Panitikan (finals)

• Lipunan


  Mga taong sama-samang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may iisang batas, tradisyon at pagpapahalaga
• Uri ng Lipunan


  • Hunting gathering Society
  • Horticultural Society
  • Agrarian Society
  • Industrial Society
  • Post Industrial Society
• Hunting gathering Society


  • Nomadikong grupo dahil wala silang permanenteng tirahan
  • Nakatuklap sa pangangaso at kaalaman sa mga halaman
  • Gumagamit ng sibat para sa pangangaso at para maprotektahan ang sarili
• Horticultural Society


  • Nakabase sa horticulture
  • Gumagamit ng kahoy upang maglinang ng maliit na hardin
  • Ginamit ang stratehiyang slash and burn technology
• Agrarian Society


  • Pangunahing ikinabubuhay ng mga mamamayan ay ang pagtatanim, pangingisda, pangangaso at iba pang gawaing pang-agrikultural
  • Nananatili lang sa isang lugar upang mapangalagaan ang kanilang pananim
• Industrial Society


  • Patuloy na umuunlad sa pamamagitan ng teknolohiya upang mas mapalago ang produksyon
• Post Industrial Society


  • Mas kumikita ang mga nasa service sector
  • Binigyan halaga ang information, service, at advance technology
  • Nakakalamang ang mga taong may pinag-aralan
• Emile Durkheim


  • Ang lipunan ay isang buhay na organismo kung saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain
  • Binubuo ang lipunan ng magkakaiba subalit makakaugnay na pangkat at institusyon
• Karl Marx


  • Ang lipunan ay kaikitaan ng tunggalian ng kapangyarihan
  • Nagiging makapangyarihan ang pangkat na kumokontrol sa produksyon
  • Nagkakaroon ng magkakaiba at hindi pantay na antas ng tao sa lipunan na nakabatay sa yaman at kapangyarihan
• Charles Cooley

  • Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na ugnayan at tungkulin
  • Naunawaan at higit na nakilala ng tao ang kanyang sarili sa pamamagitan ng pakikisalamuha sa iba pang miyembro ng lipunan
  • Makakamit ang kaayusang panlipunan sa pamamagitan ng maayos na interaksyon ng mga mamamayan
• Istrukturang Panlipunan


  Mga institusyong may organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan
• Mga Elemento ng Istrukturang Panlipunan

  • Institusyong Panlipunan
  • Status
  • Gampanin (Roles)
• Institusyong Panlipunan


  Binubuo ng mga institusyong may organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan
• Mga Institusyong Panlipunan


  • Pamilya
  • Ekonomiya
  • Edukasyon
  • Pamahalaan
• Social Group


  Dalawa o higit pang taong may magkakatulad na katangian na nagkakaroon ng ugnayan sa bawat isa at bumubuo ng isang ugnayang panlipunan
• Uri ng Social Group

  • Primary group
  • Secondary group
• Status


  • Posisyong kinabibilangan ng isang indibidwal sa lipunan
  • May dalawang uri: ascribed status at achieved status
• Gampanin (Roles)


  Mga karapatan, obligasyon at inaasahan ng lipunan na kaakibat ng posisyon ng indibidwal
• Kultura


  • Kumplikadong sistema ng ugnayan na nagbibigay kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang grupong panlipunan o isang lipunan sa kabuuan
  • Kabuuang konseptong sangkap sa pamumuhay ng mga tao, ang batayan ng kilos at gawi at kabuuang gawin ng tao
• Uri ng Kultura


  • Materyal na Kultura-Binubuo ito ng mga gusali, likhang sining, kagamitan at iba pang bagay na nakikita at nahahawakan at gawa ng tao.
  • Di Materyal na Kultura-Kabilang dito ang batas, gawi, paniniwala at norms ng isang grupo.
• Mga Elemento ng Kultura

  • Paniniwala
  • Pagpapahalaga
  • Norms
  • Mores
  • Simbolo
• Anyo ng Panitikan

  • Piksyon (Kathang-isip)-- Ginagamit ng mga manunulat ang kanilang imahinasyon para sa pagsulat ng mga akdang bungang isip lamang.
  • Di-Piksyon (Di Kathang isip)-- Isang paglalahad, pagsasalaysay, o kinatawan ng isang paksa na inihaharap ng isang may–akda bilang katotohanan na bumabatay sa mga tunay na balita at iba pang kaganapan, ayon sa kanyang mga kaalaman hinggil sa paksa.
• Kaparaanan Uri ng Paghahalin

  • Pasalin-Dila-paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao ay bahagi ng pakikipagtalamitan at pakikisalamuha
  • Pasalintroniko- pagsasalin ng panitikan ay sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na dulot ng teknolohiyang elektronika na naging ganap ang dokumentasyon.
  • Pasalinsulat- Ang dokumentasyon ay namayani nang isinatitik, isinulat, inukit, o iginuhit ng mga Pilipino ang kanilang panitikan.
• Anyo at Genre ng Panitikan

  • Tuluyan (Prosa)
  • Panulaan (Tula)
  • Patanghal (Dula)
• Tuluyan (Prosa)


  Naging maluwag na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng pangungusap
• Uri ng Tuluyan (Prosa)

  • Anekdota
  • Nobela
  • Maikling kwento
  • Alamat
  • Pabula
  • Sanaysay
  • Talambuhay
  • Balita
  • Talumpati
• Nobela


  Isang mahabang salaysayin ng mga kawing–kawing na pangyayari na naganap sa mahabang saklaw ng panahon
• Maikling kwento


  Isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring kinasangkutan ng isa o ilang tauhan at may kakintalan o impresyon
• Alamat


  Ito ay nauukol sa pinagmulan ng isang bagay at hubad sa katotohanan dahil ito ay likhang isip lamang
• Pabula


  Kinasangkutan ang salaysaying ito ng mga hayop, halaman, at maging ng mga bagay na walang buhay na kumikilos o nagsasalita na para bang tunay na mga tao
• Sanaysay


  Nagpapahayag ng kuro–kuro ng isang may–akda hinggil sa suliranin o akda. Ito ay maaring pormal o impormal
• Talambuhay


  Ito ay kasaysayan ng buhay ng isang tao na maaring pansarili o paiba
• Balita


  Paglalahad ng mga pang–araw–araw na pangyayari sa lipunan
• Talumpati


  Pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig at ito ay nauuri batay sa iba't ibang layunin
• Panulaan (Tula)


  Pagbuo ng pangungusap sa pamamagitan ng salitang binibilang na pantig sa taludtod na pinagtugma–tugma. Ang bawat taludtod ay maaring may sukat at tumaang pantig sa hulihan o sadyang malaya na ang ibig sabihin ay di alintana ang sukat at tugma. Ang mga ito ay nauuwi sa tulang pasalaysay, liriko, tulang padula at tulang patnigan
• Patanghal (Dula)


  Ito ay nakikita o itinatanghal sa entablado o inilalabas sa tanghalan
• Panunuring Pampanitikan


  Isang pagsusuri nang malalim at kritikal sa mga akda ng mga manunulat upang mahimay ang kanilang mga likha at malaman ang tunay mensahe nito
• Dala ng mga Amerikano ang Panunuring Pampanitikan
• Kasama rito ang kritisismong ginagamit sa panitikan na nagmula sa mga makanluraning bansa
• Bienvenido Lumbrera na nagsilbing isang hamon sa mga mambabasa ng panitikan at iskolar na bumuo ng isang dulog o panunuring taal na masasabing atin