Implasyon o inflation pagtaas ng pangkalahatang presyo ng mga
produkto at serbisyo sa ekonomiya.
Deplasyon o deflation pangkalahatang pagbaba naman ng presyo ng
produkto at serbisyo sa ekonomiya.
Economic indicators
datos ng mga gawaing pang-ekonomiya na ginagamit sa pagsusuri ng kalagayan ng ekonomiya
Economic growth- pagtaas ng dami ng produkto o serbisyo na nagagawa sa isang bansa.
Hyperinflation mabilis na pagtaas ng pangkalahatang presyo na maaring mangyari bawat oras, araw o linggo.
Business cycle ang natural na pagbabago sa economic growth ng isang bansa.
Expansion kung saan masigla ang ekonomiya ay tinatawag na sumusulong ang ekonomiya dahil tumataas ang GDP
Recession matamlay ang ekonomiya dahil pababa ang GDP ng bansa at maraming walang trabaho.
Demand-Pull Inflation kapag tumaas ang pangkalahatang demand ng mga produkto at serbisyo sa ekonomiya. Dahil sa pagtaas ng demand at hindi pagbabago sa supply, nagkakaroon ng shortage at tumataas ang presyo ng mga produkto at serbisyo dahil marami ang gustong bumili sa limitadong bilang nito.
Cost-push Inflations kapag nagtaas ang presyo ng mga salik ng produksyon katulad ng sahod ng manggagawa o hilaw na materyales (intermediate goods). Ang pagtataas ng presyo ng mga salik ng produksyon ay magdudulot nang pagtaas ng presyo ng final goods o produkto na tapos na ang produksyon
Inflation rate porsyento ng pagbabago sa implasyon sa pagitan ng dalawang magkasunod na taon
CPI or Consumer Price Index- ang pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyong palaging ginagamit ng mga konsyumer
Market basket batayan naman sa pagkompyut ng CPI ay ang piling produkto na kumakatawan sa pangunahing pangangailangan at pinagkakagastusan ng mga mamamayan
Current year taon na sinusukat ang implasyon
Base year taon na pinagbabatayan o pinagkukumparahan ng presyo.
Ang pamahalaan ang nagbibigay o nagtatakda ng base year.
Purchasing Power of Peso (PPP) tumutukoy sa kakayahan ng piso na bumili ng produkto at serbisyo.
Unemployment rate porsyento ng populasyon na walang trabaho o hindi nagtatrabaho.
Overheated economy kalagayan ng ekonomiya kung saan marami ang output na pino-prodyus at mababa ang bilang ng walang trabaho
Output mga produkto at serbisyo
Money supply dami ng pera na umiikot sa ekonomiya
Patakarang Piskal o Fiscal Policy pagkontrol ng pamahalaan sa
kalagayan ng ekonomiya sa pamamagitan ng paggastos at pagbubuwis
Contractionary Fiscal Policy kapag may banta ang implasyon sa ekonomiya -Nag-eenganyo ang mga namumuhunan sa negosyo na gumawa ng maraming produkto at serbisyo at mas may kakayahan naman bumili ng marami ang mga konsyumer kapag masyadong masigla ang ekonomiya.
Expansionary Fiscal Policy kapag matamlay ang ekonomiya o mababa ang output at mataas ang bilang ng walang trabaho
Pump Priming kung saan hinihikayat ang mga negosyo na paramihin ang mga produkto at serbisyo na kanilang ginagawa nang tumaas rin ang oportunidad para sa mga walang trabaho.
Pambansang Badyet plano ng paggasta ng buwis ng pamahalaan sa loob ng isang taon
Budget Preparation Nagsasagawa ang Department of Budget and Management (DBM) ng “Budget Call” sa lahat ng nais na makuhang badyet sa pinag-uusapan taon. Pag-aaralan at gagawa ng National Expenditure Program (NEP) ang DBM batay sa mga isinumite ang mga ahensya na badget. Pagkatapos ay paaaprubahan ng DBM ang NEP sa pangulo at isinumite naman ito ng panulo sa kongreso bilang General Appropriations Bill (GAB).
Budget Legislation Ang kongreso na binubuo ng mahabang kapulungan at senado ay gagawa ng mga amendments o pagbabago sa GAB sa mapag-uusapan sa kanilang mga sesyon at komite. Kapag nagkasundo na ang kongreso sa lahat ng mga pagbabago ay magiging batas na ang GAB at tatawagin itong General Appropriations Act (GAA). Sakaling hindi maisabatas ang GAB sa takdang oras, ang GAA ng nakaraang taon ang susundin na badyet ng bansa.
Budget Execution Ito y aktwal na paggasta ng mga ahensya ng pamahalaan sa badyet na nakalaan batay sa GAA sa mga serbisyong panlipunan
Budget Accountability ito ang pagbabatayan ng DBM sa wastong paggamit ng badyet ng mga ahensya ng pamahalaan
Buwis ipinapataw sa mga produkto at serbisyo na ating binibili.
Personal Income Tax buwis na kinukuha mula sa kita ng manggagawa
Corporate Income Tax buwis mula sa kita ng mga korporasyon
Corporate Income tax buwis mula sa kita ng mga korporasyon
Value Added Tax (VAT) 12% buwis sa mga produkto at serbisyo
Real property Tax buwis sa lupa na pagmamay-ari na binabayaran taon-taon at buwis sa lupa na nirerentahan o ibebenta.