaal
  • Standaardtaal