Economics | 9-4th Quarter

• Ayon sa Merriam-Webster-Dictionary. Ang pag-unlad ay ang pag babago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay ng tao.
• Ang pag-unlad ay Isang progresibo at aktibong proseso ng pag papabuti ng kondisyon ng tao.
• Ayon kay Feliciano Fajardo. Ang pag-sulong ay produkto ng pag-unlad. Ito ay nakikita at nasusukat
• Ayon kina Micheal Todaro at Stephen Smith, mayroong dalawang mag kaibang konsepto ang pag-unlad.

  • Tradisyonal na Pananaw
  • Makabagong Pananaw
• Ayon sa kanya, matatamo lamang ang kaunlaran kung mapapa-unlad ang yaman ng buhay tao, kaysa sa yaman ng ekonomiya nito.

  Amartya Sen
• Nag sasaad na " Ang pag-unlad ay matatamo sa patuloy na pag taas ng antas ng income per capita na may layuning maparami ng Bansa Ang kaniyang output kaysa sa pag bilis ng pag laki ng populasyon nito " Ito ang konseptong Tradisyonal na Pananaw
• Ito ang apat na palatandaan ng pag-unlad

  • Likas na yaman
  • Yamang Tao
  • Kapital
  • Teknolohiya at Inobasyon
• Sa tulong ng Kapital tulad ng makina sa mga pagawaan ay nakalilikha ng mas maraming produkto at serbisyo
• Sa pamamagitan ng mga salik na ito nagagamit nang mas episyente ( efficient) and iba pang pinag kukunang-yaman upang mas maparami ang nalilikhang produkto at serbisyo.

  Ano ang salik ng palatandaan ng pag-unlad ito? Teknolohiya-at-Inobasyon
• Ito ang dalawang pangunahing ginagamit na panukat sa antas ng pag-unlad ng isang Bansa

  • Gross Domestic Product
  • Gross National Product
• Ginagamit itong talatuntunan ( Index ) na ito upang sukatin o iranggo ang mga Bansa ayon sa antas ng kaunlarang panlipunan at ekonomiya ng isang Bansa.

  Ito ang Human Development Index. ( Tagalog : Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao )
• Ang HDI ay binubuo ng :

  • ?
  • ?
  • ?

  Indeks ng inaasahang panahon ng Buhay ( Aspektong kalusugan )

  Indeks ng edukasyon ( Aspektong pang edukasyon )

  Indeks ng Sahod ( Aspektong pang pamumuhay )
• Ang Human Development Report ay pinasimulan ni Mahbub ul Haq noong 1990.
• Ang Human Development Report Office (HDRO) ng United Nations Development Programme (UNDP) ay gumagamit ng karagdagang palatandaan upang masukat ang hindi pag ka pantay-pantay ( Inequality-adjusted HDI), kahirapan (Multidimensional Poverty Index) at Gender Disparity (Gender Inequality Index)
• Ito ay ginagamit upang Makita kung paano pinapamahagi Ang kita, kalusugan, at edukasyon sa mga mamamayan ng isang Bansa. Ito ang Inequality-adjusted HDI
• Ginagamit ito upang matukoy Ang paulit-ulit na pag kakait sa mga sambahayan at indibidwal ng kalusugan, edukasyon, at antas ng pamumuhay. Ito ang Multidimensional Poverty Index
• Sumusukat ng puwang o gap sa pagitan ng mga lalaki at babae. Ito ang Gender Development Index.
• Ang tamang pag babayad ng buwis ay nag papakita ng pagiging Mapanagutan.
• Ang pag nenegosyo ay nag papakita ng pagiging Maabilidad
• Ang tamang pag boto ay nag papakita ng pagiging Maalam.
• Ang Agrikultura ay Isang agham singing at Gawain ng pag proprodyus ng pag kain at hilaw na mga produkto, PAG tatanim, at pag aalaga ng hayop na tumutugon sa pangangailangan ng tao.
• Ano ang sub-sector ng Agriculture na naka-tuon sa pangangailan natin sa suplay ng Karne at iba pang pagkain. Ito ang sub-sector na Paghahayupan
• Ang pangingisda ay nauuri sa tatlo

  • Komersiyal
  • Munisipal
  • Aquaculture
• Ito ang pinagmumulan ng material para makabuo ng bagong produkto. Ito ang Agrikultura