Psikologji zhvillimore

• Faktoret qe promovojne mireqenien psikologjike te personat e MMM

  • Shendeti i mire dhe ushtrimet fizike
  • Ndjesia e kontrollit dhe investimi personal ne jete
  • Marredheniet pozitive sociale
  • Nje martese e mire dhe zoterimi i roleve te shumefishta
• Faktoret qe ndihmojne ne pergatitjen e personave per pensionim


  • Financat
  • Fitnesi
  • Pershtatja e rolit
  • Ku te jetosh
  • Aktivitetet e kohes se lire
  • Sigurimi shendetesor
  • Ceshtjet ligjore
• Idealisht, planifikimi financiar per pensionimin duhet te filloje 10-15 vite para pensionimit, meqenese pjesa me e madhe e njerezve kalojne me shume se 20 vjet ne pension
• Fitnesi – eshte e rendesishme nisja e nje programi fitnesi ne moshen e mesme meqenese shendeti i mire eshte shume i rendesishem per mireqenien gjate kohes se pensionimit
• Pershtatja e rolit – pensionimi eshte i veshtire per njerezit qe jane mesuar te japin urdhera, te delegojne punet dhe qe identifikohen me profesionin e tyre. Pergatitja per nje pershtatje rrenjesore te rolit e zvogelon stresin
• Kognicioni zgjerohet ne situate qe perfshijne obligimet sociale


  Karakteristike e ri-integrativitetit
• Individet ne moshen e rritur te mesme jane me pak te shqetesuar rreth evaluimit dhe pritjeve te tjereve e me te preokupuar me ndjekjen e standardeve te vet-zgjedhura


  Karakteristike e autonomise
• Te rriturit e moshes madhore te mesme pergjithesisht behen me te mire ne zgjidhjen e problemeve praktike

  Integrojne pervojen me diturine
• Ulja terminale


  Renien e vazhdueshme te funksionimit personal para vdekjes
• Kuptimi i vertete mbi vdekjen bazohet ne tre ide

  • Perhershmeria
  • Universaliteti
  • Jofunksionaliteti
• Fazat e pikellimit


  • Shmangia
  • Ballafaqimi
  • Akomodimi
• Teoria e vazhdimesise mbi plakjen


  Te rriturit e moshes se mesme dhe te rriturit e moshuar marrin vendime adaptive duke provuar te ruajne paternat ekzistues psikologjik dhe social, duke aplikuar njohuri, shkathtesi dhe strategji tashme te familiarizuara
• Arsyeja per pikellimin e pamate qe perjetojne prinderit per humbjen e femijeve te tyre

  Paaftesia per tu shkeputur nga kujtimet
• Llojet e abuzimit te te moshuarve

  • Abuzimi shoqeror
  • Abuzimi financiar
  • Abuzimi fizik
  • Abuzimi psikologjik
• Problemi me i madh per vejushat e moshuara

  Vetmia e thelle
• Teoria qe pretendon korrelacion pozitiv midis aspekteve fizike dhe sociale te plakjes dhe ndryshimeve ne funksionet e nderveprimit shoqeror

  Teoria socioemocionale e selektivitetit
• Zgjidhja qe ka efekt pozitiv te tejkalonte efektet e tre zgjidhjeve te tjera ne funksionimin e mire fizik te te moshuarve

  Mbeshtetja sociale
• Kur i memorizojme nje te moshuari orarin e ndryshuar te nje takimi javor te nje komuniteti local

  Kujtese prospective
• Fazat lidhur me procesin e vdekjes dhe te zise sipas Kuble-Ross


  • Mohimi
  • Zemerimi
  • Marreveshja
  • Depresioni
  • Te pranuarit
• Pasojat e stresit psikologjik

  • Pasoja gastrointestinale
  • Tensioni i larte
  • Ndikon drejtperdrejte ne mendimet automatike
  • Semundjet e zemres
  • Pasoja mbi sistemin imunitar
• Perkufizimi i Levinson per "ndertimin themelor te jetes se dikujt"


  Marredheniet me personat e afert, individet, grupet dhe institucionet e ndryshme
• Karakteristikat personale qe kontribuojne te vetmia

