AP - Konsepto at palatandaan ng pambansang kaunlaran

• Ayon sa diksyonaryong Merriam Webster, ang pag unlad ay pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay?

• Sa aklat ni Feliciano R. Fajardo na Economic Developement (1994), malinaw niyang inilahad ang pagkakaiba ng pagsulong at pagunlad.
• Ang pagunlad ay isang progresibo at aktibong proseso.
• Ang pagsulong ay ang bunga ng prosesong ito.
• Ang pagsulong ay nakikita at nasusukat
• Ang halimbawa ng pagsulong ay

  • daan
  • sasakyan
  • kabahayan
  • gusali
  • banko
  • pagamutan
  • paaralan
• Ang mga halimbawa ng pagsulong ay nag resulta ng pagunlad
• Ang pag-unlad ay isang progresibong proseso at nakakabuti ng kondisyon ng tao. Gaya ng:

  • kahirapan
  • kawalan ng trabaho
  • kamangmangan
  • di pagkakapantay pantay
  • pananamantala
• Inilahad ni Michael P. Todaro at Stephen C. Smith sa aklat na Economic Developement (2012) ang dalawang magkaibang konsepto ng pagunlad: ang tradisyonal na pananaw at makabagong pananaw.
• Tradisyonal na pananaw- ang pagunlad bilang natatamo ng patuloy na pagtaas ng antas ng income per capita nang sa gayon ay mas mabilis na maparami ng bansa ang kaniyang output kaysa bilis ng paglaki ng populasyon nito.
• Makabagong pananaw- ang pagunald ay dapat na kumatawan ng malawakang pagbabago sa boung sistemang panlipunan.
• Sa akdang "development as freedom" (2008) ni Amartya Sen, kanyang ipinaliwanag na ang kaunlaran ay matamo lamang kung "mapaunlad ang yaman ng buhay ng mga tao kaysa sa yaman ng ekonomiya"
• Sabi ni Amartya Sen, kanyang ipinaliwanag na ang kaunlaran ay matamo lamang kung "mapaunlad ang yaman ng buhay ng mga tao kaysa sa yaman ng ekonomiya", upang matamio ito, mahalagang bigyang pansin ang pagtanggal sa mga ugat ng kawalang kalayaan tulad ng

  • Kahirapan
  • Diskriminasyon
  • Hindi pagkakapantay-pantay

  at iba pang salik na naglilimata sa kakayahan ng mga mamamayan.
• Naiulat ng ng United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) na noong 2012 ay mas malaki ang biilang ng mga dayuhang mamumuhunan (FDI) sa mga papaunlad na bansa kompara sa mauunlad na bansa.
• Sa Gitnang silangan tulad ng

  • uae
  • qatar
  • saudi arabia

  ay nagtamo ng ng mabilis na paglago ng ekonomiya dala ng kanilang kita mula sa langis ayon na rin sa ulat ng International Monetary Fund noong 2013
• Bukod sa likas na yaman, may iba pang mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa. Sa librong Economics, Concepts and Choices (2008) nina Sally Meek at Mark Schug, inisa-isa nila ang mga ito

  • Likas na yaman
  • Yamang Tao
  • Kapital
  • Teknolohiya At Inobasyon
• Malaki ang naitutlong ng mga likas na yaman sa pagsulong ng ekonomiya lalong lalo na ang yamang lupa, tubig, kagubatan, at mineral. Subalit hindi kasiguraduhan ang mga likas na yaman sa mabilis na pagsulong ng isang bansa.
• Yamang tao- isa sa mahalagang salik na tinitingnan sa pagsulong ng ekonomiya ang lakas paggawa> Mas maraming output ang nalilikha sa isang bansa kung maalam at may kakayahan ng mga manggagawa ito.
• Kapital- sinasabing lubhang mahalaga ang kapital sa pagpapalago ng ekonomiya ng isang bansa. Sa tulong ng mga kapital tulad ng mga makina sa mga pagawaan ay nakalilikha ng mas maraming produkto at serbisyo.
• Teknolohiya at inobasyon- Sa pamamagitan ng mga salik na ito, nagagamit nang mas episyente ang iba pang pinagkukunangyaman upang mas maparami pa ang mga nalilikhang produkto at serbisyo
• Sa pagsukat ng halaga ng mga produkto at serbisyong nilikha, ginagamit ang

  • Gross National Product (GNP)
  • GDP/GNP per capita
  • real GDP/GNP
• Ang pagsulong ay isa lamang aspekto ng pagunlad. Sa pagsulong, sinusukat ang halaga ng mga produkto at serbisyong nilikha sa loob ng isang panahon
• Ayon kay Fajardo, ang pagsulong ng isang ekonomiya dulot ng mga dayuhang mamumuhunan at pag unlad na inangkat ay walang kahulugan sa masa kung ang mga ito ay hindi nararamdaman.
• Ayong kina todaro at smith, ang pag unald ay isang multidimensiyonal na prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa istraktura ng lipunan, gawi ng tao, at mga pambansang institusyon.
• Human development INDEX- isa sa mga panukat sa antas ng pag-unlad ng isang bansa. tumutukoy sa pangkalahatang sukat ng kakayahan ng isang bansa na matugunan ang mahalagang aspekto ng kaunlarang katao:

  • kalusugan
  • edukasyon
  • antas ng pamumuhay
• Ang mean years of schooling at expected years of schooling ang ginamit na pananda aspektong edukasyon
• Gamit ang human development index, pananda ang haba ng buhay at kapanganakan sa pag sukat ng pangkalusugan.
• Ang aspekto ng antas ng pamumuhay ay nasusukat gamit ang gross national income (GNI) per capita.
• Ito ang mga estratihiyang makakatulong sa pagunlad ng bansa:

  Mapanagutan

  • Tamang pagbayad ng buwis
  • Makialam

  Maabilidad

  • Bumuo o sumali sa kooperatiba
  • Pagnenegosyo

  Makabansa

  • Pakikilahok sa pamamahaa ng bansa
  • Pagtangkilik sa mga produktong pilipino

  Maalam

  • Tamang pagboto
  • Pagpapatupad at pakikilahok sa mga proyektong pangkaunlaran sa kumunidad