AK examenstof

• globalisering

  het proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie van gebieden en samenlevingen. (vervlechting) Het contact tussen verschillende gebieden en samenlevingen neemt toe
• global village

  de wereld wordt als het ware steeds kleiner, waardoor het lijkt alsof de wereld één groot dorp is geworden waarin we elkaar makkelijker fysiek kunnen bereiken en in contact met elkaar kunnen komen
• multinationale ondernemingen (multinationals)

  bedrijven met vestigingen in meerdere landen, worden gesteund door snelle technologische ontwikkelingen van de transport, informatie- en communicatietechnologie
• kenmerken economische globalisering

  • internationale kapitaalstromen en handel
  • internationale arbeidsverdeling
  • internationale productieketen
  • multinationale ondernemingen
  • minder economische restricties
• productieketen

  omvat de schakels waaruit het productieproces van goederen bestaat, van grondstof tot eindproduct
• World Trade Organisation (WHO)

  reguleert de handel tussen landen en streeft naar het zoveel mogelijk vrij maken van de internationale handel. Stimuleert de vrijhandelzones en zorgt voor minder protectionistische maatregelen om de eigen industrie te beschermen.
• globalisering gaat gepaard met:

  • ruimtelijke afwenteling = de negatieve effecten van de vooruitgang worden afgeschoven op andere gebieden
  • afwenteling in de tijd = de negatieve effecten van de vooruitgang worden doorgeschoven naar toekomstige generaties
• kenmerken culturele globalisering:

  internationale verspreiding van cultuurelementen, informatie en ideeën, komt door internationale migratie, toerisme en moderne communicatiemiddelen
• cultuurgebied

  gebied waar mensen met dezelfde cultuur leven

  criteria:

  • taal
  • godsdienst
  • tradities
  • normen & waarden
  • materiële elementen
• Amerikanisering

  Amerikaanse cultuur verspreidt zich het sterkst over de hele wereld
• lingua franca

  wereldtaal (Engels)
• wat kunnen landen verliezen bij cultuurverandering?

  hun identiteit
• regionalisme

  mensen gaan hun oorspronkelijke identiteit steeds meer koesteren en zijn tegen het ontstaan van een global village

  voorbeeld: streekproducten
• anders-globalisten

  mensen die zich verzetten tegen globalisering, verzetten zich tegend de sociaal-economische en politieke ongelijkheid die globalisering in hun ogen met zich meebrengt
• kenmerken politieke globalisering:

  • veranderende rol van de staat --> intensieve politieke samenwerking tussen landen, invloed van soevereine staat verdwijnt, zeggenschap verschuift naar supranationale organisaties (EU)
  • in elk land zitten ambassades van andere landen
  • leidt tot verandering van positie van staten in politieke samenwerkingsverbanden
• blokvorming

  verschillende landen werken samen om gezamenlijk sterker te staan (EU)
• transnationaal netwerk


  een verbinding tussen minstens twee landen
• mondiaal netwerk

  een wereldwijde verbinding
• wereldsysteem theorie

  wereld bestaat uit 3 delen:

  • centrum = rijke, kapitalistische landen, veel vraaag naar goedkope producten en voedsel
  • semi-periferie = opkomende landen op economisch gebied, aandeel landbouw neemt af
  • periferie = achtergestelde arme landen, leveren grondstoffen en voedsel
• waar verschuift productie naartoe?

  naar lagelonenlanden in Azië = offshoring, want productie is hier veel goedkoper, dankzij de lagere arbeids- en productiekosten.
• reshoring

  bedrijven halen enkele van hun bedrijfsactiviteiten uit het buitenland terug naar het eigen land
• megasteden

  steden met meer dan 10 miljoen inwoners
• verklaring groei megasteden:

  • natuurlijke bevolkingsgroei = er zijn al veel mensen aanwezig dus groeit het aantal behoorlijk door natuurlijke bevolkingsgroei
  • hoog vestigingsoverschot = migranten gaan op zoek naar beter werk en betere leefomstandigheden
• nadelen snelle groei steden in semi-periferie:

  • overvolle wegen
  • riolering is minimaal
  • tekort aan onderwijs & gezondheidszorg
  • onvoldoende woningen
• slums

  krottenwijken
• informele sector

  economische activiteiten die niet in de officiële cijfers tot uitdrukking komen
• braindrain

  hoogopgeleide jongeren uit de periferie vertrekken naar rijkere gebieden
• backwasheffecten

  negatieve gevolgen van de globalisering
• spread-effecten

  positieve gevolgen van globalisering
• fragmentarische modernisering

  in sommige delen van een stad of land zie je onderdelen van de fast world (gemoderniseerde wereld), terwijl een stukje verderop kenmerken van de traditionele samenleving nog duidelijk zijn te zien
• regionale ongelijkheid

  sommige delen van een land zijn verder gemoderniseerd dan andere delen
• sociale ongelijkheid

  grote inkomensverschillen binnen een land
• relatieve afstand

  de afstand uitgedrukt in tijd, geld en moeite
• absolute afstand

  werkelijke afstand in kilometers
• afstandsverval

  verschijnsel dat de interactie tussen gebieden afneemt naarmate de afstand toeneemt
• tijd-ruimtecompressie

  proces waardoor de relatieve afstand tussen gebieden afneemt, wordt door technologische ontwikkelingen versterkt
• transporttechnologie

  technische voorzieningen en infrastructuur die het transport van mensen en goederen mogelijk maken
• Europeanisering

  Europese cultuur, normen en gewoontes werden overgebracht naar niet-Europese gebieden
• hegemoniale staten

  staten die gedurende een bepaalde periode domineren op cultureel, economisch en militair gebied
• imperialisme

  streven van landen naar machtsuitbreiding door andere gebieden in de wereld te veroveren en te besturen