  • Anksioziteti social
  • Modele ta pasigurta te atashimit ndaj prinderve
  • Vleresimi negative i vetes dhe te tjereve
  • Te pandjeshem dhe te ftohte
  • Te ngadalte ne zhvillimin e intimitetit
• Kenaqesi thelbesore qe rrjedhin nga puna

  • Familjare
  • Shoqerore
  • Vetjake
  • Psikologjike
  • Ekonomike
• Shpejtesia e procesimit kognitiv ngadalesohet me kalimin e moshes
• Inteligjenca e kristalizuar


  Njohurite e akumuluara dhe eksperiencat, gjykimi i drejte dhe zoterim i mire i ndodhive sociale
• Inteligjenca fluide


  Perpunimi i informatave, shpejtesia me te cilen e kuptojme informaten, memoria dhe aftesi
• Karakteristika personale që kontribuojnë te vetmia

  • Ankthi social
  • Modele të pasigurta të lidhjes ndaj prindërve
  • Vlerësimi negativ i vetes dhe të tjerëve
  • Të pandjeshëm dhe të ftohtë
  • Të ngadalshëm në zhvillimin e intimitetit
• Kënaqësitë themelore që rrjedhin nga puna

  • Familjare
  • Shoqërore
  • Vetjake
  • Psikologjike
  • Ekonomike
• Shpejtësia e procesimit kognitiv nuk ngadalësohet me kalimin e moshës
• Inteligjenca e kristalizuar


  Njohuritë e akumuluara dhe eksperiencat, gjykimi i drejtë dhe zotërimi i mirë i ndodhive sociale. Këto janë aftësi të fituara sepse ato varen nga ambienti i personit.
• Inteligjenca fluide


  Përpunimi i informacioneve, shpejtësia me të cilën e kuptojmë informacionin, memoria dhe aftësia për të zbuluar lidhjet me ndikim. Individët me inteligjencë fluide fillojnë disa rënie, duke filluar që nga vitet e 20-ta ose në vitet e 30-ta.
• Dimensionet e personalitetit sipas Big Five

  • Neuroticizmi
  • Ekstraverzioni
  • Hapja ndaj eksperiencave
  • Pajtueshmëria
  • Vetëdijshmëria
• Teoria e aktivitetit


  Pengesat sociale për angazhim, jo dëshirat e pleqve, shkaktojnë rënie të normës së bashkëveprimit. Kur njerëzit e moshuar humbin role të caktuara, ata përpiqen për të gjetur të tjerët në përpjekje për të qëndruar të angazhuar sa më aktiv dhe të zënë, sa ishin në moshën e mesme.
• Zhvillimi kognitiv në moshën e mesme dhe të mëvonshme

  • Kërkesa kognitive në këtë moshë vijnë duke u rritur
  • Ulje në aspektin kognitiv, sidomos në inteligjencën fluide, shpejtësinë e përpunimit të informacioneve, përqendrimin dhe memorinë
  • Arsyet: vdekja e neuroneve, humbja e informacioneve, vështirësia në multitasking dhe ndikimi në memorie
• Teoritë sociale të plakjes

  • Teoria e mosangazhimit
  • Teoria e aktivitetit
  • Teoria socioemocionale e selektivitetit
  • Teoria e vazhdimësisë
• Detyrat që përfshijnë moshën e mesme dhe të mëvonshme sipas Robert Pekut


  • Ego diferenciale vs preokupimi i rolit të punës
  • Supremiteti trupor vs shqetësimet për të
  • Supremiteti i egos vs preokupimi i egos
• Fazat e vdekjes


  • Faza e agonis
  • Vdekja klinike
  • Mortaliteti
• Eutanazia


  Ndërprerje e qëllimshme e jetës prej dikujt tjetër me kërkesë eksplicite prej personit që do të vdesë
• Reminishenca


  Proces natyral i kësaj periudhe që përfshin tregimin e historive për njerëz dhe histori të tyre. Njerëzit janë shumë kompleks dhe të nuancuar dhe mund të jenë inkonsistent dhe kontradiktor.
• Shkaqet e vendimit për pensionim


  • Konsiderimi i parë zakonisht është se sa është në gjendje personi t'a përballojë daljen në pension
  • Faktorët personal dhe faktorët e vendit të punës
  • Faktorët shoqëror
  • Preferencat individuale dhe mundësitë dhe kufizimet nga ana e të rriturve të moshuar