Rennaissance

• Renaissance

  Begon rond 1350 in Italië
• De oorzaken van het ontstaan van de Renaissance zijn voor elk Europees land weer anders
• Italië

  • Heeft in die tijd een aantal steeds rijker wordende handelssteden
  • Burgers van deze steden hebben meer geld dan vroeger en dientengevolge ook meer tijd (om na te denken over het leven en de schoonheid ervan)
  • Leefden te midden van de overblijfselen van een tijd waarin Italië het belangrijkste land in de wereld was
• Antropocentrisme


  Komt in de Renaissance in de plaats van het Theocentrisme van de Middeleeuwen. Antropos is het Griekse woord voor mens, en antropocentrisme wil dus zeggen dat de mens centraal gezet wordt
• Niet alles draait meer om God en zijn daden. Wat de mens bereikt en kan bereiken is in eerste instantie zijn eigen verdienste
• Ieder mens is een individu, met (in principe) eigen rechten en mogelijkheden
• Auteurs gingen persoonlijker schrijven en hun werken ook ondertekenen. Zij werden ook steeds meer 'vereerd' als belangrijke personen
• Homo Universalis


  Een term die gebruikt wordt voor de Renaissance mens die elk talent dat hij bezit weet te ontwikkelen en dat zo breed mogelijk
• Leonardo da Vinci's beroemde tekening Uomini universali van het menselijk lichaam, passend in een cirkel en een vierkant, is gebaseerd op Vetruvius' theorie
• Vetruvius' theorie

  Een van zijn belangrijkste stellingen is dat de lengte, de breedte, de hoogte en de diepte van een gebouw de menselijke maat (de verhoudingen van het menselijk lichaam) dienen te weerspiegelen
• De afbeelding staat min of meer symbool voor het tijdperk, dat de mens op zichzelf bekeek, met al zijn eigen mogelijkheden en niet meer als dienaar van God
• Humanisme


  Een beweging die tot aan de dag van vandaag bestaat. De eerste Humanisten waren geleerden die de Klassieke teksten onderzochten en lesgaven in de ideeën die ze daaruit opdeden over de 5 menswetenschappen: grammatica, retorica, poëzie, ethiek en geschiedenis
• Theologie is niet meer per definitie de belangrijkste wetenschap
• In humanistische verhalen en kunstwerken verdwijnt God steeds meer uit beeld (ook letterlijk, na de uitvinding van het perspectief) en staan de mens en zijn mogelijkheden steeds vaker op de voorgrond
• Empirisme


  De visie dat werkelijke wetenschap beoefend moet worden door als mens zelf op onderzoek uit te gaan. Slechts door een dergelijk onderzoek kon vooruitgang worden geboekt
• Nieuwe technieken en inzichten werden opgedaan (aarde rond, perspectief, boekdrukkunst) en de eerste grote geleerden stonden op (Da Vinci, Erasmus, etc)
• Carpe Diem


  Omdat de Renaissance-mens zijn aandacht verlegde van het leven na de dood, naar het leven op aarde, werd het ook belangrijk om dit leven te genieten
• De Renaissance-mens nam meer afstand tot het geloof, maar dat hield niet in dat hij ineens ongelovig was geworden
• Er ontstonden in allerlei landen tegenbewegingen die de mens terug wilden voeren naar het ware geloof, zonder alle poespas en corruptie van de Katholieken. De verzamelnaam voor deze 'opstand' is de Reformatie
• Michelangelo: 'Niet uit wrok maar uit verachting'
• Michelangelo sprak zo tegen een Paus, wat iets zegt over zijn zelfvertrouwen en status als kunstenaar
• In 1508 huurde de Paus Michelangelo in voor de beschildering van de Sixtijnse Kapel. Viereneenhalf jaar lang lag hij op zijn rug op een twintig meter hoge steiger. Op het enorme plafond schilderde hij honderden figuren, waaronder veel mannen met gespannen spieren die trots hun lichaam tonen
• De kerk bleef een rijke en belangrijke opdrachtgever en de Bijbel bleef een inspiratiebron. Maar de positie van de kunstenaar veranderde
• Drie stadia in hoe men zich met de oude regels kon bezig houden

  • Translatio: het stadium van de vertalingen
  • Imitatio: een Renaissance-auteur schrijft zelf iets, maar dan exact volgens het voorbeeld van de oude Grieken en/of Romeinen
  • Aemulatio: de fase waar de elke Renaissance-kunstenaar naar streefde, waarbij de auteur/kunstenaars iets toevoegt aan de regels en eisen van de klassieken, en dan iets waardoor het uiteindelijke werk frisser, beter, mooier wordt
• De schoonheid die middeleeuwse kunstwerken kenmerkt, was nooit het uitdrukkelijke doel van de kunstenaar. De Renaissancist streeft bewust en opzettelijk naar het scheppen van schoonheid volgens bepaalde vaste regels
• Hoofdgenres van literatuur in de Renaissance

  • Poëzie
  • Drama
• Poëziegenres in de Renaissance

  • Epigram
  • Aforisme
  • Epos
  • Pastorale
  • Sonnet
  • Ode
• Epigram


  Ook wel: puntdicht. Kort (2 tot 4 regels), geestige inhoud met verrassend slot, vaak gebaseerd op een woordspeling. Imitatio van opschriften op monumenten van de oudheid
• Aforisme


  Ook wel: spreuk. Korte krachtige zin met levensles. Nieuw genre en dus aemulatio
• Epos


  Ook wel: heldendicht. Beschrijving van de heldendaden van een beroemd, al dan niet fictief, persoon
• Pastorale

  Ook wel: herdersdicht. Gedicht waarin het plattelandsleven wordt verheerlijkt
• Sonnet


  Vaste dichtvorm van 14 regels met een wending in de slotstrofen
• Ode


  Ook wel: lofdicht. Gedicht waarin iemand geprezen werd
• Estheticisme


  De auteur moet zich voortdurend bewust zijn dat zijn kunstwerk een schoon bouwwerk moet zijn
• Realisme


  Wat vertoond wordt in principe ook echt zou moeten kunnen gebeuren. Karakters moesten daarom worden uitgewerkt, tijdssprongen waren niet mogelijk, een handeling moest centraal staan
• Ode


  Ook wel: lofdicht. Gedicht waarin iemand geprezen werd.
• Regels voor dramatische genres

  • Gebaseerd op werk van Aristoteles (Poetica)
  • Gevormd door twee uitgangspunten: estheticisme en realisme
  • Estheticisme: kunstwerk moet een schoon bouwwerk zijn
  • Realisme: wat vertoond wordt moet in principe ook echt kunnen gebeuren
• Hoofdpersonen tragedies


  • Altijd hooggeplaatst
  • Bijdragend aan Katharsis: zelfs machtigen maken fouten
  • Biedt kijkers troost: ik heb niet hun problemen
• Eenheden in klassieke tragedies

  • Eenheid van tijd
  • Eenheid van plaats
  • Eenheid van handeling
• Opbouw klassieke tragedie

  • Uiteenzetting wat vooraf is gegaan
  • Intrige
  • Climax
  • Catastrofe
  • Peripetie