Middeleeuwen

• Middeleeuwen


  Periode van ongeveer 500-1500 na Christus
• Middeleeuwen


  • Grote macht van de Katholieke Kerk (Vaticaan)
  • Gebrekkige mobiliteit waardoor nieuwe ideeën moeilijk te verspreiden waren
  • Gebrekkige infrastructuur (slechte wegen, weinig bruggen etc.)
  • Einde van de Middeleeuwen was geleidelijk, niet abrupt
• Historische achtergrond Middeleeuwse literatuur

  • Gebrekkige interesse in intellectuele zaken door analfabetisme en gebrek aan onderwijs
  • Gebrekkige mobiliteit en infrastructuur
  • Maatschappij opgebouwd volgens feodaal stelsel met standenmaatschappij
  • Onderaan de piramide had men niet de puf om zich te verzetten tegen absolute macht
• Weinig culturele ontwikkeling en weinig teksten bewaard gebleven in de Middeleeuwen
• Schrijven werd alleen beheerst door de geestelijkheid, in het Latijn
• Niet-geestelijk werk werd voornamelijk mondeling overgebracht
• Gevolgen feodaal stelsel en standenmaatschappij


  • Lot stond vast, geen ontwikkeling
  • Land bestond uit meerdere kleine gebieden die verantwoording aflegden aan de koning
  • Mens behoorde tot een groep, individuele rechten stonden onder groepsrechten
• Theocentrisme

  Alles werd verklaard door de aanwezigheid van God, God stond centraal in het dagelijks leven
• Geloof had een allesbepalende positie, de hele middeleeuwse wereld stond in het teken van het Goddelijke
• Gevolgen van Theocentrisme


  • Leven gezien als voorbereiding op het hiernamaals
  • Memento mori (gedenk te sterven) was het mantra
  • Zeven hoofdzonden en zeven deugden stonden centraal
• Door geloof was er ook veel bijgeloof in de Middeleeuwen
• Redenen waarom Theocentrisme lang kon bestaan


  • Geen scheiding tussen kerk en staat
  • Inquisitie en angst om tegen de stroom in te gaan
  • Gebrek aan onderwijs en mogelijkheid om nieuwe ideeën te verspreiden
• Auteurs van middeleeuwse verhalen waren vaak anoniem om de focus op het Goddelijke te houden
• Middeleeuwse verhalen werden mondeling overgedragen, waardoor er meerdere versies ontstonden
• Voorbeelden van symboliek uit de Middeleeuwen


  • Getallensymboliek (6, 7, 3)
  • Kleurensymboliek (wit, blauw, rood, geel/groen)
• De kleuren rood van de gewaden van priesters/bisschoppen/kardinalen/paus zijn ter bescherming tegen de duivel en het kwade
• Genres


  • De ridderroman
  • Hoofse Liefde
  • De Queeste
  • Faust
  • Mirakelspelen
  • Dodendans
  • Klucht
• Ridderroman


  Epische verdichtingen, dus op rijm, over ridders en hun avonturen. Geheel anders dan de Ridderroman tegen het eind van de Middeleeuwen.
• Karelroman


  • Ridder is moedig, vecht voor Karel, trouw aan zijn koning, tot in de dood
  • Idealen zijn moed, kracht en trouw
  • Theocentrisch
  • Vrouw ondergeschikt aan de man
• de Karel roman betreft voornamelijk echte veldslagen (dus ze hebben echt plaatsgevonden), maar er zitten wel wat fictieve elementen in.
• De rol van de vrouw in de karelroman is dan ook sterk veranderd: zij is er om beschermd te worden, gerespecteerd en wordt aanbeden door haar ridders.
• De gevechten zijn fictief, het gaat om een hoger doel (dan het Katholicisme), want meer om het winnen of verdedigen van liefde (hoofse), strijden voor rechtvaardigheid, de ultieme strijd tegen het kwaad.
• Er wordt tevens gebruik gemaakt van fictieve (lees: magische) elementen: vliegende schaakborden, bloedende lansen, magische kastelen, draken, toverij, 'ondode' kasteelheren.
• De Ronde Tafel staat voor gelijkheid – dus geen hiërarchie (lees: feodaal stelsel) – wat ongewoon voor de Middeleeuwen is met zijn klassen en standen.
• Hoofse Liefde


  Verhalen over de onmogelijke liefde tussen een ridder en een jonkvrouw
• Queeste (of Graalroman)


  Een zoektocht van een ridder, waarbij het doel niet zozeer er toe doet, maar de reis (vol avonturen) juist wel
• De Faustmythe is gebaseerd op het verhaal over Dr Faustus (een geleerde, magiër, alchemist) die er naar streeft alle kennis van de wereld te bezitten.
• Dodendans


  Genre voornamelijk als afbeelding terug te vinden, waarin de Dood als personificatie (Magere Hein met de zeis, skelet in ene pij) te zien is
• De Klucht


  Genre waar voor je niet hoeft te kunnen lezen of schrijven: het wordt opgevoerd, meestal op het dorps/stadsplein